Vesturland - 25.03.1981, Page 1

Einar K. Guðfinnsson skrifar:
Niðurtalning —
eða þannig sko!
Alþingiskosningar á fs-
landi eftir stríð hafa fyrst og
fremst snúist um efnahags-
mál. Ríkisstjórnir hafa verið
myndaðar til að ráðast að
efnahagsvandanum. Þetta
eru gamalkunnar staðreynd-
ir. Það má því segja að ekki
sé neitt sérstætt við það að í
síðustu kosningum var sem
endranær fyrst og fremst
rætt um efnahagsmál. Eng-
ar rannsóknir liggja, mér
vitanlega, fyrir um mikil-
vægi einstakra kosninga-
mála, í augum kjósenda. En
ekki þarf mikla skarp-
skyggni til að geta sér þess
til, að í síðustu kosningum
gerðu menn upp hug sinn
til stjórnmálaflokkanna, að
verulegu leiti, með hliðsjón
af efnahagsmálastefnuskrám
þeirra.
Sérstaða síðustu kosninga
fólst í því að staða efnahags-
mála á íslandi var öll alvar-
legri en hún hafði verið um
langt skeið.
Við líkjum stundum
efnahagsvanda við sjúkdóm.
Helstu sjúkdómseinkenni ís-
lenska efnahagslífsins eru
þau að verðbólga á íslandi
er miklu meiri en í helstu
viðskiptalöndum okkar.
Verðbólgan á íslandi er tólf
sinnum meiri en í Vestur
Þýskalandi, fimm sinnum
meiri en í Bretlandi og í
Bandaríkjunum, svo dæmi
séu tekin af mikilvægum
markaðslöndum okkar.
BILLEG FORMÚLA
Það þurfti ekki að koma
neinum á óvart, sem las það
í upphafsorðum bláleits
bæklings, sem nefndist
„Stjórnarsáttmáli ríkis-
stjórnar Gunnars Thorodd-
sens“, að „Meginverkefni
ríkisstjórnarinnar er að
treysta íslenskt efnahags- og
atvinnulíf.“ Sjálfsagt hefð-
um við undrast, ef orð í
þessa áttina hefðu ekki
markað upphaf þessa sátt-
mála.
Núverandi ríkisstjórn
mótaði ákveðna stefnu í
dýrtíðarmálunum. Hún
byggði í fyrsta lagi á töfra-
formúlu, sem Framsóknar-
—Um niðurtalningu og
kraftaverks að ári.
flokkurinn hafði fengið fyrir
lítið frá Noregi, og kallaði
niðurtalningaleið. En í við-
bót fengu alþýðubandalags-
menn því framgegnt að ekki
skyldi gengið á kjör vinn-
andi fólks, enda höfðu þeir
þegar sjálfir gert það sleitu-
laust í þrettán mánuði.
Nú er auðvitað þarflaust
að fjölyrða um hið síðara.
Alþýðubandalagsmenn hafa
svikið. Skv. skýrslu forsætis-
ráðherra um þjóðhagsáætl-
un rýrnaði kaupmáttur
kauptaxta um heil fimm
prósent á síðasta ári. En að
auki má bæta því við, að
ráðstafanatekjur hafa stór-
lega dregist saman þar sem
skattheimta hefur verið auk-
in, að hætti vinstri stjórnar-
innar.
ORЗOG GERÐIR
Núverandi ríkisstjórn hét
því að vinna að hjöðnun
verðbólgu í áföngum. í fyrra
átti að telja hana niður,
þannig að verðhækkunum
voru sett ákveðin mörk.
Upp fyrir þessi mörk mátti
ekki fara. Samkvæmt þess-
ari hátimbruðu áætlun, átti
verðbólgan að nema 31 pró-
senti í fyrra.-En hver varð
raunin?
Samkvæmt upplýsingum
eins af málgögnum ríkis-
stjórnarinnar varð verdbólg-
an í fyrra 60.78 prósent, eöa
nærri því helmingi hærri en
ætlun ríkisstjórnarinnar var!
