Vesturland - 14.11.1981, Síða 1

Þorvaldur Garðar Kristjánsson, alþingismaður:
Að landsfundi loknum
Þaö ber vott um þá stöðu,
sem Sjálfstæðisflokkurinn hef-
ur í hug og vitund þjóðarinnar,
að nýlokinn landsfundur hans
er mesti stjórnmálaviðburöur
ársins hér á landi. í hálfa öld
hefur Sjálfstæðisflokkurinn
verið meginaflið í íslenskum
stjórnmálum. Hann hefur veitt
forystu í sókn þjóðarinnar til
sjálfstæðis og leitt hana frá
fátækt til bjargálna.
En nú er ekki efst í huga fólks
það, sem flokkurinn hefur afrek-
að, heldur hitt, sem miður hefir
farið. Margir töldu, að nú væri
Sjálfstæöisflokknum voði búinn
og landsfundurinn reyndist hans
ragnarrök.
Þetta snerist á annan veg.
Landsfundurinn var magnþrung-
inn þeim frumkrafti Sjálfstæðis-
stefnunnar, sem stafar frá hug-
sjónum frelsis, framtaks og fram-
fara. Á landsfundinum deildu
menn af hreinskilni og einbeitni
um vandamál flokksins. Þessar
Frystihúsin í landinu hafa
verið rekin með umtalsverðum
halla allt þetta ár. Að mati
Þjóðhagsstofnunar nemur hall-
inn nú um 4 prósentum, eftir
síðustu efnahagsaðgerðir rfk-
isstjórnarinnar. Þetta kom fram
í viðtali sem Vesturland átti við
Ólaf Davíðsson forstjóra Þjóð-
hagsstofnunar, síðast liðinn
miðvikudag, 11. nóvember.
Ólafur sagði að halli á fryst-
ingu hefði verið um tvö til tvö og
hálft prósent á síðustu vetrarver-
tíð og gekk svo fram í júní síðast
liðinn, þegar nýtt fiskverð var
ákveðið. Útreikningar Þjóðhags-
stofnunar á afkornu hraðfrysti-
húsanna miðuðust við framleiðslu
samsetningu ársins 1980.
Framlegðarútreikningar Sölu-
miðstöðvar hraðfrystihúsanna
umræður báru ekki vott um, að
Sjálfstæðisflokkurinn væri á fall-
andi fæti, heldur þvert á móti
gáfu þær fyrirheit um framtíðina.
Samt sem áður er ekki enn
leyst úr þeim tímabundna vanda
Sjálfstæðisflokksins, sem svo
mjög setti mark sitt á landsfund
hans. Menn deila sjálfsagt áfram
um, hvað sé orsök eða hvað sé
afleiðing í þeim vanda. Það er
ekki svo, að allt sé á eina bókina
lært í þeim sökum. Það er stað-
reynd, að Sjálfstæðisflokkurinn
hefir á undanförnum árum orðið
fyrir hinum alvarlegustu áföllum.
Sjálfstæðisflokkurinn beið mik-
inn ósigur í Alþingiskosningunum
árið 1978. Sama ár varð hann
fyrir mesta áfalli I sögu sinni,
þegar meirihlutinn tapaðist í
borgarstjórn Reykjavíkur. f Al-
þingiskosningunum 1979 missti
flokkurinn af stórum sigri, sem
hefði átt að geta fallið honum í
skaut.
En hvað sem þessu líður snýst
nú vandinn um núverandi ríkis-
bentu hins vegar til þess að hall-
inn á frystingunni væri talsvert
meiri. Því var það þegar líða tók
að fiskverðákvörðun í október
síðast liðnum að Þjóðhagsstofnun
endurskoðaði útreikning sinn,
enda lágu þá fyrir upplýsingar um
framleiðslu frystihúsanna fyrstu
átta mánuði ársins. f Ijós kom að
talsverð breyting hafði átt sér stað
á samsetningu afla og einnig kom
á daginn sem þegar var vitað að
samdráttur hafði orðið í fram-
leiðslu.
