Vesturland - 16.06.1974, Blaðsíða 3

3
Hildur Einarsdóttir, Bolungarvík:
Strjálbýlið njóti fyllsta jafnréttis
FRÚ Hildur Einarsdóttir í
Bolungarvík, sem skipar nú
fimmta sæti á framboðslista
Sjáifstæðisflokksins í Vest-
fjarðakjördæmi, átti sæti á
Alþingi sem varamaður á sl.
vori.
Eftirfarandi ræðu flutti hún
við aðra umræðu í Efri deild
frumvarps tii laga um Þjóð-
hagsstofnun og Framkvæmda-
stofnun ríkisins. Fjallar hún
þar um hina ýmsu erfiðleika,
sem samfara eru því að búa
í strjálibýlinu, og hverra úr-
bóta sé þörf til að bæta að-
stöðu fólksins þar:
Það er í senn forvitnilegt
og nýlunda fyrir mig, að eiga
þess kost að sitja nokkra
þingfundi á löggjafarsam-
komu þjóðarinnar. í sölum
Alþingis má segja, að varð-
veitt sé fjöregg þjóðarinnar,
hér eru málefni hennar rædd
og úrskurðuð, enda Alþingi
æðsta vald í þeim efnum.
Fyrir þjóðfólagsþegnana varð-
ar það miklu að vel að mál-
um sé staðið, og vel á haldið,
svo þau geti orðið alþjóð að
sem mestu gagni.
Að undanförnu hefur verið
mjög tíðrætt um efnahags-
mál, sem brýna þörf ber að
finna fullnægjandi lausn á,
og það þo'li enga bið, að öðr-
um kostd fari allt í glundroða,
eigi að síður líða dagar og
vikur, en ekkert raunhæft
gerist, tækni og aðstoð efna-
hagsráðunauta hefðu átt að
geta flýtt hér fyrir, en hvað
veldur?
Mikil spenna hefur ríkt í
peningamálum og er nú svo
komið, að margir hafa keppzt
vði að eyða, eða breyta pen-
ingum sínum í einhvers konar
annað eignarform.
Jafnvel fólk í strjálbýli
hefur talið hyggilegra að festa
kaup á einhvers konar stein-
kössum í Reykjavík heldur en
að leggja peninga sína á
vöxtu, þrátt fyrir að það
hyggist ekki nota hina keyptu
aðstöðu til búsetu. Slík er
vantrúin því miður orðin á
gjaidmiðli þjóðarinnar. Bank-
ar og sparisjóðir eru svo til
lokaðir sem lánastofnanir
enda aðeins tap fyrir ótryggt
sparifé, sem fólk verður
nauðsynlega að hafa við hend-
ina frá degi til dags og spari-
fé barna og gamalmenna,
sem það síðarnefnda hefur
varðveitt og geymt sér í ör-
yggisskyni til elliáranna.
Þessa óheiliaþróun verður
að stöðva og sem fyrst, enda
óhæfa að forsjálu fólki, sem
leggur fé sitt á vöxtu til að
tryggja framtíðarstöðu sína,
jafnframt því sem það með
sparnaði sínum gerir kleift
að lána fé til ýmiss konar
nauðsynlegra framkvæmda,
sé hegnt fyrir slíka holiustu
við þjóðfélagið. Sparifé verð-
ur að verðtryggja og þeir
sem fá það lánað verða að
greiða fyrir þá þjónustu eins
og hún raunverulega kostar.
Ég hef aldrei getað skilið að
þessu réttlætismáld skuli á-
vailt hafa verið ýtt til hUðar
í áranna rás.
Ég kem úr strjálbýli, þar
sem ég er fædd og upp aiin.
Þar hef ég af fremsta megni
reynt að taka þátt í ýmis
konar félagsmálastarfsemi,
sem þar hefur þurft að vinna.
Mér eru því ofarlega í huga
nú á þessum stað ýmiss mál-
efni strjálbýlisins og vænti
að mér verði ekki legið á
hálsi, þó að ég víki máli mínu
að þeim vandamálum, sem
þar er helzt við að glíma.
Mikið hefur verið rætt og
ritað um þau mál.
