Vesturland - 24.12.1968, Blaðsíða 11

&G719 aÆsanxsxxn saAasssiEsoMrorxR
11
r
Rabbaú við Jóhann Gunnar Olafsson fógeta
Nú í haust lét Jóhann
Gunnar Ólafsson af embætti
sem bæjarfógeti á Isafirði og
sýslumaður í Isafjarðarsýslu
eftir aldarfjórðungs starf í
umsvifamiklu embætti. Hann
er nú fluttur til Reykjavík-
ur, og þar göngum við á hans
fund. Erindið er ekki að ræða
um embættisstörf hans, held-
ur rabba við hann um snar-
an þátt í lífi hans hér fyrir
vestan, en það eru afskipti
hans af menningarmálum
byggðarlagsins. Mun ekki of-
mælt, að enginn einn maður
hefur lagt jafn mikinn og
fjölþættan skerf til menning-
armála héraðsins og Jóhann
Gunnar undanfarinn • áratug.
Hann hefur verið vakinn og
sofinn við að sinna áhuga-
málum sínum á sviði lista og
menningar, og unnið mikið
og ómetanlegt starf af elju
og fómfýsi, sem seint verður
fullþakkað.
Við setjumst inn í bóka-
herbergi, þar sem allir vegg-
ir eru þa'ktir bókahillum og
myndum, og spyrjum um
þessi áhugamál Jóhanns
Gunnars.
— Það fyrsta, sem ég var
viðriðinn í menningarmálum
á ísafirði, var stofnun Tón-
listarfélagsins árið 1946, að
mig minnir. Jónas Tómasson
tónskáld mun hafa verið upp-
hafsmaður að því, en eitthvað
gekk í erfiðleikum að fá for-
mann fyrir félagið. Það end-
aði með því, til þess að fé-
lagið yrði stofnað, bauðst ég
til þess að taka að mér for-
mennskuna í bili, þegar allir
vom búnir að neita en með
því skilyrði þó, að Halldór
Halldórsson bankastjóri, sem
var mikill músikmaður og góð
ur píanóleikari, yrði mín
hægri hönd og mér til ráðu-
neytis. Svo varð hann for-
maður á eftir mér, en vildi
ekki taka þetta að sér- í
fyrstu, enda var hann hlé-
drægur maður.
— En svona náðust end-
arnir saman og haldnir vom
nokkrir fundir til undirbún-
ings. Upp úr því var Tón-
listarskólinn stofnaður. Um
það leyti var Jónas Tómasson
í samningum við Ragnar H.
Ragnar, sem þá átti heima í
Norður-Dakota í Ameríku, um
að koma til Isafjarðar og
taka við starfi organista við
kirkjuna, kennslu í skólum og
stjórn kóra m.a. Niðurstaðan
varð sú, til þess að gera Ragn
ari auðveldara að vinna að
tónlistarmálunum, að ákveðið
var að stofna Tónlistarskól-
ann. Innan Tónlistarfélagsins
var kosin sérstök skólanefnd,
og má segja að ég hafi verið
í skólanefndinni allan eða
mestallan tímann, sem hún
starfaði. Hún var svo lögð
niður þegar Ragnár var gerð-
ur að framkvæmdastjóra fé-
lagsins fyrir tveimur eða
þremur ámm, en þá tók
stjóm félagsins að sér stjóm
á Tónlistarskólanum.
— Starfsemin hefur gengið
að sumu leyti vel, það hefur
verið fengið mikið af lista-
mönnum til þess að koma
fram á ísafirði, og sannast að
segja gekk það nú betur fram
an af. Þegar Páll Jónsson var
framkvæmdastjóri hjá félag-
inu, var gengið á milli manna
og komið upp hópi styrktar-
manna um félagið. Fyrir fram
lög sín fengu þeir miða á alla
hljómleika, sem haldnir vom
á vegum félagsins. En um
tíma lá þessi starfsemi niðri,
og þá datt þetta styrktarfé-
lagakerfi niður, og hefur ekki
verið endumýjað. Þó rauna-
legt sé frá að segja, þá hefur
tónlistaráhugi farið minnk-
andi á Isafirði. Á síðari ár-
um hefur gengið mjög erfið-
lega að fá fólk til að hlusta
á ágætis listamenn, innlenda
og erlenda, þegar þeir hafa
komið vestur. Það em ekki
meira en um það bil hundrað
manns, sem sækir menningar-
starfsemi.
— Ég skil ekki hvemig í
þessu liggur. Að vísu hefur
allt félagslíf aukizt mjög mik
ið. Þó hefði maður mátt
halda, að tónlistaráhugi hefði
aukizt vegna þess að tónlistar
skóli hefur verið starfandi
lengi. Tónlistarskólinn hefur
alltaf starfað með miklum
blóma, verið mjög mikið sótt-
ur, að jafnaði 50—60 nem-
endur, og Ragnar er alveg frá
bær píanókennari. Það hefur
komið mikið af góðum nem-
endum frá honum, og mikill
fjöldi nemenda hefur útskrif-
azt frá skólanum. Nemenda-
fjöldinn jókst mjög mikið eft
ir að þar var tekin upp
kennsla í hornaleik og á önn-
ur blásturshljóðfæri. Uppistað
an í kennslunni var píanóleik
ur, en á vegum kóranna og
Tónlistarfélagsins hefur ver-
ið kenndur söngur, og hefur
Sigurður Demetz Franzson
annast þá kennslu, og komið
hingað tvívegis. og haft á
hendi söngkennslu og raddæf-
ingar, sem hefur gefið mjög
góða raun, eins og sýndi sig
í tveimur miklum söngferða-
lögum, sem kórarnir fóru und
ir ágætri stjórn Ragnars.