Útreikningar Þjóðhagsstofnunar,
sem miðaðir voru við framleiðslu
frystihúsanna fyrstu átta mánuð-
ina, leiddu í Ijós að tap frystihús-
anna var sex til sex og hálft
prósent af veltu. Ólafur Davíðs-
son sagði að ef þessar upplýsingar
hefðu legið fyrir þegar afkoma
stjórn. Stjórnmálaflokkur, sem er
sjálfum sér sundurþykkur eins og
Sjálfstæðisflokkurinn er nú í af-
stöðu til ríkisstjórnar fær ekki
staðist. Flokkurinn verður að ná
samstöðu um afstöðu til ríkis-
stjórnar sem fyrst og í síðasta lagi
fyrir næstu Alþingiskosningar. Ef
þetta tekst ekki er vá fyrir dyrum.
Þess vegna skoraði landsfundur-
inn á ráðherra úr röðum Sjálf-
stæðismanna að ganga úr ríkis-
stjórninni og þá þingmenn, sem
stutt hafa hana, að láta af þeim
stuðningi.
Santa afstaða til ríkisstjórnar er
forsenda þess, að um sameigin-
legt framboð geti orðið að ræða í
næstu Alþingiskosningum. Á
sama framboðslista verður ekki
skipað mönnum á öndverðum
meið um slík grundvallaratriði.
Það er ekki heldur fær leið, að
Sjálfstæðisflokkurinn hafi fleira
en eitt framboð í sumum eða
öllum kjördæmum landsins. Með
slíku framferði væri dómgreind
og raunar siðgæði kjósenda svo
frystihúsanna var athuguð fyrri
hluta ársins er ljóst að tap frysti-
húsanna hefði verið meira fyrri
hluta ársins, en sem nam 2 til 2 og
hálfu prósenti.
Fiskverð var sem kunnugt er
hækkað l. október síðast liðinn.
Eftir það var hallinn á rekstri
frystihúsanna kominn yfir 9 pró-
senl, miðað við viðmiðunargengi
á dollar sem var 7,76 krónur.
Gengislækkunin sem gerð var
10. nóvember leiddi í raun tii 7
prósent hækkunar dollars, en ein-
ungis 5 prósent hækkunar ef mið-
að er við viðmiðunargengið.
Þrátt fyrir gengisfellinguna nú,
er halli á rekstri frystihúsanna,
enn um fjögur prósent, að sögn
Ólafs Davíðssonar forstjóra Þjóð-
hagsstofnunar.
misboðið eða ofboðið, að flokk-
urinn yrði rúinn öllu trausti og
raunar ekki trausts verður.
Landsfundurinn markaði ekki
afstöðu sína til ríkisstjórnarinnar í
þeim tilgangi að auka á sundr-
ungu i Sjálfstæðisflokknum. Þvert
á móti var haft í huga, að flokkur-
inn gæti orðið einhuga og sam-
einaður eins og það var orðað í
samþykkt landsfundarins.
Hættan sem Sjálstæðisflokkur-
inn stendur frammi fyrir nú er sú.
að sundrungin í afstöðunni til
ríkisstjórnarinnar geti leitt til end-
anlegs klofnings flokksins. Við-
brögð okkar Sjálfstæðismanna og
athafnir þurfa að miðast við
þennan raunveruleika. Með tillili
til þessa ber okkur Sjálfstæðis-
mönnum, hvar í fylkingu, sem við
kunnum að standa, skylda til að
gera allt, sem hver og einn okkar
fær megnað til að koma í veg
fyrir slíka þróun mála.
En þetta er enginn leikur að
fast við, hvorki fyrir stjórnarand-
stæðinga eða stjórnarliða. Með
sterkum vilja og einbeitni þarf þó
ekkert fyrirfram að vera útilokað.
Til þess að von sé um árangur er
samt nauðsynlegt, að hver styðji
annan í gagnkvæmu trausti,
þannig að báðir aðilar hafi virð-
ingu af viðleitni sinni til að bjarga
einingu flokks okkar.
