Vesturland - 29.09.1951, Blaðsíða 2

2
VESTURLAND
... Brotnar þung og há ...
Rógsferð SkutuLs svarað.
1 síðasta tbl. Skutuls er óvenju
rætin grein á fyrstu síðu með fyr-
irsögninni: „Marar báran blá“.
Grein þessi er persónulegar hug-
leiðingar ritstjórans um tugthús,
sakamálarannsókn og svik, sem
einungis lýsa sjúku sálarlífi
manns, sem eiriskis svífst til að
reyna að ata pólitíska andstæð-
inga sína auri án nokkurs tilefnis.
Staðreyndum snúið við.
Til þess að ná þessum tilgangi er
öllum staðreyndum snúið við eða
sniðgengnar eftir því sem hann
hefur vit til. Vitið hrekkur bara
ekki lengra en það, að hann upp-
lýsir sjálfur, að hann fer alger-
lega með staðlausa stafi, er hann
birtir samþykkt bæjarstjórnar frá
21. jan. 1950 um heimild til þess
að ábyrgjast lán, að upphæð kr.
50 þús. til 2ja ára, vegna kaupa á
m.s. íslending.
öll rógsgreinin byggist hinsveg-
ar á því, að engin slík heimild frá
bæjarstjóm hafi verið til. Allar
hugleiðingarnar um sakamála-
rannsókn, tugthús og sviksemi í
sambandi við 25 þús. kr. „furðu-
víxil“, byggist á því, að heimild
bæjarstjómar hafi skort til að
gefa hann út. Ritstjórinn flengir
sjálfan sig með því að upplýsa
ótilkvaddur, að þetta er tilhæfu-
laust með öllu, með því að birta
sjálfa heimildina og þar með að
kollvarpa allri undirstöðunni und-
ir hinum furðulegu hugleiðingum
sínum.
Skilyrði fyrir ábyrgðinni.
Heimild bæjarstjórnar til út-
gáfu umrædds víxils var gefin með
samþykkt bæjarstjórnar 21. jan.
1950. Við þá heimild er ekkert at-
hugavert. Ábyrgðin er vel tryggð
með 3ja veðrétti og uppfærslurétti
næst á eftir I. veðréttarláni og
væntanlegu II. veðréttarláni, sam-
tals að upphæð um 450 þús. kr.,
sem verður að teljast ágæt trygg-
ing miðað við verðmæti skipsins.
Þá er skilyrði um það, að skipið
sé gert út frá Isafirði og veiti hér
atvinnu og verði hér skrásett.
Þegar kratarnir fá lán og gjafir.
Ábyrgðarheimild þessi tryggir
því hagsmuni bæjarsjóðs prýði-
lega í alla staði og stingur mjög í
stúf við samþykktir þær, sem
gerðar voru á valdaárum kratana
í sambandi við samþykktir um
vaxtalaus lán til kaupa á Svíþjóð-
arbátum að upphæð kr. 37.500,00
á bát. Þar var einskis veðréttar
óskað né nein skilyrði sett, fyrir
lánum bæjarsjóðs. Enda eru þau
lán öll glötuð og eftirgefin fyrir
löngu, samtals að upphæð krónur
187.500,00. Krötunum hefur alltaf
verið ósárt um fé bæjarsjóðs, ef
þeirra fyrirtæki hafa átt hlut að
máli, samanber fiskábyrgðin í
fyrra, sem kostaði bæjarsjóð um
170 þús. kr. Þá mátti engin skil-
yrði setja fyrir ábyrgð.inni. Slíkt
var talin móðgun við bátafélögin.
Á grundvelli ábyrgðarheimildar
bæjarstjórnar frá 21. jan. 1950 gaf
þáverandi bæjarstjóri, Steinn
Leós, út víxil að upphæð kr. 25
þús., sem Landsbanki Islands, úti-
búið á ísafirði keypti. Var víxill
þessi gefinn út 29. febrúar, ekki af
Matthíasi Bjarnasyni, eins og
Skutull heldur fram, heldur Steini
Leós. Samþykkjandi var Kjartan
Jóhannsson læknir f.h. hlutafé-
lagsins Mar, sem stofnað var til
að kaupa og gera út m.s. Islend-
ing.
