Vesturland - 24.12.1968, Qupperneq 8

FINNUR TD. JÓNSSON
60 ára vígsluafmæli Hólskirkju í Bolungarvík
að Hóli, um langan og erfið-
an veg frá sjó. Flutningatæki
voru þá engin og urðu menn
að bera allt efnið „á sjálfum
sér“ eins og sagt var. Má
nærri geta að það hafi ekki
verið gert án erfiðis. En Bol-
víkingar munu ekki hafa tal-
ið eftir sér að leggja nokkuð
á sig til að fá nýja kirkju.
Gamla kirkjan var þá orðin
svo léleg, að hún gat varla
talizt nothæf lengur til helg-
rar þjónustu.
Efniviðurinn í kirkjuna var
keyptur frá Noregi, og kom
þaðan að mestu tilhöggvinn.
Jón Snorri Ámason, snikkari
á Isafirði tók kirkjubygging-
una að sér í ákvæðisvinnu,
en yfirsmiður var Guðni M.
og eru því nú rétt 60 ár frá
vígslu hennar.
Vígsluna framkvæmdi sira
Þorvaldur Jónsson, sóknar-
prestur á isafirði og fyrrver-
andi prófastur í Norður-ísa-
fjarðarsýslu, en hann var jafn
framt sóknarprestur Bolvík-
inga, því Hóll var þá annexía
frá ísafirði.
Árið 1924 er loks ákveðið
að söfnuðurinn kaupi Hóls-
kirkju af Hólsbændum fyrir
kr. 4.400,00 ■—- og síðan hefur
hún verið safnaðarkirkja.
Á þeim árum, sem síðan eru
liðin hafa miklar og margvís-
legar endurbætur verið gerðar
á kirkjunni. Var kirkjan lengi
framan af fátæklega búin, en
á undanfömum ámm hefur
Kórinn í Hólskirkju
Sunnudaginn 8. des, sl., 2.
sunnudag í aðventu, var hald
ið svokallað Aðventukvöld í
Hólskirkju í Bolungarvík, eins
og gert hefur verið nokkur
undanfarin ár.
Að þessu sinni var minnzt
60 ára vígsluafmælis Hóls-
kirkju, en vígsla kirkjuhúss-
ins fór fram þennan dag árið
1908 og framkvæmdi Þorvald
ur heitinn Jónsson, sóknar-
prestur á ísafirði, vígsluna,
en hann þjónaði þá einnig
Hólssókn.
Sóknarpresturinn, síra Þor-
bergur Kristjánsson, minntist
60 ára afmælis kirkjuhússins
og jafnframt þakkaði hann
gjafir, er kirkjunni höfðu bor
izt. Færði Benedikt Þ. Bene-
diktsson kirkjunni peninga-
gjöf, en organleikari kirkju-
unnar, frú Sigríður Norðqvist
gaf henni fagurlega gerðan
altarisdúk.
Kirkjukór Bolungarvíkur
söng undir stjóm frú Sig-
ríðar Norðqvist, þ.á.m. lag
eftir Sigríði, sem vakti mikla
athygli.
Þá fluttu erindi þeir Jóna-
tan Einarsson, oddviti og Ól-
afur Kristjánsson, skólastjóri,
en frú Aðálheiður Guðmunds-
dóttir, söngkona, frá Reykja-
vík söng einsöng.
Að lokum fór fram víxl- og
samlestur milli prests og
safnaðar.
Hóll í Bolungarvík var mik-
ið höfðuból til foma, og
bjuggu þar um margra alda
skeið höfðingjar og merkis-
menn. Þar bjó Guðni Odds-
son, sonur Odds lepps Þórðar
sonar, lögsögumanns, er bjó
á Ósi 1380—1434. Er Guðni
Oddsson grafinn undir for-
kirkjunni á Hóli.
Síðar eignaðist Bjöm Þor-
leifsson, hirðstjóri, Hól, og
Sólveig dóttir hann eftir'hans
dag, og bjó hún þar um skeið.
Seinna átti Hól Ámi Gísla-
son sýslumaður á Hlíðarenda
(d. 1587), og átti hann um
eitt skeið allflestar jarðimar
í Hólshreppi. Hákon sonur
hans, er var sýslumaður, bjó
einnig á Hóli 1585—1593.
Annar sonur Áma Gíslasonar,
Sæmundur sýslumaður, bað
Elínar, dóttur Magnúsar
pruoa í Ögri, og segir sagan
aö Magnus haíi svaraö bón-
oröinu meö þessari vísu:
Fæst ei skjól hjá faldasól,
iyróar honum þaö segi,
nema fái hann Hól fyrir
höfuoboi
hana fær hann eigi.
Hvort sem vísan hefur ráð-
íð nokkru þar um eöa ekki,
er það vist að Sæmundur
eignaöist Hól og fleiri jarðir
toöur síns í Hóishreppi, og
fékk Elínar. Afkomendur
þeirra Sæmundar Ámasonai'
og Eiínar Magnúsdóttur sátu
síðan Hól um áratugi. Lézt
Sæmundur árið 1634, en síð-
asti bóndinn á Hóh af þeim
ættlegg var Ámi Magnús
Árnason, dáinn 1921.
Margt fleira merkismanna,
sem við sögu hafa komið,
hafa átt Hól eða búið þar,
og yrði of langt mál að
rifja upp nöfn þeirra hér.
Kirkjan mun hafa staðið á
Hóli allt frá upphafi kristni
á Islcmdi. Mun elztu heimild
um Hólskirkju vera að finna
í kirknaskrá Páls biskups
Jónssonar, frá því um 1200,
en elzti máldagi kirkjunnar,
sem varðveizt hefur, er frá
1327.