Er óraunhæft að ætla, að Sjálf-
stæðisflokkurinn nái saman í síð-
asta lagi fyrir næstu Alþingis-
kosningar? Höfum í huga, að það
hefur löngum verið svo, að sam-
steypustjórnir hafa rofnað áður
en til kosninga hefur komið. Það
hefur jafnvel verið stundum sagt,
að þetta hafi verið venja, þegar
Framsókn hefur átt aðild að ríkis-
stjórn. Er það þá óskhyggja ein-
ber að láta sér til hugar koma. að
Sjálfstæðismenn í ríkisstjórn geti
átt ágreiningsefni við kommún-
ista og Frantsókn og Sjálfstæðis-
menn allir sameinist í afstöðu til
slíkra mála í næstu Alþingiskosn-
ingum?
Þegar liður að næstu Alþingis-
kosningum, geta Sjálfstæðismenn
í ríkisstjórn hvort sem er ekki
umflúið að gera sín mál upp í
einhverju formi. Annað hvort
verða þeir að segja, að ætlun
þeirra sé að halda áfram núver-
andi stjórnarsamvinnu fái þeir
aðstöðu til eða ætlunin sé að slita
stjórnarsamstarfinu. Ef þeir tjá sig
ekkert um þetta, segir það lika
sína sögu. Sjálfstæðismenn í ríkis-
stjórn verða sjálfs sín vegna að
taka afstöðu hvað sem líður tilliti
Þorvaldur Garðar
Kristjánsson
til Sjálfstæðisflokksins. En eining
Sjálfstæðisflokksins getur oltið á
því, hver sú afstaða verður.
Ég hafði gert mér vonir um, að
landsfundurinn gæti stutt að ein-
ingu í flokknum en ekki að sund-
rungu. Að loknum landsfundi hef
ég von um að svo hafi reynst.
Samstaðan, sem fram kom um
stefnumótun flokksins á lands-
fundinum, hlýtur að gefa vonir.
Þetta er þeim mun athyglisverð-
ara, þar sem stjórnarliðar úr röð-
urn sjálfstæðismanna hafa borið
fyrir sig ágreining um stefnumál.
Þeir segjast ekki hafa náð sínum
málum fram innan Sjálfstæðis-
flokksins. En svo er um fleiri. Þar
eiga hlut að máli ýmsir, bæði
stjórnarandstæðingar og stjórnar-
liðar. En við þessu er ekki annað
ráð en að þreyja þorrann og gó-
una. Flokksmenn hafa ekki ein-
ungis rétt til að halda sjónarmið-
um sínum heldur ber þeim sið-
ferðisleg skylda til að vinna að
framgangi þess, sem þeir ætla að
sé flokki þeirra til trausts og
halds. Á hinn bóginn hljóta
flokksmenn að verða að hlýta því,
sem meiri hlutinn ákveður með
lýðræðislegum hætti og enginn
annar megnar að ráða ráðum
flokksins utan vébanda hans.
í þessu sambandi er stundum
minnst á, að mönnurn beri að
fylgja samvisku sinni. Allir erum
við Sjálfstæðismenn flokks-
bundnir. vegna þess að við höfum
samvisku til þess að ganga í
flokkinn og starfa í flokknum.
Það verðum við að hafa hugfast í
þessu efni, að hvað sem menn
kunna að segja um flokksræðið
og hvað sem menn kunna að
segja um ókosti þess að vera í
stjórnmálaflokkum, þá eru stjórn-
Framhald á bls. 2
Tap á frystihúsum
allt þetta ár
Mikið seiðamagn tafði rækjuvertíð:
Meira magn en
smærri rækja
—24 bátar stunda rækju á ísafjarðardjúpi í
vetur.
Bátum sem stunda rækju-
veiðar á isafjarðardjúpi hefur
fækkað mjög á síðustu árum. Á
rækjuvertíðinni í ár verða 29
bátar, þar af einungis átján frá
ísafirði. Til samanburðar má
geta þess að í fyrra stunduðu
24 bátar rækjuveiðar á ísafiröi,
en 27 bátar árið áður.
