Heilbrigðismál - 01.03.1986, Blaðsíða 9

ingakvenna geti lengi fram eftir
aldri liðið fyrir tóbaksnautn móður-
innar, t.d. vaxið og þroskast hæg-
ar. Af þessu má sjá að kona sem
reykir er að taka mikla áhættu, ekki
aðeins fyrir sig heldur einnig fyrir
afkvæmi sitt.
Hættan af reykingum kvenna er
ekki eingöngu bundin við með-
göngu. Líkur benda til að reykingar
dragi úr frjósemi. Tíðahvörf verða
fyrr og úrkölkun beina hefst fyrr
hjá reykingakonum en öðrum kon-
um. Hættan á kransæðastíflu er um
tuttugu sinnum meiri hjá konum
sem taka getnaðarvarnapillur og
reykja en hjá þeim sem reykja ekki
og taka ekki pilluna.
Æðastíflur í útlimum, heilablæð-
ing, slæmur háþrýstingur og fleiri
æðasjúkdómar eru mun algengari
hjá reykingakonum en þeim sem
ekki reykja. Hrukkótt og skorpin
húð er auðkenni margra sem
reykja, stafar þetta að hluta til frá
áhrifum tóbaks á bandvef og æðar í
húðinni.
Foreldrar hafa mikil áhrif á það
hvort börnin hefja reykingar. í
könnun meðal skólabama í Reykja-
vík sem gerð var árið 1978 á vegum
Borgarlæknisembættisins sagði
helmingur nemendanna reykingar
foreldranna vera ástæðuna fyrir því
að þau byrjuðu sjálf að reykja. For-
eldrar sem reykja, mæður ekki
síður en feður, eru slæmt fordæmi
og geta á þann hátt orðið börnum
sínum til óbætanlegs tjóns, án þess
að gera sér grein fyrir því í upphafi.
I ljósi þeirra staðreynda, sem hér
hafa verið taldar er dapurlegt til
þess að vita að ekki dregur eins
mikið úr reykingum meðal kvenna
og meðal karla. Stúlkur á skólaaldri
virðast falla auðveldlegar fyrir
þessum vágesti en drengir. Kann-
anir á reykingavenjum nemenda í
Reykjavík hafa sýnt, að allt frá 13
ára aldri reykja hlutfallslega fleiri
stúlkur en drengir og við 16 ára
aldur er þessi munur verulegur.
Þótt talsvert hafi dregið úr reyking-
um unglinga, þá hafa stúlkur hætt í
minna mæli en drengir.
Hvers vegna tekst konum ekki
betur en raun ber vitni að forðast
þennan ósið eða láta af honum ef
þær ánetjast? Skortir þær sjálfs-
traust? Telja þær ímynd sína sterk-
ari með því að nota tóbak? Margar
hræðast það að fitna ef þær hætta
að reykja, en sú hræðsla er oftast
ástæðulaus. Hlutur kvenna í at-
vinnulífinu fer vaxandi. Eru
reykingar hluti ímyndar þeirra
hlutverka sem konur eru að taka að
sér en áður tilheyrðu eingöngu
körlum? Konum virðist gjarnara en
körlum að bregðast við streitu og
reyna að bæla neikvæðar tilfinning-
ar með reykingum. Eru reykingar
kvenna merki um bága stöðu þeirra
í þjóðfélaginu? Konur einar geta
svarað þessum spurningum.
Ljóst er að meðal kvenna og
innan samtaka þeirra hafa reyking-
ar, og sú hætta sem þeim fylgir,
ekki fengið athygli sem skyldi. Bar-
áttumál kvenna á fyrri áratugum
þessarar aldar tengdust heilbrigði
beint og óbeint, t.d. möguleikum
konunnar á að takmarka barn-
eignir.
Nú er mál til komið fyrir konur
að beina orkunni gegn þeim vá-
gesti sem skæðast herjar á þær,
reykingunum. Ef þær gera það ekki
má leiða að því sterkar Iíkur að
fram til aldamóta muni tvö þúsund
íslenskar konur deyja fyrir aldur
fram vegna reykinga. Eru þá ótald-
ar allar þær konur sem þurfa að
berjast við sjúkdóma sem Ieiða af
reykingum án þess að þeir dragi
þær til dauða.
Eitt af því sem vekur athygli er-
lendis er að íslenskar konur eru
langlífastar allra kvenna veraldar.
Nýfædd stúlkubörn á íslandi eiga
rúm 80 ár eftir ólifuð, að meðaltali.
Þessi virðingarstaða gæti verið í
hættu vegna reykinga. Meiri hluti
íslenskra kvenna, sem reykja hefur
sennilega ekki náð því stigi, að af-
Ieiðingar séu farnar að sýna sig til
fullnustu, sem verður oft ekki fyrr
en eftir 20 til 30 ára reykingar. Is-
lenskar konur hafa oft sýnt sam-
takamátt sinn, og þær geta enn
beitt honum og losað sig undan oki
þessa heilsuspillis. Oft var þörf en
nú er nauðsyn.
Hvað er til ráða? Aukin fræðsla
meðal unglinga er nauðsynleg.
Viðhorf til reykinga þurfa að
breytast enn meira en orðið er.
Koma þarf þeim hugmyndum inn
hjá unglingum, einkum stúlkum,
að það er ekki fínt að reykja. Réttur
A kvennafrídaginn sýndu konur sam-
takamátt sinn. Nú er kominn tími til aö
þær beiti sér af afli gegn helsta heilsu-
þjófi kvenna - reykingum.
HEILBRIGÐISMÁL 1/1986 9