Heilbrigðismál - 01.06.1986, Blaðsíða 20

HEILBRIGOISMÁL / Jóhannes Long
mánuðum og árum verður tví-
mælalaust vegna smits hérlendis.
Hvaða hætta fylgir því að finna ekki
alla smitaða?
Utbreiðslan verður meiri. Við
finnum sennilega aldrei alla smit-
aða. Megintilgangur þess að fá fólk
til að koma og láta leita að merkjum
um smit er tvíþættur.
Annars vegar má veita þeim sem
reynast smitaðir upplýsingar um
eðli sjúkdómsins og hvemig þeir
eigi að hegða sér í nánum sam-
skiptum við aðra. Það gildir um
alla kynsjúkdóma að þeir sem eru
sýktir án þess að vita það em hættu-
legastir.
Hins vegar má veita þeim sem
reynast ekki smitaðir nokkra hug-
arró. Séu þeir í áhættuhópum má
gefa þeim ráðleggingar um hvernig
hægt er að forðast smit.
Þrátt fyrir að mótefni finnist er ekki
útilokað að viðkomandi hafi smitast síð-
ustu vikur áður en mæling var gerð.
Hvaða áhrif hefur þetta?
Mótefni myndast í blóðinu að
meðaltali átta til tólf vikum eftir
smit. Þeir sem eru nýlega sýktir en
mælast án mótefna eiga hugsan-
lega eftir að mynda mótefni á
næstu vikum eftir mælinguna. Til
þess að auka gildi prófsins höfum
við ráðlagt þeim sem reynast mót-
efnalausir að koma aftur í rannsókn
að þrem til fjórum mánuðum liðn-
um.
Ef sjúkdómurinn breiðist ekki út
fyrir þessa hópa má þá ekki reikna með
að fljótlega dragi úr útbreiðslu hans,
eins og komið hefur í Ijós meðal áhættu-
hópanna vestanhafs? Hvenær náum
við þessu marki?
Eg held að við eigum nokkuð
langt í land. Einkum vitum við lítið
um útbreiðslu meðal fjöllyndra,
jafnt kynvísra og tvíkynhneigðra.
Við vitum allt of Iítið um kynhegð-
un landsmanna til að geta áttað
okkur á hugsanlegri útbreiðslu
meðal þessara hópa.
Síðasta aldarfjórðung hefur gætt
aukins frjálslyndis í kynferðismálum,
vegna öruggra getnaðarvarna og
breyttra viðhorfa. Allra síðustu ár hef-
ur tíðni kynsjúkdóma aukist. Hefur
alnæmisumræðan þau áhrif að kyttlífs-
byltingunni ljúki?
Það má segja að kynlífsbyltingin
sé farin að éta bömin sín. Ömögu-
legt er að segja hvort byltingunni er
lokið, en það frjálslyndi í kynferð-
ismálum, sem tíðkaðist á sjöunda
og áttunda áratugnum, er ekki
áhættulaust. Ekki verður Iögð nógu
rík áhersla á að fólk á ekki að hafa
samræði við þá sem það þekkir lít-
ið.
Getur fólk fengið mótefnamælingu
án þessa að eiga á hættu að fá á sig
einhvern alnæmisstimpil?
Já. Sá sem hefur áhyggjur af því
að hafa smitast af alnæmi getur til
Blóðsýni eru rannsökuð með svonefndu
Elisa-prófi til að kanna Iwort mótefni
alnæmisveirunnar eru í blóðinu. Já-
kvætt sýni þekkist á litnum. Síðar eru
niðurstöðurnar staðfestar með Wesf-
ern-blot prófi. Báðar þessar rannsóknir
eru gerðar á rannsóknastofu Borgar-
spítalans. Prófá blóði blóðgjafa er gert í
Blóðbankanum.
dæmis leitað til heimilislæknis síns,
sem sendir blóðsýni til rannsóknar,
nafnlaust. Einungis er tilgreint
kyn, fæðingarár, fæðingarmánuð-
ur og upplýsingar um áhættuhóp.
Að sjálfsögðu er ekki unnt að nafn-
greina einstaklinga eftir þeim upp-
lýsingum.
Svarið er síðan sent til heim-
ilislæknis sem hefur samband við
sjúklinginn. Ef alnæmismótefni
hafa fundist í sýninu mun heim-
ilislæknirinn fá alla þá aðstoð sem
unnt er til að hjálpa þessum sjúkl-
ingi til að skynja sinn sjúkdóm og
fá nauðsynlega meðferð.
Hvernig bregst fólk við þegar því er
sagt að það beri smit þessa sjúkdóms
sem ekki er hægt að læktta?
Að sjálfsögðu bregst það þung-
lega við. Það er mikið áfall fyrir
flesta að fá að vita þetta. Suma hef-
ur þó grunað hvað væri á seyði og
þess vegna hefur niðurstaðan ekki
komið þeim verulega á óvart.
Meginvandamál flestra þessara
sjúklinga er þó að gera sér grein
fyrir sjúkdómi sínum og læra að lifa
með hann.
Hvaða áhrifhefur sjúkdómsgreining-
itt á daglegt líf sjúklings? Fær hattn að
haga lífi sínu eins og áður, að því er
varðar samskipti við aðra?
Allur venjulegur samgangur al-
næmissjúklinga við annað fólk á að
vera eðlilegur og sjálfsagður. Þeir
geta stundað sína vinnu, farið á
veitingahús og sótt skemmtistaði.
Við leggjum ríka áherslu á að þeir
hafi ekki samræði við fólk nema að
verjur séu notaðar og að þeim beri
skylda til að fræða væntanlegan
rekkjunaut um að þeir séu smitaðir
af alnæmisveiru. Allir sem við höf-
um greint hafa verið mjög jákvæðir
hvað snertir breytingar á lífsmynstri
til þess að draga úr smiti. Við
reynum einnig að fræða fjölskyldur
þessara sjúklinga um að þeir séu
ekki hættulegir öðrum svo fremi að
sambandið taki ekki til kynlífs.
Alþingi samþykkti lög í vor sem skil-
greindu alnætni setn kynsjúkdóm.
Hverju breyta þau?
Nokkrar deilur urðu um frum-
varp að þessum lögum. Einkum
var rætt um þau ákvæði er lúta að
20 HEILBRIGÐISMÁL 2/1986