Höfuð vandamál hinnar
strjálu byggðar tel ég fyrst
og fremst fólgin í skorti á
íbúðarhúsnæði og heilbrigðis-
þjónustu. Það var alvarlegt
áfall fyrir strjálbýlið, þegar
samningarnir um byggingu
Breiðholtsíbúðanna voru gerð-
ir. Þeir mismunuðu mjög að-
stöðu og hafa sogað ótaldar
fjölskyldur utan af lands-
byggðinni til Reykjavíkur.
Þar sem atvinnuástandið er
gott og ég þekki til, er alls
ekki hægt að fullnægja eftir-
spurn eftir íbúðarhúsnæði
sem skyldi. Fylgja verður fast
eftir að húsnæðisskortur
hamli ekki eðlilegri byggða-
þróun.
Heilbrigðisþjónustan er
vægast sagt langt frá því að
vera samboðin siðmenntuðu
þjóðfélagi. Menntun og tækni
hefur fleygt fram, en að sama
skapi hnignar heilbrigðisþjón-
ustunni víðast hvar, þeirri
þjónustu sem manneskjunni
er svo imikilvæg. Þar sem ég
þekki bezt til er stöðugt unn-
ið allan ársins hring löngum
vinnudögum að þjóðnýtum
störfum og verður það ekki
þolað öllu lengur að við skul-
um vera líkt á vegi stödd á
sviði heilbrigðisþjónustu og
gerzt hefur víða á meðal van-
þróaðra ríkja. Læknir kemur
til okkar þrjá daga í viku og
losnar jafnan ekki sökum
mikiils annríkis fyrr en nýr
dagur ihefur hafið göngu sína.
Menn hafa skiptar skoðanir
um, hverjar munu helztu á-
stæður fyrir þessu ófremdar-
ástandi. Að mínu mati eru
þær ástæður helztar, að lækn-
ar hafi fardð í sérnám og ekki
talið vera næg verkefni og
svigrúm í greinum sínum úti
á landsbyggðinni, en jafn-
framt ihafa forráðamenn heil-
brigðisþjónustu ekki gert sér
grein fyrir að leggja þurfi á-
herzlu á menntun heimilis-
lækna til að leysa af hólmi
gömlu héraðslæknana sem
smám saman voru að týna
tölunni. Úr þessu ófremdar-
ástandi verður að bæta. Óum-
flýjanleg eru stór átök hið
bráðasta ef ekki á illa að
fara. Hraða verður uppbygg-
ingu læknamiðstöðvanna. Alla
starfsaðstöðu þar og í læknis-
héruðum verður að byggja
upp með beztum fáanlegum
búnaði miðað við aðstæður á
hverjum stað eftir ráðlegg-
ingum sérfróðra manna þar
um. Slíkt auðveldar áreiðan-
lega að fá lækna sem vanizt
hafa í námi og störfum þar
að lútandi beztu starfsaðstöðu
á nútíma mælikvarða.
Okkur finnst við ekki hafa
unnið til þess að vera með-
höndluð sem nokkurs konar
annars flokks fólk ef ég mætti
nefna það svo, hvorki í heil-
brigðisþjónustu eða öðru. Það
á að vera stolt þjóðarinnar,
að íbúar striálbýlisins njóti
á hverium tíma iafnréttis á
við aðra þeana þjóðfélagsins.
Ýmsa aðra þætti mætti
nefna í sambandi við byggða-
jafnvægið, svo sem jöfnunar-
verð á rafmagni, símgjöldum,
vöruverði vegna flutnings-
kostnaðar í mörgum tilvikum
og ranglátan söluskatt af til-
fallandi flutningskostnaði. —
Mér er ekki kunnugt um að
fólk í strjálbýli fái hærri
laun fyrir vinnu sína eða
útflutningsatvinnuvegimir
hærra verð fyrir afurðir sín-
ar þó að tilkostnaður sé hærri
í þessum tilvikum. Gjörbreyta
þarf stjórnsýsluháttum. Flytja
þarf aukinn sjálfsákvörðunar-
rétt til hinna ýmsu byggða
eftir því sem frekast er unnt
að framkvæma, úr höndum
.stjórnvalda í höfuðborginni
út til íbúanna í strjálbýlinu.
