Heilbrigðismál - 01.03.1984, Blaðsíða 21

var veruleg lækkun til 1956-60 en
síðan hefur dánartíðni meðal þeirra
lítið breyst. Miðað við 100.000 á
þessum aldri er árleg dánartíðni nú
80,9 hjá drengjum en 23,5 meðal
stúlkna.
Dánarorsakir. Af þeim 217 börn-
um og unglingum sem létust hér á
landi árin 1976-80 voru „slys og
aðrir ytri áverkar" taldir hafa valdið
129 dauðsföllum (59%). Slysin voru
miklu algengari meðal drengja en
stúlkna en þau skýra þó ekki að öllu
leyti þann mikla mun sem er á dán-
artíðni milli kynja. Dauðsföll af
völdum sjúkdóma eru nær helmingi
fleiri hjá drengjum en stúlkum á
þessum aldri.
Skýringar. Rekja má mikla lækk-
un ungbarnadauða á fyrri hluta
aldarinnar m.a. til stórbættra lífs-
kjara, betri aðbúnaðar mæðra en
áður og aukins hreinlætis. Athyglis-
vert er að ungbarnadauðinn minnk-
aði mikið fram undir miðja þessa
öld, en engu að síður hefur mikill
árangur náðst á þessu sviði síðustu
áratugi. Um ýmsa þætti sem hafa
áhrif á dánarlíkur í fæðingu og fyrst
á eftir er fjallað í annarri grein í
þessu hefti, en á það verður að
leggja áherslu að bætt mæðravernd
og nýburaþjónusta hefur skilað
miklum árangri á síðustu árum. Að
því er varðar lækkandi dánartíðni
barna má rekja hana að einhverju
leyti til ónæmisaðgerða, t.d. gegn
barnaveiki, kíghósta, stífkrampa og
mænusótt, en nú á allra síðustu árum
er einnig farið að bólusetja við misl-
ingum. Eftir að sýklalyfin komu á
Helstu dánarorsakir bama og unglinga
(1-19 ára) 1976-80, alls 217 dauðsföll
Drengir Stúlkur
Umferðarslys 42 25% 10 21%
Önnur slys 57 34% 7 15%
Sjálfsmorð 10 6% -
Krabbamein 17 10% 5 11%
- þar af hvítblæði 11 3
Meðfæddur vanskapnaður 13 8% 6 13%
Smitsjúkdómar 10 6% 3 6%
- þar af mengiskokkasýking ... 7 1
Hjarta- og æðasjúkdómar 4 2% 1 2%
Öndunarfærasjúkdómar 3 2% 1 2%
Annað 14 14
Alls 170 47
markað (á fimmta og sjötta áratug
aldarinnar) hefur gjörbreyst aðstaða
til baráttu gegn ýmiss konar sýking-
um og hefur það haft sitt að segja til
að bæta ástandið. Þegar litið er sér-
staklega á dauðsföll af völdum slysa
er komið að vettvangi sem við getum
náð meiri árangri á. Það er verkefni í
nútíð og framtíð.
Ólafur Ólafsson er landlæknir og
Jónas Ragnarsson er annar af rit-
stjórum Heilbrigðismála.
Sömu höfundar hafa áður skrifað í
þetta tímarit um breytingar á dánar-
tíðni og ævilengd (4. tbl. 1982), helstu
dánarorsakir íslendinga (2. tbl. 1983)
og dánartíðni úr umferðarslysum (3.
tbl. 1983).
HEILBRIGÐISMAL 1/1984 21