Heilbrigðismál - 01.04.1970, Blaðsíða 18

R. M. TAYLOR lceknir.
MannslÍkaminn er samsettur af trilljón-
um fruma. A meðan hann er heilbrigður
starfa þær innbyrðis í fullu samræmi. Starf-
semi hverrar tegundar byggist á eðli hennar
og gerð eins og að flytja taugaboð, framleiða
meltingarvökva, flytja súrefni til annarra
fruma eða verja aðrar frumur fyrir margvís-
legum skaðvænum efnum og áhrifum. Tvö
síðasttöldu verkefnin eru einhver hin veiga-
mestu, sem blóðfrumunum er ætlað. Sé blóð
skoðað í smásjá, sézt, að í vökvanum er
ógrynni af frumum. Sannleikurinn er sá, að
frumurnar mynda einn þriðja til helming alls
blóðmagnsins. Mikill meirihluti þeirra er
hlaðinn rauðu efni, sem nefnist hæmoglobin
eða blóðrauði, sem gefur blóðinu litinn og
sérkennir það. Þetta eru rauðu blóðkornin,
og hlutverk þeirra er að flytja súrefni frá
lungunum út um alla vefi líkamans og kol-
sýru frá vefjunum til lungnanna. Sé fjöldi
þeirra of takmarkaður, annaðhvort vegna
þess að myndun þeirra er of hægfara eða
vegna blæðinga, er talað um, að sjúklingur-
inn sé blóðlaus. Ef fjöldi þeirra minnkar um
of, fá vefirnir ekki nægjanlegt súrefni til þess,
að þeir geti starfað eðlilega. Um það bil
1/1000 af blóðkornunum er frábrugðinn
þeim rauðu að útliti og gerð. í þeim er eng-
inn blóðrauði. Meirihluti þeirra er stærri en
hin blóðkornin, og þau eru hvítleit eða gul-
hvít á lit, þessvegna eru þau kölluð hvítu
blóðkornin, eða levcocytar, sem er grískt orð
og þýðir hvítar frumur. Hvítu blóðkornin eru
af ýmsum tegundum. Hlutverk sumra þeirra
er að ráðast gegn sýklum, sem tekst að kom-
ast inn í líkamann og rjúfa varnir hans.
Aðrar framleiða efni, sem vernda okkur gegn
því að fá sama sjúkdóminn hvað eftir annað,
Hvað er hvítblœði?
en aðrar geta verið byggingarefni á þeim
stöðum, sem líkaminn hefur orðið fyrir áverk-
um. Blóðfrumurnar eru misjafnlega langlíf-
ar eftir t egundum, en lífsskeið þeirra skiptir
þó aldrei nema dögum. Myndun rauðu blóð-
kornanna fer fram í mergnum og sama gildir
um sum hvítu blóðkornin. Hinar tegundirnar
eiga uppruna sinn í miltanu og sogæðaeitlun-
um, sem eru dreifðir um allan líkamann. Þeg-
ar þess er gætt, að í teskeið af blóði er um
það bil 20 trilljónir blóðfruma, og í manns-
líkamanum eru 5 lítrar af blóði, liggur í aug-
um uppi, hvílíkur aragrúi af blóðfrumum
verður að myndast á hverri mínútu. Það, sem
yfirleitt einkennir krabbameinið, er, að frum-
urnar, sem mynda meinsemdina vaxa inn í
aðra vefi og skadda þá, eða eyðileggja, meðal
annars á þann hátt, að hindra veigamikla
starfsemi líkamans. Ef einhver tegund hvítu
blóðkornanna tekur til að endurnýjast óhæfi-
lega ört og þá er ekki átt við þá hóflegu f jölg-
un, sem á sér stað, þegar þau þurfa að berj-
ast gegn smitun, heldur f jölgar þeim viðstöðu-
laust án þess að hægt sé að greina nokkra
ástæðu fyrir því, verður afleiðingin hvítblæði.
Tegund hvítblæðisins byggist á tegund frum-
unnar, sem veldur því og það er mjög ein-
staklingsbundið, hvað hraðfara sjúkdómurinn
er. Stundum er sjúkdómurinn svo ókennilegur
í byrjun, að sjúklingurinn, þó hann sé þrá-
spurður, getur engar aðrar upplýsingar gefið
en þær, að hann finni til þreytu og ef til vill
smá meltingartruflana. Þá er venjulega um
FRÉTTABRÉF UM HEILBRIGÐISMAL
18