Kaupsamningur gerður.
Skömmu áður, eða nánar tiltek-
ið 22. febrúar, hafði h.f. Mar gert
kaupsamning um m.s. Islending og
greitt við undirskrift þess samn-
ings kr. 100 þús. upp í kaupverð
skipsins. Á grundvelli þessa kaup-
samnings gaf þáverandi bæjar-
stjóri út umræddan 25 þús. króna
víxil, svo sem honum var heimilt
og skylt að gera samkvæmt sam-
þykkt bæjarstjórnar frá 21. jan.
Heimild bæjarstjóra til víxilútgáf-
unnar var ótvíræð og víst er, að
Landsbankinn hefði ekki keypt
víxilinn, ef hann hefði talið vafa
leika á því hvort heimild til víxil-
útgáfunnar væri fyrir hendi.
Mun fáum blandast hugur um
að álit Landsbankans um það at-
riði er traustara en álit ritstjóra
Skutuls.
Fölsun staðreynda.
Það er staðreynd, að Matthías
Bjarnason gaf ekki víxilinn út. Sú
staðhæfing Skutuls er einungis
gerð til þess að reyna að koma
pólitískum stimpli á málið og telja
almenningi trú um, að hér hafi
verið um pólitíska misbeitingu á
valdi bæjarstjóra að ræða.
Það er og staðreynd, að kaup-
samningur var gerður um m.s. ís-
lending 22. febrúar 1950 og skip-
ið var gert út með ísfirzkri áhöfn
frá ísafirði nálega í heilt ár og
veitti mikla vinnu hér í bænum og
nærliggjandi þorpum og var þá
aðaltilgangi með skilyrðum bæjar-
stjórnar náð.
Persónuábyrgð fyrri eiganda.
Við kaupin á m.s. íslending var
við þá örðugleika að stríða, að að-
eins eitt lán, að upphæð kr. 175
þús. hvíldi á I. veðrétti skipsins
hjá Fiskiveiðasjóði Islands. Hins-
vegar voru fyrri eigendur í per-
sónuábyrgð fyrir víxilláni að upp-
hæð kr. 278 þús. í Útvegsbanka
Islands h.f. í Reykjavík, sem þeir
töldu sig geta fengið bankann til
að yfirfæra á II. veðrétt skipsins,
ef þeir seldu skipið. Þegar til kast-
anna kom treystist bankinn ekki
til þess að sleppa persónuábyrgð
þeirra fyrir láninu, en var því þó
hlyntur að kaupsamningur um
skipið yrði gerður við h.f. Mar. Á
þessum tíma stóð gengisbreyting
fyrir dyrum og áttu bankarnir í
miklum erfiðleikum. Hinsvegar
bundu menn miklar vonir við það,
að gengisbreytingin skapaði betri
grundvöll fyrir rekstri útgerðar-
arinnar almennt. Taldi bankinn
líkur til þess, að fjárhagsástandið
gæti breytzt svo, er fram á árið
kæmi, sérstaklega ef síldveiði yrði
góð, að hægt yrði að yfirfæra lán-
ið eða eftirstöðvar þess á II. veð-
rétt skipsins.
Afsalið fékkst ekki.
Af þessum sökum var ekki unnt
að fá hreint afsal fyrir skipinu við
undirskrift kaupsamningsins, enda
eru þess mörg dæmi, að afsal fari
síðar fram, t.d. við húsakaup. Báð-
ir samningsaðilar töldu sig þó
mega vænta velvildar bankans síð-
ar á árinu, þannig að seljendur
losnuðu úr persónuábyrgð sinni og
lánið eða eftirstöðvar þess fengist
yfirfært á II. veðrétt skipsins.