Sunnukórinn og Karlakór ísa-
fjarðar til Norðurlandsins í
fyrra og um Suðurland sl.
vor. Þessar ferðir heppnuðust
mjög vel og kórarnir fengu
mjög góðar móttökur. Um
þessar mundir er að koma út
stór plata með ísfirzku kór-
unum. Þetta mun vera fyrsta
platan, sem gefin er út með
ísfirzku kórunum, en til eru
upptökur með þeim hjá Ríkis
útvarpinu.
Á því leikur enginn vafi, að
starfsemi Tónlistarfélagsins
og Tónlistarskólans hefur
haft mjög mikla þýðingu fyrir
bæinn, holl áhrif á uppeldi
barna og unglinga, enda er
það góð tómstundaiðja að
iðka tónlist og njóta hennar.
En að sjálfsögðu er það
einkum að þakka traustri for-
ustu Ragnars H. Ragnars.
Næst víkjum við talinu að
Byggðasafninu.
— Tildrögin að byggðasafn
inu voru þau, að árið 1941
hópuðu sig saman okkrir
menn fyrir forgöngu Guð-
laugs Rósinkranz þjóðleikhús-
stjóra um að koma upp
byggðasafni á ísafirði. Guð-
laugur gaf svokallaða Vest-
firðingabók, sem menn skrif-
uðu nafn sitt í og gáfu til
stofnunar á byggðasafni.
Þarna safnaðist mikið fé, sem
byggðasafnið fékk til ráðstöf
unar þegar það var stofnað.
Þessir menn söfnuðu ekki
neinum munum. Eftir að ég
kom vestur kynntist ég fljót-
lega Guðmundi frá Mosdal.
Hann hafði undir höndum
þessa fjármuni, sem höfðu
komið inn í sambandi við
Vestfirðingabók. Við ræddum
mikið um þetta og í sannleika
sagt, fannst mér skakkt að far
ið. Það var ljóst á þessum ár
um, upp úr 1945, að þá er farið
að fækka mjög mikið í sveit-
unum í Jökulfjörðum og á
Ströndum og fólk tekið mjög
að flytja burtu.
— Einmitt þá losnaði um
alls konar muni og fór ákaf-
lega mikið forgörðum á þeim
árum í því umróti. Fólk skildi
bæði eftir og brenndi bein-
línis gömlum munum, og mér
er kunnugt um að víða voru
haldnar stórar brennur þegar
fólk skildi við bæina og flutti
í burtu. Mér leizt ekki á þetta
og þess vegna fór ég á stúf-
ana til þess að reyna að safna
munum.
Eins og kunnugt er, eru
til lög frá 1947 um byggða-
söfn og vemdun fornra mann-
virkja, og þar em ákvæði um
framlög frá ríkissjóði til
byggðasafna, en ýmis skilyrði
eru sett fyrir yeitingu þeirra.
Ég stakk upp á því við Sögu-
félag ísfirðinga, að það fengi
bæði bæjarstjómina og sýsl-
urnar báðar, Vestur- og
Norður-lsafjarðarsýslu, til
þess að beita sér fyrir stofn-
un byggðasafns. Undirtektir
vom mjög góðar hjá þessum
aðilum. Það var 6. júlí 1955,
sem bæjarstjórn samþykkti
að gerast aðili að byggða-
safni. Sýslunefnd Vestur-ísa-
fjarðarsýslu samþykkti þetta
26. júlí 1955 og sýslunefnd
Norður-ísafjarðarsýslu 20.
september 1955. Þessir aðilar
em eigendur að byggðasafn-
inu og hafa lagt því til fjár-
muni árlega síðan.
— Árið 1956 var byggð
rishæð á íþróttahús bæjarins.
Þá samþykkti bæjarstjóm
eftir tilmælum frá byggða-
safnsstjóminni, að láta hluta
af rishæðinni undir byggða-
safnið. Áður heldur en þakið
var sett á, var fluttur þangað
upp sexæringur, sem Bárður
Tómasson skipasmiður hafði
látið byggja sem sýnishom
af vestfirzku skipi. Jóhann
Bjarnason skipasmiður frá
Bolungarvík byggði þetta
skip undir handleiðslu Bárð-
ar. Þetta er lítill sexæringur
með bolvíksku lagi og ein-
mitt mjög gott sýnishom cif
þeim fleytum, sem róið var
frá þessum verstöðvum hér
áður fyrr. Jóhann hafði smíð-
að mikið af skipum, og þegar
hann gerði þetta, var hann
orðinn aldraður maður. Það
mun hafa verið árið 1941,
sem hann smíðaði þennan
bát. Bárður safnaði fé til
smíðinnar með samskotum,
en það, sem á vantaði, borg-
aði hann sjálfur og annaðist
síðan smíðina. Þessi bátur var
í vörzlu Guðmundar frá Mos-
dal, og við ákváðum að setja
hann þarna upp og Marzellíus
Bernharðsson skipasmíða-
meistari kom honum upp í
risið áður en þakinu var lok-
að. Þarna er því báturinn
og verður sennilega til eilífð-
arnóns. Byggðasafnið var þá
komið undir þak og báturinn
fyrsti munurinn. sem kemur
þama á loftið.
— Söfnun muna gekk alveg
ágætlega. Sama árið og
byggðasafnið fékk húsnæðið,
1956, byrjaði Sögufélagið að
gefa út ársrit. Ég verð að
víkja hér að Sögufélaginu,
því að þetta er allt saman-
tvinnað. Það var stofnað
1953. Við vorum þar aðal-
menn við stofnunina Kristján
frá Garðsstöðum og séra Óli
Ketilsson. Það félag hefur
starfað síðan og frá 1956 hef-
ur það gefið út ársritið. í
það hefur alltaf verið skrifað