Og mun hærri en árið 1979!
ÞÖGNIN MIKLA
Þetta var þó ekkert á við
það sem á eftir kom. Ný-
gerðir kjarasamningar gerðu
það að verkum að ef halda
átti uppi fullri atvinnu, þá
virtist sem verðbólgan færi
upp í 70 prósent, nema eitt-
hvað yrði að gert.
Stjórnarandstaðan spurð-
ist stöðugt fyrir um ætlun
stjórnarinnar, enda var ein-
lægt látið í veðri vaka „að
eitthvað yrði gert“ í kjölfar
myntkerfisbreytingarinnar.
En þá gerðust undrin. Ráð-
herrar og þingmenn stjórnar
misstu bæði mál og heyrn,
svo vitnað sé til fleygra orða
Matthíasar Bjarnasonar og
hin vandræðalega þögn
rofnaði ekki fyrr en forsætis-
ráðherrann fékk málið í
sjónvarpssal á gamlárskvöld
ríkisstjórn, sem bíöur
og sagði þjóðinni að vilji
væri allt sem þyrfti og nú
vildi hann skerða kjörin enn
meira.
HVAÐ MEINTU ÞEIR?
Meginmarkmiðið með
efnahagsráðstöfunum sem
tilkynntar voru á gamlárs-
kvöld var að lækka verð-
bólguna oní 40 prósent á
þessu ári, að því er forsætis-
ráðherrann sagði. Það er níu
prósentustigum meira en
verðbólgan átti að vera í
fyrra, svo einhvern veginn
finnst manni að niðurtaln-
ingin verki á öfugan veginn.
í stjórnarsáttmálanum er
ekki að finna neinar tölur
um áætlaða verðbólgu á
þessu ári. Þar segir aðeins á
blaðsíðu fimm: „Á árinu
1981 verði ákveðin tímasett
mörk í samræmi við mark-
mið um hjöðnun verð-
bólgu.“ Auðvitað má toga
þessi orð og teygja á alla
vegu. En eitt er þó víst. Þeir
sem settu þessi orð inn í
stjórnarsáttmálann hafa
ekki ætlast til að þau þýddu
að verðbólgan yrði um 40
prósent á árinu, eins og for-
sætisráðherra sagði í ára-
mótaávarpinu. Enn síður,
að verðlag hækkaði um 50
prósent á árinu, eins og
sjálfur verðlagsmálaráðherr-
ann Tómas Árnason frá Há-
nefsstöðum, segir. Og síst af
öllu hefur það verið hug-
myndin að verðbólgan
hækkaði þaðan af meira,
eins og sumir alþýðubanda-
lagsmenn hafa verið að gefa
í skyn.
ORÐIN TÓM
Stjórnarsáttmálinn kveð-
ur heldur ekki neitt á um
verðbólgustigið á næsta ári.
Aðeins er sagt; „Ríkisstjórn-
in mun vinna að hjöðnun
verðbólgu þannig að á árinu
1982 verði verðbólgan orðin
svipuð og í helstu viðskipta-
löndum íslendinga.“ Hug-
takið „helstu viðskiptalönd
íslendinga“ er ákaflega ó-
ljóst. Helsta viðskiptaland
Islands er auðvitað Banda-
ríkin. Þar er verðbólgan nú
um 12 eða 13 prósent. Eng-
inn veit auðvitað um, hvað
verðbólgan verður í því á-
gæta Iandi að árí. En hver
er ætlun ríkisstjórnar lýð-
veldttóifsj ij Koma
verðbólgunni oní svipað stig
og hún er nú í Bandaríkjun-
um, ellegar að rígbinda sig
við efnahagsstefnu Reagans,
þannig að verðbólgan hér
hundelti verðbólgustigið
þar fram á næsta ár? Annað
helsta viðskiptaland okkar
er Sovétríkin. Þarlendir
ráðamenn segja þar enga
dýrtíð. Er ætlun ríkisstjórn-
ar íslands að ná þeim ár-
angri fyrir árslok 1982? Eða
má kannske nefna til Vestur
Þýskaland þar sem verð-
bólgan er um 5 prósent, en
enginn veit hvað hún verður
að ári?
