Bjarmi - 01.12.2003, Qupperneq 7

Altarisgöngur voru víðast hér á
landi nálega horfnar. En nú eru
þærvíða í hverri messu. Og al-
menn þátttaka í þeim. Ef menn
hefðu séð þetta fyrir sér fyrr á
árum heföi þeim þótt þetta vera
algjört kraftaverk. Þetta veröur aö
teljast mjög jákvætt tákn um end-
urnýjun í lífi kirkjunnar.
Heldur þú aö allir gangi til altaris
afheilum huga?
Þó svo að viö getum ekki rann-
sakað hjörtun og nýrun, þá verðum
við að líta svo á aö hér sé um aö
ræða trúarlega vakningu. Þetta er
merki um lifandi trú. Píetískar
vakningar fyrri tíma höfðu ýmislegt
að athuga viö iðkanir sem menn
töldu ekki rista djúpt en vera frekar
siður. Þessi viöhorf áttu sinn þátt í
að brjóta vissar kirkjulegar hefðir,
svo sem altarisgöngur. Þetta voru
skiljanleg sjónarmiö og iðkun sem
er tómur vani er vitaskuld lítils
virði. En spurning er hvort góður
vani er nokkurn tíma alveg tómur.
Líf okkar byggist að miklu leyti á
venjum. Spurningin er hvort venj-
urnar eru góðar eða vondar. Ég
fyrir mitt leyti þarf á því aö halda
að temja mér ákveðna hluti, svo
sem þaö að biðjast fyrir á vissum
stundum dags. Og fara þá jafnvel
oft og einatt með orð sem eru
vanabundin, sem jafnvel er barns-
vani að fara með. Ég get ekki full-
yrt að alhugur fylgi máli ævinlega.
Ég veit að þaö gerist oft. Jafnvel
þegar hugurinn er ekki allur i því
sem ég er að segja þá er það engu
að siður dýrmætt.
samt ævinlega í skoröur og fastar
venjur. Þær veröa aðeins öðruvísi
en hinar eldri venjur og hefðir, yf-
irleitt ekki innihaldsríkari en það
sem verið var að hafna.
Hér er vitanlega um að ræða
að hafa augun opin til beggja
hliða og forðast óhóflegar öfgar
og einstrengingshátt. En trúarlegt
uppeldi er fólgið í því að temja sér
venjur. Þaö er alveg Ijóst. Öll heil-
næm iðkun og reyndar allt nám er
fólgið í þessu sama. Tileinkun
ákveðinna hluta þannig að þeir
verði samgrónir manni og hluti
daglegs lífs, því að lifa lifinu.
Guöræknin er sama eðlis á sinn
hátt. Það þarf reglu í trúræktina
rétt eins og líkamsræktina.
Hún er i ýmsum deildum eins og
kunnugt er. Hér hefur hin heilaga
almenna kirkja, sem við játum trú
á i trúarjátningunni, sinn svip og
form sem sagan hefur mótaö. En
það er kristin trú sem hún boðar
og þjónar. Þegar ríkið lýsir því yfir
að það styðji þessa kirkju þá er
En trúarlegt uppeldi er fólgið í því
að temja sér venjur. Það er aiveg
Ijóst. Öll heilnæm iðkun og reyndar
allt nám er fólgið í þessu sama.
Tileinkun ákveðinna hluta þannig að
þeir verði samgrónir manni og hluti
daglegs lífs, því að lifa lífinu.
Vaninn getur þá veriö
okkur til góös?
Já, aö fylgja þessum vana og
ég veit hann hefur áhrif. Heilög
orð verka ekki síður á dulvitund
en vökuvitund, og það er nú einu
sinni svo um dulvitund okkar að
hún ræöur ákaflega miklu um við-
brögð okkar í lífinu. Það vita aug-
lýsendur meðal annars. Að þrá-
staglast á sömu orðunum í sjón-
varpi og útvarpi, eða bregða upp
sömu myndunum aftur og aftur,
það verkar á dulvitund okkar.
Þetta ræður oft viðbrögðum okkar
þegar til á að taka. Þar sem allt á
að vera frjálst og ferskt, þar sem
öllum vana er hafnað, falla menn
Spurningin um tengsl ríkis og
kirkju er alltafað koma upp á yfir-
borðið viö og viö. Hvaö heldur þú
að sé framundan í þvi efni?
Ég vil engu spá um það hvaö
framundan er I því efni. En hins
vegar finnst mér margt sem sagt
er um þessi mál vera ákaflega
vanhugsað og sumt furðulega
grunnhugsað sem kristnir menn
láta sér um munn fara um þetta.
Það samband ríkis og kirkju sem
er lögfest í stjórnarskránni er ekki
fólgið i öðru í raun og veru en þvi
að íslenska ríkið lýsir því yfir að
það styðji kristna trú.
Kristin kirkja hefur tekið ýms-
um myndbreytingum í sögunni.
þaö að lýsa því yfir aö það vilji
styöja kristna trú og stuðla að
kristnum áhrifum á þjóðlifiö.
Rofin tengsl rikls og kirkju verða
þá neikvœð?
Svör við því eru misjöfn. Við
gerum ráð fyrir því að einhver
hugsun sé á bak við svörin. Hvaöa
viðhorf til kristinnar trúar stjórna
þeim? Ýmsir sem hafa hæst um
aðskilnað rikis og kirkju eru vitan-
lega þeirrar skoðunar að það eigi
að skilja þjóðina algjörlega við
kristin áhrif. Þá yrði stefnan m.a.
sú, að öll friðhelgi kristinna há-
tiða og helgidaga yrði numin úr
lögum. Og væntanlega yrði líka að
7