Heilbrigðismál - 01.07.1961, Blaðsíða 2
alla hluta mannslíkamans, þannig koma
gallepli á alla hluta jurtarinnar, rót, stöng-
ul, blöð, hnappa o. s. frv. Þó verður að geta
þess, að orðið gallepli hefur upprunalega
aðeins verið notað um iinýði eða æxii á eik-
inni, en þar sem sams konar linýði geta
einnig vaxið á öðrurn jurtum er sama nafn-
ið notað um slík æxli.
Jurtir hafa mismunandi mótstöðuafl gegn
hnúðæxlinu, alveg eins og menn eru mis-
jafnlega næmir fyrir krabba.
Jurtaæxlin breiðast út um allan líkam-
ann, með meinvörpum, aiveg eins og á sér
stað með krabbann og koma þá upp ný æxli
á ólíkum vaxtastöðum langt frá fyrsta æxl-
inu.
Þannig er einnig hægt að lækna meinið
með skurðaðgerð ef nógu snemma er skor-
ið, en ef eitthvað verður eftir, vex nýtt æxli
út frá því.
Það er einnig líkt með jurtakrabba og
mannakrabba, að efni leidd af mustarðsgasi
geta læknað hvort tveggja.
Þessir sameiginlegu þættir í ■ jurtaæxlinu
og krabba í mönnum gefa vonir um, að
betri skilningur á jurtaæxlum geti orðið
mikil hjálp i baráttunni við krabbameinið.
Krabbarannsóknir í plöntum eru að
mörgu leyti auðveldari en í dýrum.
Plöntufræðingar geta fylgt frumuvextin-
um í trjákrabba tilbaka til fyrstu einstöku
frumunnar, sem byrjaði að vaxa stjórnlaust.
Og ekki nóg með þetta. Það er einnig hægt
að lesa nákvæmlega út árið og dagsetning-
una, eða að minnsta kosti árstíðina, þegar
sjúkdómurinn byrjaði eins og aldur viðar-
ins af árhringjunum.
Það eru stórmerkar uppgötvanir, að hægt
sé að rekja gang sjúkdóms í jurtum ná-
kvæmlega frá fyrstu byrjun, en það er ó-
mögulegt í dýrum eða mönnum.
Þessum merku rannsóknum liafa vísinda-
menn við Jackson Memorial tilraunastöð-
ina í Bar stjórnað, þeir Dr.Philip R. White,
Dr. Frederich Trenscott, Dr. William Mill-
ington og Dr. Jakob Reinert frá Þýzka-
landi.
Þessir menn komust af hendingu á snoðir
um að í grenitegund einni við ströndina
gengi j urtakrabbi eins og farsótt.
í leitinni að svari við þessari og öðrum
gátum krabbameinsins fann Dr. White efni
nokkurt, sem trjávefurinn gat vaxið í.
Hann hefur einnig fundið, að næringar-
þörfin er mismunandi í eðlilegum frumum
og krabbafrumum trjánna.
Loks hafa einmitt hér opnast nýir mögu-
leikar til rannsókna á erfðaeiginleikum
krabbameinsins.
Heimildir: Mot kreft nr. 2, 1960.
Heilsufar á íslandi fyrir 450
árum (1511)
„Sama ár kom bóla á íslandi. Féll í henni
margt fólk, bæði karlfólk og kvenfólk. Þessi
bóla kbm í landið um alþingi af skipi. Þessi
bóla gekk ákaflega um landið frá alþingis-
tíma og til krossmessu um' haustið, að ekki
fékkst fólk til að nytja pening og gekk hann
ltaulandi ómjaltaður á mörgum bæjum, en
sauðfé hljóp til fjalla, þvi ekki varð fénaðar
gætt. Þessi bóla tók hvern fertugan mann
og þar fyrir innan. í lienni deyði fyrir norð-
an 400 manns, fyrir sunnan hálft þriðja
liundrað manns, fyrir vestan 200 og fyrir
austan 300, að auk þeir stöku, sem ei eru
með vissri tölu nefndir.
Féllu þá mörgum til miklar eignir.
Urðu þá berfátækir þurfamenn vel ríkir,
svo sem oft skeður þá stórar sóttir ganga um
landið.“
Heimild: Setbergsannáll.
2
FEÉTTABRÉF UM HEILBRIGÐISMÁI.