Þessar upplýsingar fékk
Vesturland hjá Pétri Bjarnasyni
á isafirði, en hann er eftirlits-
maður með rækjuveiðum á
vegum Sjávarútvegsráðuneyt-
isins.
Eins og kunnugt er hefur það
dregist mjög að rækjuveiðar gætu
hafist á þessu hausti frá ísafirði,
Súðavík og Bolungarvík. Að jafn-
aði, ef allt er með felldu. hefjast
rækjuveiðar á þessum stöðum í
byrjun október og standa fram á
vorið; Það er því kominn um einn
og hálfur mánuður frá því að
rækjuveiðar hefjast að öllu jöfnu
og þar til að þær byrjuðu 10.
nóvember síðast liðinn.
Pétur Bjarnason sagði þó í sam-
tali við Vesturland, að það væri
ekki einsdæmi að rækjuveiðar
hæfust svo seint sem nú. Árið
1977 gátu rækjuveiðar til að
mynda ekki hafist fyrr en eftir
áramót. vegna þess hve seiða-
magn var mikið á rækjumiðun-
um. Þegar það gerðist, beitti þá-
verandi sjávarútvegsmálaráð-
herra, Matthías Bjarnason sér fyr-
ir því að rækjusjómenn fengju
greitt úr aflatryggingasjóði og var
þeim þannig bættur skaðinn að
nokkru.
Mikið seiðamagn.
Ástæðan fyrir því að rækju-
veiðar hefjast svo seint nú er sú
að mikið seiðamagn fannst á
rækjumiðunum í ísafjarðardjúpi
og í Jökulfjörðum. Eins og kunn-
ugt er kom það í Ijós við árlega
seiðaathugun Hafrannsóknar-
stofnunar að mjög lítið fannst af
seiðum. Meginþorri þess sem
fannst á annað borð var á rækju-
miðunum í Isafjarðardjúpi og í
Jökulfjörðum. Eins og kunnugt er
kom það í ljós við árlega seiðaat-
hugun Hafrannsóknarstofnunar
að mjög lítiö fannst af seiðum.
Meginþorri þess sem fannst á
annað borð var á rækjumiðunum
í ísafjarðardjúpi og í Jökulfjörð-
unum. Þvi þótti ekki ráðlegt að
leyfa rækjuveiðar strax. Við síð-
ustu athugun kom á hinn bóginn i
Ijós að seiðamagn var komið vel
niður fyrir hættustig.
Aukið magn en smærri rækja.
„Það hefur fundist veruiegt
magn af rækju", sagði Pétur
Bjarnason jafnframt i viðtalinu
við Vesturland. „En rækjan er
mjög smá, síst betri en i fyrra“,
sagði hann. „Það virðist sem
rækjan hafi smækkað, en magnið
á hinn bógin aukist. Sumir telja
að orsakanna sé að leita til mikill-
ar nýliðunar, en aðrir telja að um
sé að ræða ofsetningu, það er að
of lítið sé veitt úr stofninum.
Það hvað rækjan hefur smækk-
að sést best ef viðmiðun síðustu
ára er borin saman. Fyrir fimm
árum var miðað við 3I0 rækjur i
kílóinu og þá kom aðeins sára-
sjáldan fyrir að um yfirtalningu
væri að ræða. í fyrra var viðmið-
unin hins vegar 340 og yfirtalning
hafði margfaldast", sagði Pétur
Bjarnason.
Ný kvótaskipting?
Pétur sagði að í ár yrði leyft að
veiða 2400 tonn af rækju. I fyrra
var leyft að veiða 2600 tonn, enda
bætt við hinn upphaflega kvóta.
Ekki er þó endanlega búið að
ganga frá kvótanum á rækjunni
fyrir þetta árið.
Pétur sagði líka að fiskimenn
hefðu undanfarið fundað um nýja
tilhögun á skiptingu rækjukvót-
ans. Hugmyndin sem sett hefði
verið fram og nyti nú stuðnings
rækjusjómanna á öllu svæðinu
væri sú að helmingi aflans yrði
Framhalil á bls. 2