Tryggja verður að við getum
notið sambærilegrar almennr-
ar aðstöðu, þjónustu og þæg-
inda eins og það bezt gerist
á þéttbýlissvæðum. Þar sem á
annað borð eru stunduð þjóð-
nýt störf er óréttlátt að mis-
muna þegnum á þessum svið-
um. Til þess þurfa einingarn-
ar að sjálfsögðu að vera það
mannmargar, að eðlileg sam-
Húsmæðraskólanum Ösk á
ísafirði var slitið 29. maí og
hafði þá starfað í 8 mánuði.
Þorbjörg Bjarnadóttir skóla-
stjóri skýrði frá skólastarf-
inu á liðnum vetri. 13 nem-
endur voru í heimavist á
þriggja, fimm og átta mán-
aða námskeiðum og luku 7
prófi að loknu námi í heilan
vetur.
Hæstu einkunn hlaut Þór-
hildur Ásgeirsdóttir frá Höfn
í Hornafirði, 8,82. Hlaut hún
verðlaun úr sjóði Camillu
Torfason.
Haldin voru fjögur nám-
skeið fyrir bæjarbúa og fólk
úr nágrenni ísafjarðar í saum-
um, vefnaði og matreiðslu.
Voru þau mjög vel sótt og
ekki tök á að fullnægja eftir-
spurn. Um 100 konur og
nokkrir piltar sóttu mat-
reiðslunámskeið.
Húsmæðraskólinn sá um
kennslu í handavinnu stúlkna
í gagnfræðaskólanum og sá
skóli hafði einnig afnot af
kennslueldhúsi húsmæðra-
skólcms og var þar kennd
matreiðsla, bæði piltum og
-stúlkum.
Hildur Einarsdóttir
skipti og þjónusta geti farið
að kröfu tímans.
Hér hefur tímans vegna að-
eins verið stiklað á stóru í
málefnum strjálbýlisins, þó
að freistandi væri að koma
inn á fleiri þætti þess. Mér
finnst vera vaxandi skilning-
ur á þessum málum og fagna
því heils hugar.
Við höfum ekki efni á að
leggja niður lífvænlegar
byggðir landsins, slíkt væri
einnig þjóðarskömm. Ef þjóð-
in á að lifa efnahagslega
sjálfstætt verður hún að nýta
gæði landsins þar sem þau
er að finna.
Rými í heimavist var leigt
menntaskólastúlkum og fleiri
aðilum. Fastir kennarar við
skólann voru fjórir. SkóMnn
mun starfa með svipuðum
hætti næsta skólaár.
Stofnað hefur verið nem-
endasamband eldri og yngri
nemenda skólans. Var stofn-
fundurinn haldinn 27. maí og
sóttu hann um 100 konur.
Nemendur, sem útskrifuðust
1949, höfðu forgöngu í þessu
máli og hafði frú Anna Helga-
dóttir, ísafirði, orð fyrir þeim.
Kvað hún markmið samtak-
anna að efla og styrkja starf-
semi skólans og vinna að
ýmsum þörfum verkefnum í
nafni hans. Hvatti hún nem-
endur til að sýna áhuga og
samhug í framgangi þeirra
mála.
Fjöldi gamaUa nemenda
skólans var við skólaslitin og
færðu skólanum höfðinglegar
gjafir. Tóku fulltrúar ýmissa
árganga til máls við athöfn-
ina. Skólastjóri þakkaði gjaf-
ir og heillaóskir og bauð gest-
um síðan til kaffidrykkju.
Lauk þar með 54. starfsári
Húsmæðraskólans á ísafirði.
Vestfiröingar!
Ef framkvæmdir eru fyrirhugaðar og
þið þurfið á tæknilegri aðstoð að halda,
hafið þá samband við vestfirzk hönn-
unarfyrirtæki.
Við höfum á okkar vegum tæknifræð-
inga í byggingargreinum, skipasmíði,
vélbúnaði og rafmagni.
TÆKNIÞJÓNUSTA
VESTFJARÐA HF.
ÍSAFIRÐI — SÍMI 3601
ATVINNA
Starfsmaður óskast til afleysinga vegna sumar-
leyfa á póstafgreiðsluna.
Upplýsingar hjá póstfulltrúa.
PÓSTUR og SÍMI, ísafirði.
HÚSMÆÐRASKOL-
ANUM ÓSK SLITIÐ