Hólskirkja var lengst af í
eigu Hólsbænda, en stuttu
fyrir síðustu landamót var
því hreyft á almennum safn-
aðarfundi í Bolungarvík, að
söfnuðurinn keypti kirkjuna.
Mun viðhaldi kirkjunnar hafa
þótt ábótavant á ýmsa lund,
enda var hún þá orðin gam-
alt hús og úr sér gengið. Ekk
ert varð þó af því að söfn-
uðurinn yfirtæki kirkjuna að
þessu sinni, en árið 1908 er
ákveðið að byggja nýja
kirkju, og þá um vorið var
kirkjubyggingin hafin. Mun
síra Þorvaldur Jónsson pró-
fastur hafa stuðlað mjög að
því að kirkjubyggingin komst
í framkvæmd, og útvegaði
hann m.a. eigendum kirkj-
unnar peningalán til fram-
kvæmdanna.
Kirkjusmíðin hófst um vor
ið 1908 og gekk greiðlega,
enda þótt erfitt væri um vik
að koma byggingarefni upp
Bjarnason, smiður frá ísa-
firði. Var kirkjan byggð eftir
teikningu Rögnvaldar Ólafs-
sonar, byggingameistara.
Hin nýja kirkja var tals-
vert stærri en gamla kirkjan,
og að öllu leyti hið vandað-
asta hús. Ber hún þess enn í
dag vitni, að hún hefur verið
gerð af traustum viðum.
Hólsbændur voru enn sem
fyrr eigendur kirkjunnar, og
þótt þeir þrjózkuðust lengi
við að reisa nýja kirkju,
þrátt fyrir að hart væri eftir
því gengið af söfnuðinum, og
jafnvel einnig af hinum geist
legu yfirvöldum landsins, þá
vildu þeir nú, þegar til fram
kvæmdanna kom, ekkert til
spara að kirkjan yrði sem
vönduðust að allri gerð.
Kirkjan var svo vígð 2.
sunnudag í aðventu árið 1908,
hún eignazt margt fagurra
gripa. Hafa Bolvíkingar ávallt
borið mjög hlýjan hug til
kirkju sinnar, og jafnan verið
fúsir til að láta fé af hendi
rakna, ef þurft hefur að gera
kirkjunni eitthvað til góða.
Er hún nú hið vistlegasta og
fegursta Guðshús.
Ýms félagasamtök í Bol-
ungarvík hafa mjög gengizt
fyrir því að fegra og prýða
kirkjuna og hafa henni á
undanförnum árum verið færð
ar margar og fagrar gjafir.
Fyrir nokkru var keypt
nýtt og fullkomið pípuorgel
í kirkjuna og á sl. ári gáfu
synir Bjarna heitins Eiríks-
sonar, kaupmanns í Bolungar-
vík og konu hans Halldóru
Benediktsdóttur kirkjunni
nýjar kirkjuklukkur, til minn
ingar um foreldra sína.
Síra Þorvaldur Jónsson
vígði kirkjuhúsið á Hóli, svo
sem fyrr getur. Hann var
sóknarprestur __ Bolvíkinga
1881—1915, en frá 1912 hafði
hann aðstoðarprest með bú-
setu í Bolungarvík, síra Pál
Sigurðsson. Er síra Þorvald-
ur lét af prestsskap var Magn
ús Jónsson, síðar prófessor,
kosinn prestur á Isafirði.
Höfðu Bolvíkingar þá tekið
miklu ástfóstri við Pál, sem
talinn var afbragðs kennimað-
ur, og óttuðust að missa hann
sem sálusorgara, er nýr prest
ur yrði kosinn á Isafirði. Fyr-
ir áeggjan Bolvíkinga bauð
síra Páll sig því fram gegn
síra Magnúsi og studdu þeir
hann kappsamlega. Fjöl-
menntu Bolvíkingar til prests
kosninga á ísafirði, en ekki
stoðaði, því síra Magnús náði
kosningu og var þá jafnframt
orðinn prestur Bolvíkinga. En
Bolvíkingar flestir munu aldr
ei hafa litið á síra Magnús
Jónsson sem prest sinn, enda
stofnuðu þeir fljótlega eftir
prestskosninguna fríkirkju-
söfnuð og réðu síra Pál sem
sálusorgara sinn. Hann
gegndi því embætti þó
skamma hríð, því árið eftir
fór hann til Ameríku og gerð
ist prestur evangelisk-
lúthersku safnaðanna í N.
Dakota. Eftir brottför síra
Páls þjónaði síra Guðmundur
Guðmundsson frá Gufudal um
tíma fyrir fríkirkjusöfuðinn,
en það mun ekki hafa verið
lengi, því söfnuðurinn leyst-
ist upp skömmu síðar.
Árið 1917 fór síra Magnús
frá Isafirði og gerðist kenn-
ari við Háskólann. Varð síra
Sigurgeir Sigurðsson, síðar
biskup, aðstoðarprestur hans,
en fékk veitingu fyrir embætt
inu í ársbyrjun 1918 og var
síðan sóknarprestur Bolvík-
inga til ársloka 1925, er Hóls
sókn var gerð að sérstöku
prestakalli.
Var síra Páll Sigurðsson þá
kosinn sóknarprestur og tók
hann við embætti sumarið
1926. Var hann síðan sóknar-
prestur Bolvíkinga í samfleitt
23 ár, eða þar til hann lézt
árið 1949.
Eftir fráfall síra Páls var
síra Guðmundur Guðmunds-
son kosinn sóknarprestur í
Bolungarvík og þjónaði hann
kirkjunni til ársins 1952, en