Vesturland - 15.11.1951, Side 1

3JSR® StJeSSrFmZXVM SSÚ8FSSríBS»SMflXm
XXVIII. árgangur ísafjörður, 15. nóvember 1951. 16. tölublað.
Vestíirðin gar fái Marshallfé • • i _ _ r _ i
tll Sc imeigmlegra raforki iivera
Tillaga Sigurðar Bjarnasonar o.fl. á Alþingi
Fyrir skömmu var iögð fram á Alþingi tillaga til þings-
ályktunar um rannsókn virkjunarskilyrða á Yestfjörðum.
Eru flutningsmenn hennar þeir Sigurður Bjarnason, Ásgeir
Ásgeirsson, Gísli Jónsson, Hannibal Valdimarsson.
Tillagan er á þessa leið:
„Alþingi ályktar að fela ríkisstjórninni að láta fram fara ýtarlega rann-
sókn á því, hvaða fallvatn eða fallvötn séu vænlegust til raforkuframleiðslu
fyrir Vestfirði. Skal rannsóknin miðuð við virkjun eða virkjanir í svo rík-
um mæli, að fullnægt geti örugglega öllum raforkuþörfum þessa landshluta
á komandi áratugum. Rannsókn þessari sé hraðað svo, að rökstuddar til-
lögur og áætlanir um, hvar og hvernig sé haganlegast að virkja, liggi fyrir
haustið 1952“.
1 greinargerð segir svo:
Þörfin fyrir raforku á landi hér
vex nú hröðum skrefum, og eru
kröfur landsmanna um aukið raf-
magn orðnar svo ákveðnar, að
segja má, að þar sem ekki er kost-
ur á nægilegu rafmagni, þar fáist
fólkið ekki til að búa til lengdar.
Engar líkur eru til þess, að þetta
breytist á næstu áratugum. Vax-
andi iðnaður og aukin véltækni á
öllum sviðum kallar á rafmagn í
sívaxandi mæli. Bættur húsakost-
ur og kröfur um aukin lífsþægindi
útheimta meira rafmagn til húsa-
hitunar og annarra heimilisþarfa.
Allt þetta verður að gera sér ljóst
nú þegar og miða virkjanir næstu
ára og undirbúning virkjana við
það.
Hinar myndarlegu virkjanir
Sogsins fyrir Suðvesturland og
Laxár fyrir Norðurland eru svar
við hinum vaxandi rafmagnsþörf-
um í þessum landshlutum. Með
framkvæmd þeirra er lagður
grundvöllur að áframhaldandi
þróun atvinnulífsins á flestum
sviðum í þessum landshlutum. En
það þurfa fleiri landshlutar að fá
virkjanir, sem eru til frambúðar,
ef aðstaðan til öruggrar lífsaf-
komu á ekki að verða allt of ó-
jöfn í landinu.
Stórvirkjunum á okkar mæli-
kvarða, eins og Sogsvirkjuninni og
Laxárvirkjuninni, verður seint
komið í framkvæmd án erlendrar
aðstoðar, og eru þær nú fram-
ltvæmanlegar aðeins vegna þess,
að Marshallaðstoðarinnar nýtur
við, og einungis með því að nota
mestan hluta Marshallfjársins,
sem landinu í heild var veitt, til
þessara tveggja virkjana. Aðrir
landshlutar eiga því fullan rétt á
að krefjast þess, að heildarvirkj-
anir hjá þeim verði látnir sitja í
fyrirrúmi, ef áframhald verður á
Marshallaðstoð til landsins, en til
þess munu nokkrar vonir.
Ástand í rafmagnsmálum
á VestfjörSum.
Á Vestfjörðum eru virkjanimar
í Engidal við Skutulsfjörð einu
vatnsvirkjanirnar, sem fram-
kvæmdar hafa verið og nokkur
munur er að. Vantar þó mjög mik-
ið á, að þær fullnægi ísafjarðar-
kaupstað og Eyrarhreppi í Norð-
ur-ísafjarðarsýslu. Þá er ákveðin
og að nokkru leyti hafin 700 hest-
afla virkjun í Fossá í Hólshreppi
fyrir Bolungavík. Þessar ár hafa
góð virkjunarskilyrði, yfir 300
metra fallhæð, og em aðeins í 5—6
km fjarlægð frá notendasvæðinu.
