Búnaðarrit - 01.01.1943, Blaðsíða 131
B U N A }) A IIR I T
129
„gróandi þjóðlíf" eins og aldamótaskáldið kvað, með
ólJum ])eim framförum sem orðið hafa síðan á mörg-
um sviðum. En sveitirnar hafa misst allt of marga
ágæta menn og konur, sem hefðu eins getað dvalið
þar. Stofninn sá sem var fyrir 50 árum siðan hefur
vcrið stvfður, bæði að ofan og neðan. Þeir fóru eðli-
lega fyrst, sem áttu minnsta fótfestuna, en svo fóru
hinir seinna, sem áttu hana jafnvel hezta. Efnabænd-
urnir sendu börn sín i æðri skóla, þau liurfu síðan
alveg frá heimilinu hvert á eftir öðru, fengu einhver
störf í kaupstaðnum, venjulega höfuðstaðnum. Síðast
varð eklcert barnanna eftir, til að taka við búinu,
liversu álitlegt sem það sýndist, og jafnvel nægilegt
verkefni fyrir fleira en eilt þeirra. Gömlu hjónin
seldu svo búið og jörðina og fóru á eftir hörnunum.
— Þeim jörðum fækkar óðmn, sem haldast i ætt-
um, og margar ágætar jarðir og stórar fara því nær
eða jafnvel alveg i eyði, og það verður stórt skarð og
ömurlegt í sveitinni hvenær sem þetta kemur fyrir.
Hér mun að \Tsu vera um þau mein að ræða, sem
eru vel þekkl i hinum auðugu menningarlöndum. Vér
vitum um aðdráttarafl stórborganna, sem sígur lýðinn
ti! sin, með óstöðvandi afli, niður i hyldýpi eymdar
og spillingar. Það dylst varla að vér höfum þó nokk-
urn visi að þessu sama, í höfuðstað vorum, sem þrosk-
ast. ört, eins og ormurinn Fáfnir. En sá er munurinn,
að í flestum löndum álfunnar er landið víðast full-
numið, og ræktunin samfelld. Og l'ólkið býr í þorp-
um sem eru sumstaðar eins þétt eins og bæirnir i
strjálbýlinu hér á landi voru. En hefði töluverður
hluti fólksins, sem fæðist í sveitinni tollað þar — eins
og að framan er sagt — ])á væri víða komið hér þétt-
J)ýli jneð samfelldri ræktun, og sumstaðar sveitaþorp.
Ég lief oft séð í huganum íslenzkt sveitaþorp, en
það eru eigi tök á að lýsa því hér, eða sýna vel þróun
þess og auðsyn. Þau verða að vísu lengi strjál hér,
9