Búnaðarrit - 01.01.1943, Blaðsíða 121
B Ú N A Ð A R R I T
119
s:igt, fyrstu tvo áratugi aldarinnar, og mönnum leið
svo miklu betur nú í sveitum, en síðustu tvo áratugi
iiðinnar aldar, að ekki er sambærilegt. Árskaup hjúa
hækkaði samt fram á stríðsárin fremur hægt, eða sem
næst % frá aldamótum. Kaup kvenna hækkaði nolckru
meira, enda höfðu þær mjög lágt kaup áður. En dag-
kaup hækkaði ört og afarmilcið, og ársvistum í sveit
fækkaði jafnt og þétt. Það var því komið mikið los
á hið vinnandi fólk í sveitum um 1920.
En þessi fólksstraumur, sem hófst um aldamótin,
til sjávarins og kaupstaðanna, xir sveitunum var mjög
eðlilegur, þó hann væri ekki að sama skapi farsæll er
1:1 lengdar lét, en að því verður komið síðar. Það
opnuðust óðum á þessum árum nýjar leiðir til fjár-
söfnunar, í kaupstöðum og sérstaklega í Reykjavík,
oinkum á sviði viðskiptamála. Um aldamót var ekkert
haffært skip til á íslandi. Samgöngur við útlönd að
engu í okkar höndum. Verzlunin að mestu sömuleiðis
j höndum útlendra. En kaupfélögin höfðu risið upp
víðsvegar um land l'yrir aldamót, og tekið að sér að
miklu viðskipti bænda við útlönd. Á sama tíma risu
upp innlendu kaupmennirnir er tóku aðallega til
kaupstaðanna. Verzlun var að færast inn í landið á
útlendum skipum. En ekki leið á löngu þar til „Eim-
skipafélag Islands" reis á legg. Er flestum kunn saga
þess. Það var þá, og er jafnvel enn, eins og æfintýri
i hugum manna. Máske ekki minnst fyrir það, að
um leið reis hér upp menntuð sjómannastétt. Hún
hefur verið oss nóg, og við hæl'i hins myndarlega
■skipaflola, sem vér eigum nú. Hún hefur einnig unnið
sér það álit vítt um heim, sem henni er sómi að, og
um leið allri þjóðinni. Það er ekkert hliðstætt dæmi i
sögu vorri um djarflega framsólcn, eins og siglingar
vorar og fiskveiðar, fyrstu tvo áratugi aldarinnar. Það
er því skiljanlegt, að frá þessum sjónarmiðum sé
litið smáum augum á framsókn landbúnaðarins. En