Heilbrigðismál - 01.07.1969, Blaðsíða 9

árum lífsins. Hugmyndir Melanies Klein á sviði
sálgreininga hefur haft mikil áhrif á þessar kenn-
ingar. Misgerðir unglingsáranna, sem er flókið og
vandskýrt efni, hafa verið álitnar eiga rót sína að
rekja til vanrækslu, fjarvista eða misgerða móður-
innar á fyrstu árum barnsins. Aðrir hafa ekki ein-
ungis lagt áherzlu á aðskilnað barns og móður sem
orsök þessa vanda, heldur engu síður óheilbrigt
andlegt samband þeirra á milli.
En hvað um föðurinn?
Á hinn bóginn virðist full ástæða til að halda að
truflanir á hegðun og sérstaklega misgerðir ungl-
inga eigi rót sína að reka til margs annars, t. d. af-
stöðu gagnvart umhverfinu, skapgerðar og eðlisfars,
og sérstaklega þýðingarmikil eru tengsl þeirra við
þá sem eru þeim dýrmætastir tilfinningalega, fyrst
og fremst föðurinn, þegar um dreng er að ræða.
Raunverulega er faðirinn drengnum ímynd valdsins
í nútíma þjóðfélagi, þó með nokkrum takmörkun-
um. Hann er hið skilyrðislausa tákn hins æðri pers-
ónuleika og sá sem veitir fjölskyldunni þjóðfélags-
lega aðstöðu og gefur syninum fordæmi þeirrar
hegðunar og umgengni, sem hann síðan temur
sér í heimi hinna fullorðnu um leið og hann hefur
hafnað þeim dvergheimi, sem hann byggði sér upp
með móður sinni. Það hefur marg sannast, að faðir
sem ekki er fær um að sinna hlutverki sínu réttilega
og stofnar til átaka við son sinn, getur orðið orsök
árekstra milli drengsins og heims hinna fullorðnu.
Prófessor Mastropólo segir, að rannsóknir sem
gerðar hafa verið í stórum stíl á vandræðadrengjum
innan 18 ára aldurs, með fullri og eðlilegri greind,
hafi orðið til að sanna hugmynd þá, sem hér er
slegið fram, og tekizt hefur að skilgreina föður af
þeirri manntegund, sem er neikvæð bæði þjóð-
félagslega og sálfræðilega. Slíkur faðir er óhæfur
til að vera fordæmi sonar síns og gefa honum já-
kvætt uppeldi og stofna til félagsskapar með honum,
þannig, að það geti komið til gagnkvæmrar virð-
ingar og skilnings á milli þeirra.
Með því að rannsaka feril fjölda feðra hefur hann
fundið meðal þeirra háa tölu drykkju- og óreiðu-
manna og þjóðfélagslega vanþroskaða menn. -
Menn á lágu menningarstigi, sem eru illa sett-
FRÉTTABRÉF UM HEILBRIGÐISMÁL
ir atvinnulega. Þeir voru ekki einungis neikvæð-
ir persónuleikar, heldur þjóðfélagslega séð á sjúk-
legum villustigum. - í helmingi tilfellanna stöf-
uðu áhrif föðurins á uppeldi af áhugaleysi hans
og útskúfun barnsins, en í hinum helmingnum
af óheppilegum tilhneigingum eins og óhóflegri
nákvæmni og smámunasemi. - Á hinn bóginn
var í miklum fjölda tilfellanna um staðfestu-
leysi og undanlátssemi að ræða, er varð rothögg
á að hann gæti orðið drengnum hin eðlilega
stóra fyrirmynd. Mæðurnar voru oft veiklundaðar
og höfðu ekki hugann við uppeldið vegna annara
málefna, sem voru þeim meira virði, eins og ýmis
þjóðfélagsleg viðfangsefni, eða annað sem snerti
fjármál og fjölskyldumál. Umhverfið sem þessir
unglingar komu frá, var fjárhagslega, þjóðfélags-
lega og menningarlega lélegt. Það var einnig í til-
finningalegri niðurlægingu, stundum allt í molum
og algjörlega laust í reipunum, einkenndist af marg-
háttuðum, óeðlilegum andlegum truflunum. Aðeins
í 20% tilfellanna var annað hvort foreldranna eða
báðir fjarverandi. Þessar tölur virðast mæla gegn
þeirri hugmynd, að fjarvistir móður eða föður eigi
aðalþáttinn í að gera börn að vandræða unglingum,
hitt er miklu algengara, að ósamlyndi og misræmi
milli foreldranna eða beinn fjandskapur vegna upp-
eldismála eigi þar stærstu sökina. Annað sem fannst
í miklum fjölda tilfella var alvarlegt andlegt áfall
í sögu einstaklingsins. Atburðir, sem seinna meir
höfðu sterk áhrif á hegðun drengja, voru fyrst og
fremst glæpir, sem foreldrarnir höfðu framið eða
áhrifamiklir atburðir, eins og sundrun fjölskyld-
unnar, sifjaspell eða fangelsanir.
Samband föður og sonar.
Það sem mestan áhuga vakti við athugun vand-
ræða drengja, var sambandið milli sonar og föður,
sem var í flestum tilfellum neikvætt. Það var stund-
um beinn fjandskapur á milli þeirra, sérstaklega
þegar faðirinn útskúfaði syninum, var sjálfur lítill
og lélegur persónuleiki eða lék hluverk sitt af linku
og áhugaleysi. Samkvæmt kennisetningunum getur
fyrirmynd föðurins orðið algjörlega neikvæður
þáttur í persónusköpun sonarins, sé faðirinn annað
hvort sífelldur refsivöndur eða veldur stöðugri
9