Vesturland - 24.12.1951, Blaðsíða 6

VESTURLAND
Jólagesturinn.
Það koma fyrir þau augnablik í
æfi manns, að maður fyllist af ná-
lega ómótstæðilegri þrá eftir heim-
ili sínu og vinum. Ég var einmitt
í slíku hugarástandi, eftir að haía
dvalið fjóra síðustu mánuðina í
Suður-Ameríku í leit að sjaldgæf-
um jurtum í grasasafn mitt.
Ég hallaði mér makindalega út
af í bátkrílinu — niðursokkinn í
drauma um heimili mitt og land,
þar sem manni er ekki, eins og
hér, ógnað af framandi sjúkdóm-
um og fjandsamlegri náttúru.
Meðan Pedro, indíánski leið-
sögumaðurinn minn, stjakaði okk-
ur letilega áfram, sagði hann mér,
á sínum skringilega blending af
bjagaðri ensku og óskiljanlegri
spönsku, frá Cispatia, litlu þorpi,
sem hann þekkti og lá lengra upp
með Mulattifljótinu.
Hann sagði mér frá hjartagæzku
íbúanna og því, hversu mjög þeir
væru einangraðir. Eftir því sem
ég komst næst, hafði enginn hvít-
ur maður stigið þar fæti sínum
síðustu tuttugu árin.
„Og það er aðfangadagur í dag“,
hugsaði ég. „Við munum þá verða
í Cispatia á jólanóttina, og ég
mun verða jólagesturinn þeirra".
Hugsunin var í hróplegri andstæðu
við þrá mína eftir heimili mínu,
og ég brosti biturlega.
Það var byrjað að skyggja, þeg-
ar ég kom auga á þorpið. Það var
hópur lítilla kofa með skoplegum,
tágfléttuðum þökum. Sumir voru
byggðir á staurum til varnar villi-
dýrum. Sá fyrsti af íbúunum, sem
kom auga á okkur, var gamall
maður. Hann stóð eins og negldur
við jörðina og starði á okkur. Síð-
an rak hann upp óp mikið og hróp-
aði: „Hombres, hombres! Venid!“
og á samri stundu streymdu þorps-
búarnir út úr kofunum. Þeir stönz-
uðu snögglega, þegar þeir komu
auga á okkur og allir sem einn
féllu þeir á kné og beygðu sig of-
an í rykið og gáfu um leið frá sér
hljóðfallandi kveinan, sem hafði
undarleg áhrif á mig.
Ég vissi ekki hvað ég átti að
halda um þessa undarlegu sýn,
og leiðsögumaður minn gaf mér
enga skýringu. Þegar ég steig á
land var ekki einn, er uppréttur
stóð eða svo mikið sem skotraði
til mín augunum. Það, sem ég
hafði haldið að væri harmsöngur,
var sýnilega bæn.
„Segðu þeim, að við óskum eftir
næturgistingu", sagði ég við leið-
sögumann minn. Hann hafði ekki
fyrr sleppt orðinu, en allir komu
þjótandi til mín. Aldrei hefi ég ’
mannlegum augum litið svo skært
tjáningarfullt blik eins og , augum
þessara frumskógarmanna. Þeir
horfðu á mig í ofvæni og af
slíkri forvitni, að ég fór að verða
órólegur. Ég leit einlæglega
í augu þeim til þess að sýna, að ég
væri vinur, og þá féllu þeir að fót-
um mínum og kysstu skóna mína.
Ég botnaði ekkert í öllu þessu.
Undrun þeirra yfir að hitta hvítan
mann var vart nægjanleg skýring
á þessari tilbeiðslu. Nokkru síðar
gekk ég niður að fljótinu og á
meðan myrkrið breiddi huliðs-
blæju sína yfir landið, sat ég á
bakkanum og braut heilann um
undur þessi.
Ég sá hvar hinir innfæddu stóðu
í hóp skammt frá og töluðu hljótt.
Skyndilega kom ung, lagleg stúlka
í áttina til mín. Hún gekk mjög
erfiðlega og studdist þunglega við
staf við hvert skref, sem hún tók.
Ilún var auðsjáanlega lömuð
vinstra megin; fóturinn dróst á
eftir eins og þungur drumbur og
handleggurinn hékk máttlaus nið-
ur. Enginn í hópnum bak við hana
hreyfði sig, en ég veitti því at-
hygli, að þeir horfðu á hana í of-
væni. Unga stúlkan hríðskalf. Ég
stóð á fætur og braut heilann um,
hvers vænst væri af mér. Um leið
skrikaði henni fótur, missti staf-
inn, og féll áfram. Ég greip hana
léttilega og augnablik hélt ég
grönnum, skjálfandi líkama henn-
ar í örmum mér. Það liðu nokkrar
sekúndur, svo stökk hún á fætur
með gleðiópi og hvarf í myrkrið.
Og það var eins og allir hinir hefðu
beðið þessa augnabliks, því að nú
ráku þeir einnig upp gleðióp og
byrjuðu að syngja, lágt og til-
breytingarlaust, en með hrífandi
hljómi fagnaðarsöngs. Ég var ó-
þreyjufyllri en nokkru sinni fyrr
að fá vitneskju um, hvað bak þess-
um leyndardómi byggi.
Stafur ungu stúlkunnar lá við
fætur mínar. Var skýringin sú, að
þetta frumstæða fólk hefði heyrt
um læknavísindi hins hvíta kyn-
stofns og tryði því, að ég réði yfir
undursamlegum læknandi krafti?
Trú er hæfileikinn til þess að trúa
því ótrúlega, stendur einhvers-
staðar.
