Heilbrigðismál - 01.06.1984, Blaðsíða 26

vegna þessar breytingar verða við
streituálag og hvernig. Aukinn skiln-
ingur og þekking á eðli streitu og
streituaðlögunar ætti að gera mönn-
um kleift að auka streituþol og koma
í veg fyrir sjúkdóma af völdum
streitu.
Fjölómettaðar fítusýrur og
áhrif þeirra á tíðnitruflanir
í hjarta og skyndidauða
Enn er margt óljóst um hlutverk
og áhrif hinna ýmsu fjölómettuðu
fitusýra í æðum, hjarta, heila og
víðar. Arakidon-sýra ummyndast í
meira en 30 myndefni, sem geta haft
ólík áhrif á hjartað og æðakerfið.
Sum efnin valda slökun á æðaveggj-
um, víkka æðar og auka blóð-
streymi. Önnur efni valda samdrætti
í æðaveggjum, jafnvel krampa-
kenndri lokun æða og raska þannig
eðlilegu blóðstreymi. Enn önnur
myndefni úr arakidon-sýru stuðla að
aukinni samloðun blóðflaga og
myndun blóðtappa í æðum, en það
getur leitt til vefjaskemmda, t.d.
hjartadreps. Með því að stjórna
þessari ummyndun arakidon-sýru
eftir ýmsum efnaferlum má stjórna
áhrifum þessara myndefna og hindra
skaðleg áhrif þeirra. Þannig var hægt
að koma í veg fyrir tíðnitruflanir og
skyndidauða í tilraunadýrum (rott-
um) af völdum lyfsins ísópróterenol
með því að gefa dýrunum áður efni
sem hindraði ummyndun arakidon-
sýru í svokölluð leukótríen-efni.
Þessi efni valda m.a. samdrætti í
kransæðum og skertu blóðstreymi,
sem á ríkan þátt í að framkalla
hjartatitring og skyndidauða í til-
raunadýrum. Fleiri fjölómettaðar
fitusýrur eru áhugaverðar í þessu
sambandi, t.d. EPS og DHS eins og
áður er getið, en lítið er vitað um
hlutverk eða ummyndanir þessara
fitusýra í önnur myndefni.
Lokaorð
Þekking og skilningur á eðli krans-
æðasjúkdóma vex ört. Með aukinni
þekkingu á viðbrögðum hjartans við
kransæðastíflu og eðlilegri viðgerð
og endurhæfingu hjartans skapast
skilyrði til að efla þessa viðgerð og
styrkja starfshæfni hjartans eftir
myndun hjartadreps. Fyrirbyggjandi
ráðstafanir eru þó mikilvægastar.
Kanna verður hvort, og þá hvaða,
breytingar verða í hjartavöðva sam-
fara myndun æðaþrengsla og áður
en hjartadrep myndast. Við verðum
að öðlast frekari skilning á eðli
kransæðasjúkdóma og þeim þáttum
sem veikja viðnámsþrótt hjartans
við að standast aukið álag og tíma-
bundna röskun á orkubúskap vöðv-
ans. Margir þættir koma hér við
sögu og virðast ýmsir þeirra óljósir
og jafnvel óþekktir enn. Það sem
virtust staðreyndir í gær eru aftur
tilgátur í dag.
Dr. Sigmundur Guðbjamason er
prófessor í efnafraeði við Verkfræði-
og raunvísindadeild Háskóla íslands.
Umræddar rannsóknir hafa verið
unnar frá 1961 í samvinnu við fjölda
rannsóknamanna bæði hérlendis og
erlendis. Núverandi samstarfsmenn
Sigmundar á Raunvísindastofnun Há-
skólans eru Ágústa Guðmundsdóttir,
Edda Benediktsdóttir, Elsa Bene-
diktsdóttir og Guðrún Skúladóttir. Þá
hefur höfundurinn einnig haft sam-
starf við prófessor Jónas Hallgríms-
son forstöðumann Rannsóknastofu
Háskólans í meinafræði.
Bragðmiklar baunir frá Nutana
Góð heilsa er gæfa hvers manns
Faxafell hf sími 51775
26 HEILBRIGÐISMAL 2/1984