BEÐIÐ EFTIR KRAFTAVERKI
Hvað sem svörum við
þessum spurningum líður,
er það eins ljóst að ríkis-
stjórnin er alveg jafn fjarri
því að ná endanlegum
markmiðum sínum í dýrtíð-
armálum nú og hún var
þegar hún hóf lífshlaup sitt
fyrir rúmlega ári. Verð-
bólgustigið í öllum „helstu
viðskiptalöndum“ okkar er
langt fyrir neðan það sem
við búum við núna. Sleifar-
lag ríkisstjórnarinnar mun
skila okkur lítið nær þessu
markmiði á árinu. Ef ráð-
herrarnir stefna.enn að upp-
haflegum markmiðum, er
ljóst að þeir treysta á að
kraftaverk gerist. Varla trúa
þeir því ennþá að norska
lánsformúlan, niðurtalning-
in, sé til einhvers brúkleg.
Verðbólga er sjúkdóms-
einkenni eins og fyrr var
sagt. Eina leiðin til að
lækna sjúkdóm, er að graf-
ast fyrir um orsakirnar og
vinna á þeim. Núverandi
ríkisstjórn fer þveröfugt að.
Hún keppist við að fela
sjúkdómseinkennin með því
að fitla við vísitöluna og
falsa verðskyn manna með
ómarkvissu niðurgreiðslu-
fári. Á meðan að ríkisstjórn-
in einbeitir sér ekkert að
orsökum verðbólgunnar er
hún dæmd til að verða und-
ir í glímunni við verðbólgu-
dreuginn. Reynsla síðasta
árs hefur sýnt það þegar, og
það mun koma betur í ljós á
næstunni.
Þveröfugt við orð skálds-
ins Einars Benediktssonar,
sem stjórnmálamaðurinn
dr. Gunnar Thoroddsen
gerði að sínum á gamlárs-
kvöld, þá er vilji ekki allt
sem þarf. -Menn þurfa að
minnsta kosti líka að vita
hvað þeir vilja og þora að
framkvæma það.
-Punktar-
Sjúkrahús ;
Við upphaf áætlunar aö byggingu sjúkra-
hússins á ísafirði var gert ráð fyrir því, að það
yrði tekið í notkun árið 1983. Útséð er að það
verður ekki, Innkaupastofnun hefur legið á
útboðum, þar til að nú er um það bil verið að
bjóða út heilsugæslustöð fyrir 4.3 milljónir og
þjónustumiðstöð fyrir 1.5 millj. Heildarfjár-
vöntun til þess að fullgera þessar tvær deildir
er um 9.5 millj. Geymt af fjárlögum fyrra árs
1.0 millj. Fjárveiting nú 3.3 millj. og þá vantar
1.5 millj. til að fullgera húsið og síðan 3.7 millj. i
til kaupa á búnaði. Þetta þýðir, að ef opna á í J
lok október 1982 þurfa aðeins 5.2 millj. að
koma á fjárveitingu næsta árs.
Vegagerð j
Ennþá er vegaáætlun óafgreidd. Margt
bendir samt til þess að í bundið slitlag út frá i
Þingeyri verði varið 1.8 millj. í Dagverðardal-
inn 0.5 millj. við Súðavík 0.3 millj. og í þjóðveg
milli Holtabrautar og flugvallar á Isafirði 0.9
millj. og er þetta fyrir utan skuldir. Minna má á
samkomulag Vegagerðarinnar og ísafjarðar-
kaupstaðar fyrir komu malbikunarstöðvarinn-
ar í fyrra, og verður að treysta því að það
standi í sumar.
333410