Ég var furðu lostinn yfir þv*,
sem fyrir mig hafði borið, og svo
undarleg áhrif hafði þessi til-
breytingarlausi söngur á mig, að
ég skundaði til höfðingjans og
reyndi að gera honum skiljanlegt.,
að ég vildi ganga til náða. Hann
skildi mig þegar í stað og fylgdi
mér til stærsta kofans, þar sem
mér hafði þegar verið búin hvíla
úr nýjum pálmaviðarblöðum með
ábreiðu ofan á. Þetta var ágætasta
hvílan, sem þorpsbúar gátu boðið
upp á og þakklátur í huga lagðist
ég til svefns.
Ég vaknaði í morgunsárið. Jóla-
dagur. — og þó, hvernig gat mað-
ur trúað því? Hvað var jóladagur,
langt inn í þessum rakasömu
frumskógum, langt frá hvítum
mönnum? Hvaða þýðingu skyldi
hann hafa fyrir þessa Indíána?
Með ákafri þrá minntist ég liðinna
jóladaga.
Ég vaknaði af draumum mínum
við hljóðskraf margra manna.
Þrátt fyrir allt töluðu þessar radd-
ir til mín, og linuðu þjökum ein-
manaleikans. íbúar þorpsins höfðu
safnast saman umhverfis kofann
minn, og allir höfðu þeir eitthvað
meðferðis. Þegar þeir sáu mig,
beygðu þeir sig til jarðar; síðan
komu þeir, einn eftir annan og
lögðu gjafir sínar við fætur mínar.
Þetta var allt svo óraunverulegt,
líkast draumi. Við stiga kofans lá
brátt hrúga af stórum gaupu- og
tígrísskinnum, banönum, undar-
lega útskornum myndum og flétt-
uðum viðarkörfum.
Ég gerði það sem ég gat til þess
að sýna þakklæti mitt með því að
brosa og hneigja mig, en mér
varð allt þetta meiri og meiri ráð-
gáta. Ég reyndi að ná tali af leið-
sögumanni mínum, svo að ég gæti
fengið skýringu, en í sömu svifum
færðu Indíánarnir mér mat. Þegar
ég hafði lokið snæðingi, náði ég í
hann. „Pedro“, sagði ég, „við verð-
um að fara héðan þegar í stað“.
Hann gekk til höfðingjans og
tilkynnti honum að við hyggðumst
halda af stað. Gamli maðurinn
kom þjótandi til mín og með
Pedro sem túlk, grátbændi hann
mig um að vera áfram hjá þeim.
Þegar hann sá, að ákvörun minni
varð ekki haggað, gaf hann merki
um, að ég skyldi býða meðan hann
kallaði þorpsbúa saman. Þeir
fylktu sér um mig og féllu á kné.
Með áköfu handapati reyndi höfð-
inginn að gera mér eitthvað
skiljanlegt. „Blessa“, sagði Pedro.
Þeir óskuðu eftir því að ég
blessaði yfir þeim — ég, gam-
all grasafræðiprófessor með heim-
þrá! Ég hóf upp hendur mínar og
mælti fram þessi orð: „Guð varð-
veiti bæði mig og ykkur meðan
við erum fjarlægir hver öðrum“.
Síðan gekk ég niður að fljótinu
með leiðsögumanni mínum og
steig út í bátinn og brátt skreið
kænan frá fljótsbákkanum
„Pedro, hver var meiningin með
öllu þessu?“ Hann horfði á mig
stórum augum undrunar og efa.
„Það vita þú sjálfur", sagði hann.
„Ég hefi ekki minnstu hugmynd
um það, segðu mér það“.
Hann hikaði, en að síðustu sagði
hann. „Koma Krists!" Enginn
hvítur maður hefði getað sagt
þessi orð með slíkri lotningu.
„Koma Krists!“ át ég eftir, og
skyndilega sá ég fögnuð Indíán-
anna og atvikið með ungu stúlk-
una í nýju ljósi.
„Ja, gamall trúboði segja —
Kristur koma. Hann koma, þegar
verður jól. Koma upp fljótið með
manni. Hann vera alla nóttina í
Cispatía. Þeir vita í Cispatía".
Ég sat lamaður við tilhugsun-
ina. Þetta var ástæðan fyrir hin-
um lotningarfullu móttökum og
hinum mörgu gjöfum, þetta var
ástæðan fyrir tiltrú ungu stúlk-
unnar.
Skilningur alls þessa kom mér
til að skjálfa. Hversu óskiljanlega
hrein var ekki barnsleg trú þessa
fólks og hversu fullkomin til-
beiðsla þess.
Báturinn leið áfram. 1 fjarska
heyrði ég óminn af söng. Það var
hinn hátíðlegi lofgjörðarsálmur,
sem þeir höfðu sungið mér, þegar
ég kom, nú sungu þeir hann aftur
þegar ég yfirgaf þá.
Pedro beygði sig áfram í áttina
til mín. „Það er satt, no es verd-
ad? Þú er, þú er — Hann?“
S.H. (Þýtt.)
GLEÐILEG JÓL! FARSÆLT NÍTT ÁR!
Þökkum viðskiptin á líðandi ári. §
í Prentstofan Isrún h.f. "■
1 GLEÐILEG JÓL! GOTT NÝTT AR! 1
Þökkum viðskiptin á líðandi ári. 1
í Vélsmiðjan Þór h.f. " J
:illllllllllllll!llll!lllllllllllllllllllllllll|l!lll|lllllllllllllll)ll!lllllllllllllllllllllllllllllll|líl|(III||||||||||||||||||l||l|||||||||||||||||||||||ij