Það gat ómögulega talizt goðgá
að trúa því, að hægt væri að fá að
láta um 450 þús. kr. hvíla á I. og
II. veðrétti m.s. íslendings, þegar
þess er gætt, að á öllum þorra
Svíþjóðarbátanna, sem eru bæði
minni skip, með minni aflamögu-
leika og ólíkt óhentugri til síld-
veiða og fiskflutninga, hvíldi yfir-
leitt 7—800 þús. kr. og jafnvel
yfir 1 miljón kr. í veðskuldum.
Með þessa staðreynd í huga, í trú
á batnandi tíma fyrir útgerðina,
gott síldarár og batnandi hag
bankans, var kaupsamningurinn
um m.s. íslending undirritaður 22.
febrúar 1950.
í 3. gr. kaupsamningsins segir
svo:
Eigna yfirfærslan strandar.
„Seljendur lofa að aðstoða og
vinna að því, að eftirstöðvar láns,
sem greinir undir b lið 3. gr.
samnings þessa, verði yfirfært á
II. veðrétt skipsins“.
Gengisbreytingin fór fram. Fisk-
verð til bátanna hækkaði ekki.
Síldveiðin brást. Hagur bátaút-
vegsins stór versnaði og erfiðleik-
ar bankanna fóru sívaxandi. Út-
vegsbankinn sá sér ekki fært að
yfirfæra lánið á II. veðrétt skips-
ins. Hann vildi ekki sleppa fyrri
eigendum úr persónuábyrgðinni,
nema a.m.k. jafntrygg persónu-
ábyrgð og fasteignaveð kæmi í
staðinn. Fyrri eigendur voru fjár-
hagslega sterkir og húseigendur í
Reykjavík. Það þurfti marga menn
á ísafirði til að jafnast á við þá,
hvað tryggingu snerti. Reynt var
að bjóða fram 10—15 ábyrgðar-
menn, en allt kom fyrir ekki. Bæj-
ar- eða ríkisábyrgð þótti nauðsyn-
leg. Ríkisábyrgð var ófáanleg a.m.
k. að svo stöddu og stjórn h.f. Mar
þótti ekki rétt að óska ábyrgðar
bæjarsjóðs til yfirfærslu II. veð-
réttarláns, að upphæð um kr. 220
þúsund, og skapa með því for-
dæmi, sem gat haft ófyrirséðar af-
leiðingar fyrir bæjarsjóð.
Við alla þessa erfiðleika drógst
málið svo á langinn, að fyrri eig-
endur notuðu ákvæði í samningn-
um til að rifta kaupin snemma í
vor.
Það reyndist fyrir atburðanna
rás ómögulegt að yfirfæra lánið á
II. veðrétt skipsins eða að losa
fyrri eigendur í persónuábyrgð
sinni. Hvorugum samningsaðila
verður um það kennt. Af því leiddi
aftur, að ekki var hægt að fá af-
sal fyrir skipinu og skrá það á Isa-
firði. Þegar svo var komið þá
fyrst brast forsenda fyrir ábyrgð
bæjarsjóðs á láni vegna kaupa á
m. s. íslending, sem hann hafði
tekizt á hendur til 2ja ára, eða til
29. febrúar 1952. Þau tvö ár eru
enn ekki liðinn og er því bæjar-
sjóður enn í ábyrgð sinni og getur
ekki sagt henni upp fyrr en í febr.
n. k. Hefði mátt vænta þess, að
bæjarstjórinn sýndi þá sjálfsagða
skilning og framlengja víxilinn, ef
þess hefði verið óskað, til þess
tíma.
Hefði Samvinnufélagið átt hlut
að máli.
Ef Samvinnufélag ísfirðinga hefði
átt í hlut, er ekki að efa, að bæj-
arstjórinn hefði framlengt ábyrgð-
ina út þessi tvö ár, sem hún náði
til, og að því loknu lagt til að
bæjarsjóður tæki ábyrgðina á sig.
Framhald á 8. síðu.