Heilbrigðismál - 01.07.1965, Blaðsíða 21

Þannig verður smitunin afmörkuð og stað-
bundin.
Graftarkýli og ígerðir eru góð dæmi þess
hvernig slík innilokun á sér stað og verndar
líkamann utan þeirra fyrir innrás sýklanna.
Jafnvel þó sýklarnir séu þannig afkróaðir,
eru öll gæzluöfl líkamans kölluð tit til að
tortíma þeim. Stun efnin sem leysast úr læð-
ingi meðan á orustunni stendur renna sér út
í blóðstrauminn og bera ófriðarboð í allar
byrgðageymslur sem liýsa hvítu blóðkornin
og halda þeim við. Innan örfárra mínútna
er milljónum af hvítum blóðkornum hleypt
út í blóðið, sem flytur þau út í alla vel'i.
Meðan á þessu stendur verða breytingar á
mergnum sem leiða til þess að framleiðsla
hvítu blóðkornanna stóreykst.
Sumir sýklar eru slíðraðir verjum sem
hrinda hvítu blóðkornunum frá þeim, og
aðrir hala mátt til að granda blóðkornun-
um sem hafa gleypt þá. Jafnvel í dauðanum
halda hvítu blóðkornin samt sem áður á-
fram að gefa frá sér efni sem eru hættuleg
sýklunum.
Geti hvítu blóðkornin ekki fullkomnað
hreinsunina konta aðrar stærri frumur þeim
til hjálpar, makrophagarnir eða átvöglin.
Þeir geta ekki einungis hvomað í sig sýklunt
heldur einnig hvítum blóðkornum sem eru
að króa af sýkla.
Venjulega verður það bani sýklanna ef
hvít blóðkorn eða risafrumur gleypa þá, en
ekki alltaf. Sumir sýklar geta lifað tímum
saman inni í frumum sem liafa gleypt þá.
Meira að segja getur farið svo að fruma geti
verndað og lengt líf sýkla, sem lnin getur
sjálf ekki grandað, en myndar hinsvegar
vörn um þá gegn sýklaeyðandi efnum,
sem berast með blóðstraumnum og lyfjun-
um sem læknirinn ráðleggur, til að herja á
smituninni.
Líkaminn krefst þess að ná yfirhöndinni
í baráttunni við jressa sýkla eftir að þeir
hafa verið gleyptir og losna við þá og önnur
úrgangsefni.
FRÉTTABRÉF UM HEILBRIGÖISMÁL
Til að sjá fyrir þessu er líkaminn alsettur
leiðslum sem kallast sogæðakerl i. Hvít blóð-
korn, makróphagar eða átvöglin og agnir
sem komast inn í líkamann fara inn í þetta
æðanet og berast með sogæðavökvanum til
eitlastöðva sogæðanna eða kirtlanna, sem
eru staðsettir á hernaðarlega mikilvægum
stöðum víðsvegar um líkamann. Hver eitill
starfar sem sía, er lieldur í sér sýklum og
öðrum ögnum. Sogæðastraumurinn berst á-
fram milli eitlanna þar til hann berst til
hálseitlanna, en þeir veita sögæðavökvunum
út í blóðstrauminn. Þá hafa venjulega allir
sýklar og agnir síast burt úr sogæðavökvan-
um.
í sambandi við sjúkdóma geta sýklarnir
stundum lifað vikum og mánuðum saman í
eitlunum. Kirtlarnir á hálsinum eru enda-
stöðvarnar sem hindra að sýklarnir komist
út í blóðstrauminn, en eymsli og þroti í
þessum kirtlum, sem stundum helst tímum
saman eftir að öll önnur sjúkdómseinkenni
eru horfin, gefa til kynna að enn felist líf
með sýklunum sem halda þar til.
Þó að svo fari að þaðan berist sýklar út í
blóðrásina, koma enn varnarherir til sög-
unnar. Beinmergurinn, lifrin, miltað og
nokkur önnur líffæri eru lniin úgrynnum af
makrophogunum til þess að sía árásarefnin
úr blóðinu á sama hátt og kirtlarnir hreinsa
sogæðavökvann.
Hvernig geta hvítu blóðkornin og makro-
phagarnir gert greinarmun á ársásarsýklun-
um ásamt öðrum ögnum, er komast innílík-
amann og á frumum og sameindum líkarn-
ans? Líkaminn er gæddur skilgreiningar-
kerfi, sem getur einkennt innrásarherina.
Þessi rnerki sem tengja sig árásaröflunum
eru kölltið mótefni. Hvítu blóðkornin og
makrophogarnir gleypa stundum næstum
hvern sýkil og hverja ögn sem verður á leið
þeirra, en þeir leita uppi og rífa í sig með
sérstakri græðgi þá, sem hafa verið merktir
sem árásaröfl af mótefnunum.
Oltast má greina afturbata eftir smitun
21