Búnaðarrit - 01.01.1992, Blaðsíða 17

Sullaveiki
Á fyrri starfsárum Magnúsar var sullaveiki í fólki enn algeng. Merkir og
áræðnir læknar t.d. Guðmundur Magnússon og Matthías Einarsson gátu
með skurðaðgerðum bjargað mörgum af þessum sjúklingum, aðrir urðu að
þola þrautir þessa voðalega sjúkdóms mánuðum eða misserum saman.
Magnús gekk strax til liðs við þá lækna, sem með fræðslu og áróðri reyndu
að hefta útbreiðslu sjúkdómsins. Hann ritaði fræðandi greinar í tímarit og
blöð og ræddi málið á námskeiðum sem haldin voru fyrir bændur.
Á þessum árum voru í gildi sérstök lög varðandi sullaveikivarnir, lög frá
23. maí 1890. Fyrirmæli þeirra laga snertu þrjú aðalatriði. Hunda skyldi
telja fram árlega, og skattur lagður á alla hunda, hærri á óþarfa hunda. Alla
sulli úr skepnum sem var slátrað skyldi grafa í jörð niður, svo að hundar
kæmust ekki í þá, eða brenna. Heimilað var sýslunefndum ogbæjarstjórum
að semja reglur um að lækna hunda af bandormum.
Svonefndum hundahreinsunum var komið á um allt land, og tilnefndir
hundahreinsunarmenn önnuðust verkið stundum í sérstaklega byggðum
kofum, en læknar létu í té nauðsynleg lyf sem oftast var arikufræ (semen
arecae).
Magnús hafði alltaf litla trú á gagnsemi hundahreinsana og ræddi það í
félagi lækna en þeim var falið að fylgjast með þessum málum. Dró hann í efa
virkni lyfjanna sem notuð voru, framkvæmdin væri erfið og hrottaleg og
ekki í samræmi við æskilega meðferð dýra. Vildi hann þess í stað efla eftirlit
með eyðingu sulla við slátrun og gæta þess að hundar kæmust aldrei í hráæti.
Það væri mun auðveldari og ódýrari leið heldur en almenn hundahreinsun.
Væri eyðing sulla framkvæmd undanbragðalaust myndi ný smitun af
sullaveiki hverfa á nokkrum árum, jafnt í fólki sem skepnum, taldi Magnús.
Fylgdi Magnús þessari skoðun sinni fast fram á fundi með læknum. Á
fundi í Læknafélagi Reykjavíkur er haft eftir honum „að hundahreinsun
væri útbreiðslumeðal á sullaveiki en ekki sullavarnir“. Eigi náði þó skoðun
Magnúsar fram að ganga því að ekki voru allir læknar sem þá fóru með þessi
mál samdóma Magnúsi, þótt þeir virðurkenndu að framkvæmd hundalækn-
inga væri í molum í sumum sveitum.
Til að sýna fram á að með Iögunum frá 1890 hefði ekki náðst sá árangur,
sem til var ætlast, beitti Magnús sér fyrir því að sérstök könnun var gerð árið
1924 á tíðni sulla í sláturfé á stærstu sláturstöðum landsins, Reykjavík,
Borgarnesi, Búðardal, Hvammstanga, Sauðárkróki, Akureyri og Reyðar-
firði. Tíðni sulla reyndist meiri en menn höfðu gert ráð fyrir, og varð
niðurstaðan tilefni til aukins áróðurs til varnar sullaveiki og eyðingu sulla í
sláturhúsum og á blóðvelli.
Andbanningafélagið
I byrjun aldarinnar var deilt um hvernig Ieysa skyldi áfengisvandamál
15