Þær hafa því skilyrði til þess að
framleiða rafmagn jafnódýrt og
stór sameiginleg stöð. Virkjun
þeirra var því og er sjálfsögð,
jafnt fyrir það þó að síðar komi
stórt sameiginlegt orkuver fyrir
allt svæðið. Verður væntanlega
settur fullur kraítur á Bolungar-
víkurvirkjunina á næsta vori. Önn-
ur kauptún á svæðinu verða flest
að bjargast við litla og rándýra
raforku, framleidda með olíu. Eins
og nú lítur út með verðlag á að-
fluttu eldsneyti og gjaldeyrisöflun
þjóðarinnar til kaupa á því í fram-
tíðinni, eru horfurnar þær, að vart
þarf að ræða um raforkufram-
leiðslu með olíuvélum sem fram-
tíðarlausn málsins, en þó verða
þessar stöðvar nauðsynlegar sem
varastöðvar. Vestfirzkar sveitar
hafa yfirleitt ekkert rafmagn, ekki
einu sinni til ljósa.
Vatnsafl og virkjunar-
möguleikar.
Dynjandi, fossinn við Arnar-
fjörð, vakti snemma athygli um
virkjunaraðstöðu á svæðinu vestan
Glámufjallgarðs. Nú munu liðin
yfir 30 ár síðan hafin var rann-
sókn á virkjunaraðstöðunni þar,
bæði í Dynjandisá og Mjólkurám.
Hefur sitt sýnzt hverjum um
virkjanlegt afl ánna, en samkvæmt
frumvarpi um virkjun þar, er lá
fyrir síðasta Alþingi, er talið, að
fá megi þar 7000 hestöfl fyrir 60
millj. kr. miðað við verðlag 1950.
Þetta er ekki óglæsileg niðurstaða,
ef endanleg er, og full ástæða er
til þess. að skyggnast eftir virkj-
unaraðstöðu við önnur fallvötn
þar í grehnd til samanburðar.
En Glámufjallgarðurinn hefur
tvær hliðar, og snýr aðeins önnur
þeirra niður að Arnarfirði. Hin
snýr að fjörðunum við Isafjarðar-
djúp: Hestfirði, Skötufirði, Mjóa-
firði og Isafirði. Þar er ekki síð-
ur mikil fallhæð, fossar og stöðu-
vötn til miðlunar. Hefur raforku-
málaskrifstofan í sumar byrjað
lauslegar athuganir þar og mæl-
ingar á miðlunarskilyrðum og
vatnsrennsli. Verður vatnsrennsl-
ismælingum þar haldið áfram í
vetur. Niðurstaða þessara laus-
legu athugana hvetur eindregið til
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
áframhaldandi mælinga, jafnframt
því sem áætlunarinnar um Dynj-
andisá og Mjólkurár verða endur-
skoðaðar.
Þá eru einnig veruleg virkjunar-
skilyrði á svæðinu austan Isafjarð-
ar, innst í Isafjarðardjúpi, upp af
Langadalsströnd, og hafa þar ver-
ið gerðar talsverðar mælingar.
Áður en hafizt er handa um
framtíðai'virkjun fyrir þennan
landshluta, er mjög nauðsynlegt,
að athuguð séu öll meiri háttar
fallvötn á svæðinu, sem líkleg eru
til heildarvirkjunar, svo að hægt
sé að mynda sér rökstudda skoðun
um, hvar fyrst á að virkja og hvar
síðast og hvernig haga á virkjun
hvers fallvatns, svo að rafmagnið
verði sem ódýrast, bæði í byrjun
og við síðari aukningar. Ef fall-
vatn er ekki virkjað að fullu strax,
þarf einnig að gæta þess vandlega,
að virkjun að hluta útiloki ekki né
torveldi fullnaðarvirkjun síðar, þar
sem öll fallhæð og allt vatnsrennsli
árinnar er hagnýtt. Þetta er sér-
staklega mikilsvert í' landshluta,
sem á frekar lítið af fallvötnum,
sem aðgengileg eru til virkjunar í
ríkum mæli.
Nauðsyn raforkunnar.
Reynsla allra þjóða er sú, að þar
sem rafmagn er fáanlegt í ríkum
mæli við hóflegu verði, þar rís upp
Framhald á 4. síðu.