Heilbrigðismál - 01.01.1961, Blaðsíða 4

Nýjustu rannsóknir á orsökum krabbameins
Grein þessi segir frá sérstakri veiruteg-
und,sem orsakar margar krabbameins-
tegundir i tilraunadýrum. Hér er um
að rœða mjög merkilegar rannsóknir,
sem gœtu skýrt ýms atriði í sambandi
við vöxt krabbameins almennt, og
meðal annars gefið vonir um ónœmis-
aðgerðir sem einn lið í krabbameins-
vörnum.
%
I
Sú var tíðin, já raunar strax á tímum
Pasteurs, að lialdið var, að sérstakar sótt-
kveikjur eða bakteríur orsökuðu krablta-
mein, eins og ýmsa aðra mannskæða sjúk-
dóma.
En þrátt fyrir margar og miklar rann-
sóknir, þar sem fylgt var eftir ýmsum bakt-
eríum, sem fundust á æxlum eða með þeim,
þá kom fyrir ekki. Þar reyndist alltaf vera
um að ræða skaðlausa fylgifiska.
Þá gáfu menn að mestu upp á bátinn
sýklakenninguna, enda komu þá ný atriði
fram í dagsljósið, sem talin voru kraltba-
meinsorsakir, svo sem ýmiss konar erting,
mekanisk, af röntgengeislum, sólbruna og
sérstökum efnasamböndum, o. s. frv.
Margir héldu nú, að um væri að ræða
breytingar í sjálfri frumunni, sem þó hæf-
ust aðeins fyrir einhver ytri áhrif, fyrir
einhver utanaðkomandi áhrif, óbein, þar
sem frumorsökin þó aldrei kæmist inn í
sjálfa frumuna. Þar með mátti segja, að
sýklakenningin væri bannfærð með örfá-
um undantekningum, þar sem um tilteknar
veirur var að ræða.
II
Á allra síðustu árum hefur sýklakenning-
in aftur skotið upp kollinum, þar sem vírus
nokkur eða veira hefur fundizt, sem mjög
er skæð, og sannazt hefur að valdi krabba-
meini í tilraunadýrum, og það meira að
segja mörgum krabbameinstegundum.
Veira þessi hefur verið nefnd polyoma-veir-
an.
Þá þegar árið 1908 tókst vísindamönnum
að smita fugla af blóðkrabba úr öðrum
fuglum, með því að dæla inn í þá blóð-
vökva, sem síaður hafði verið um fíngerð-
ustu sýklasigti.
En það var þó ekki fyrr en árið 1932, að
það tókst að smita spendýr á sama hátt með
veiru úr meinlausum æxlum villtra kanína,
en á tilraunadýrum olli veiran illkynja æxl-
um.
Loks hafði svo árið 1936 tekizt að finna
og einangra sérstaka krabbameinsveiru í til-
teknum, mjög einhæfum tilraunamúsum.
Árið 1951 gerði Ludwig Gross tilraun til
að smita nýfæddar mýs með blóðkrabba úr
öðrunt músum, og tókst það; en við þær
tilraunir kom einnig í ljós, að við sérstök
skilyrði kom eigi aðeins fram áður nefndur
blóðsjúkdómur lieldur og illkynja æxli í
öðrum líffærum, svo sem munnvatnskirtl-
um og nýrnahúfum. Tilraunir þessar bentu
til, að hér myndi vera um fleiri veiruteg-
undir að ræða en í uppliafi var ætlað, sem
framkölluðu margvísleg æxli, og mætti ef
til vill hugsa sér, að svipað gilti um æxlis-
vöxt í mönnum.
Með þessa kenningu fyrir hugskotssjón-
um tók Sarali E. Stewart, sem sérstaklega
hafði lagt fyrir sig rannsóknir á smá lífver-
um, upp þráðinn þar sem Gross sleppti með
FRÉTTABRÉF UM HEILBRIGtílSMÁl.
4