Heilbrigðismál - 01.07.1970, Blaðsíða 6

hesta. Hestarnir fá smáaukna skammta, eftir
því sem ónæmi þeirra fer vaxandi. Ónæmis-
aðgerð veldur því, að líkaminn myndar í vax-
andi mæli mótefni gegn eitrinu og álúnið
eykur áhrifin. Þegar náð hefur verið svo full-
komnu ónæmi, sem mögulegt er, er dælt
blóði úr hestunum, blóðkornin eru skilin frá
og blóðvatnið er tilbúið. Hægt er að bjarga
sjúklingi, sem hefur orðið fyrir slöngubiti, sé
hann sprautaður með blóðvatni gegn eitrinu,
áður en 4 tímar eru liðnir frá bitinu, svo
framarlega sem eitrið kemst ekki beint inn í
æð. Berist hjálpin of seint, ræðst eitrið á
taugakerfið, öndunarstöðin lamast og sjúk-
lingurinn deyr. Ég spurði eina af aðstoðar-
stúlkunum á rannsóknarstofnuninni, hvort
ekki væri hættulegt að kreista eitrið úr hvæs-
andi slöngu. Hún yppti öxlum og sagði: „Það
verður að gæta sín.''
Slöngueitrið reynist nytsamt sem læknis-
lyf. Mjög smáir skammtar hafa örvandi áhrif
á líkamann. Sum slöngueitur flýta storknun
blóðsins, önnur hafa gagnstæð áhrif. Þannig
hefur tekizt að bjarga blæðurum með kobra-
eitri, þó að það sé ekki meðal þeirra lyfja,
sem venjulega eru notuð í því skyni.
Eitrið er sambland margskonar eggjahvítu-
efna og forstigseggjahvítuefna - polypeptida
— og er margbrotið að samsetningu. Okkur
virðist allt þetta svo fjarlægt og óraunhæft.
En í suðrænum löndum er þetta miskunnar-
laus raunveruleiki eins og sagan, sem hér fer
á eftir, sýnir. Fyrir nokkrum árum kom mað-
ur í Pasteur-stofnunina, sendur af rannsókn-
arstofnun ríkisins í Mexíkó til að beiðast
hjálpar. Ein aðalástæðan til hins háa barna-
dauða í Mexíkó eru bit köngulóarkrabba og
slöngubit, en þau eru alltaf banvæn fyrir
börn. Það er miklum vandkvæðum bundið
að gefa ónæmis-blóðvatn gegn þessum bitum,
vegna þess að oft eru börnin svo lítil, að þau
geta ekki sagt til um hvað skeð hafi eða
hvaða kvikindi bitu þau. Fólkið í þorpunum
er svo fáfrótt, að það hvorki getur gefið inn-
spýtingar, án þess að stofna sjúklingunum í
hættu, né vill það. Þess vegna verður að leit-
ast við að búa til samsett bóluefni, sem mætti
gefa öllum smábörnum. — Þetta var boðskap-
ur mexíkanska læknisins.
Slöngusérfræðingur stofnunarinnar, Bouq-
vet læknir, gat huggað hann með því, að eng-
inn skortur væri á slöngueitri, en hvað köngu-
lóarkrabbann snerti, horfði málið öðruvísi
við.
Ef gert væri ráð fyrir, að hægt væri að
dæla 2 mgr. af eitri úr hverjum þeirra, sem
væri vísast tæknilega ógerlegt, á honum lif-
andi, myndi þurfa marga köngulóarkrabba
til að gera eitt smábarn ónæmt. Væri svo
áætlað að 3 milljónir barna þyrftu að fá bólu-
setningu í Mexíkóríki einu, gæfi það örlitla
hugmynd um, hvílíkt risaátak þarna væri um
að ræða.
Þennan vanda yrði því að leysa á annan
hátt, ef hann á annað borð væri leysanlegur.
Þetta er eitt dæmi þess, hvernig sendimenn
koma allstaðar að úr heiminum, til þess að
biðjast hjálpar. Þeir vita, að þarna er hennar
að vænta, svo framarlega sem nýtízku lækna-
vísindi geta á annað borð látið hana í té. Og
þeir vita, að þar eru gerðar stórmerkar upp-
götvanir í læknavísindunum.
Pasteur-stofnunin bjó til fyrsta antihista-
minlyfið, sem er notað gegn heymæði og öðr-
um ofnæmissjúkdómum. Hún fann einnig
upp sulfamid, sem enn í dag er eitt áhrifa-
mesta lyfið við holdsveiki.
Efnafræðileg framleiðsla curare heppnað-
ist þar fyrst. Curare er upphaflega örvaeitur
Indíána, sem lamar vöðva líkamans og er nú
notað í sambandi við svæfingar.
Samtímis Salk lækni í Bandaríkjunum bjó
Pierre Lapin í París til sams konar bóluefni
og hann, við barnalömun eða mænuveiki.
6
FRÉTTABRÉF UM H EI LBRIGÐI SMÁL