Heilbrigðismál - 01.11.1961, Side 4

vegna þess, að dreifigeislar fara í sömu átt
og aðalgeislunin.
í kjarnaofni er hægt að gera kóbalt 100
sinnum geislavirkara en radíum, miðað við
sama magn, til dæmis 1 gramm, og skýrir
flúo
R — Röntgengeislar
K — Kóbaltgeislar
B = Betatróngeislar
P = Prótónugeislar
Þegar komið er í 15 sm. dýpi eru röntgengeislar1 natrri
óvirkir.
það betur en nokkuð annað mikilvægi kób-
alts fyrir geislalækningarnar.
í kóbaltstykki, sem er á stærð við 10 upp-
staflaða einseyringa er hægt að framleiða
geislaorku sem samsvarar 2000 kúríum,2 en
það gefur 40 röntgeneininga geislakraft á
mínútu í 100 sm fjarlægð.
Með því má fá fram 60% geislaverkun
eða nýtingu í 10 sm dýpi.
Við geislun á æxlum eru venjulega gefin
150—200 röntgen3 á dag, og fæst það geisla-
magn auðveldlega á 5—10 mínútum í 100
sm fjarlægð.
Sé fjarlægðin minnkuð niður í 70 sm fæst
sami árangur á helmingi skemmri tíma.
Að sjálfsögðu verður að geyma geislavirkt
kóbalt í geislaþéttum blýhylkjum.
Eins og öll geislavirk efni eldist geisla-
kóbalt og dregur úr geislamagninu. Það
tapar helmingi af geislaorku sinni á 5,3 ár-
um, og $/ á rúmum 10 árum. Þess vegna
verður að endurnýja efnið á ákveðnu ára-
bili, og er það engum vandkvæðum bund-
ið þar sem kjarna-ofnar eru til.
Nú munu alls vera í notkun yfir 500
kóbalttæki í heiminum.
í Svíþjóð munu brátt verða 8 slík tæki í
notkun, en ekkert hér á landi.4
Miljón volta rafalar og betatrónar
Jafnvel kóbaltgeislun hefur sína ann-
marka, þótt hún taki langt fram venjulegri
röntgengeislun.
Kóbaltgeislunin er ekki nægilega djúp-
tæk fyrir tiltekin æxli, og geislasúlan eða
keilan er heldur ekki nægilega skarpt af-
mörkuð, þar sem krafizt er mikillar ná-
kvæmni. Ekki verður komizt hjá nokkurri
aukageislun, undir sérstökum kringum-
stæðum, sem hefur skaðvænleg áhrif á heil-
brigðan vef í kring um æxlið.
Með framförum í kjarnavísindum hafa
opnazt ýmsir möguleikar á þessu sviði. Það
er til dæmis hægt að fá fram geislun, ekki
ósvipaða þeirri sem geislakóbalt gefur, með
því að auka hraða rafeindanna miklu meira
en hægt er að gera í röntgenhylki.
Ur van de Graafs rafalnum fæst tveggja
milljón volta háspenna sem notuð er til
þess að auka hraða rafeindanna í eins
meters langri lofttómri pípu. Með því móti
fást fram 100—150 röntgen geislaorku í 100
sm fjarlægð. Geislasúlan er einnig skarpari
2) Ein kúría (curie) er sú geislaorka, sem fæst úr einu
grammi af radíum. Annars er 34ooo úr kúríu, eða
millíkúría, venjuleg mælieining á geislavirkni radí-
ums og annarra geislavirkra efna.
3) Eitt röntgen er mælieining fyrir röntgengeislun.
4
4) Mjög væri æskilegt, að íslendingar gætu eignazt kó-
balttæki. Það kostar að vísu mikið, en er þó miklu
ódýrara en önnur orkumikil tæki. Það kostaði líka
mikið fyrir íslendinga að eignast radíum á sínum
tíma, en í það var ekki horft.
FEÉTTABRÉF UM HEILBRIGÐISMÁl,