Heilbrigðismál - 01.12.1986, Blaðsíða 17

HEILBRIGÐISMÁL / Jónas Ragnarssttn
skjólstæðingsins og dvelja þá við
forðabúr jákvæðrar reynslu og
minninga þar sem nýja krafta er að
fá. Victor Frankl, prófessor í tauga-
og geðsjúkdómafræði í Vín, lifði af
vist í útrýmingarbúðum nasista.
Hann hefur bent á hvernig föng-
um, sem gátu einbeitt sér að þeim
stundum og atvikum í lífinu, sem
höfðu verið gjöfular og góðar tókst
að byggja sig upp og öðlast krafta
til að komast af. Frankl ræðir um
nauðsyn þess að eiga sér mark og
mið, að ekkert sé mikilvægara fyrir
manninn til að halda lífi eins og
fullvissan um það að hafa hlutverk
í lífinu.
Von lengir beinlínis líf. Hún
gengur eins og rauður þráður í
gegnum öll viðbrögð við missi.
Hlutverk sálusorgara er fyrst og
síðast að efla og næra vonina.
Hann getur hjálpað skjólstæðingi
sínum til að láta af óraunsæi og
styrkt hann til raunsærri vona.
Framan af í sjúkdómsstríði kann
það að vera von um bata, að með-
ferð beri tilætlaðan árangur.
Reynist það haldlítið er ennþá rúm
fyrir von um lengri tíma, tíma til að
njóta samvista við ástvini sína,
koma lagi á ýmsa hluti, ráðstafa
húsi sínu eins og segir í Gamla
testamentinu. Þá er það von um að
halda andlegri reisn andspænis því
óumflýjanlega og að síðustu von
um eilíft líf, sem nær út yfir gröf og
dauða.
„Nú varir trú, von og kærleikur,
þetta þrennt, en þeirra er kærleik-
urinn mestur." Mikilvægi stuðn-
ings og hlýju í samskiptum okkar
við þá, sem þarfnast aðstoðar verð-
ur aldrei nægilega undirstrikað. Öll
þjáning er einkareynsla og enginn
getur fundið til fyrir annan. En við
getum leitast við að vera nálæg.
Návist er list, sem ekki verður lærð
af bókum, en veltur á því að við
séum sönn og gefum færi á eigin
veikleika, á eigin mennsku. Návist
byggir á innsæi, að brugðist sé rétt
við margbreytilegum aðstæðum.
Hún lýsir sér í svipbrigðum ekki
síður en svörum, og kemur raunar
fram í öllu því sem gerir það að
verkum, að viðkomandi skynjar
sálusorgará sem meðbróður.
Við megum ekki flýja óþægilegar
aðstæður með því að gefa einfaldar
skýringar á óleysanlegum vanda.
Þörf skjólstæðings er fyrir skilning
fremur en skýringar. Þar komum
við mest til móts með því að hlusta
eftir þeim tilfinningum, sem búa að
baki orðum og látbragði og bregð-
ast við þeim. Dr. Cicely Saunders,
frumkvöðull Hospice hreyfingar-
innar í Englandi, segir um þetta:
„Það sem við segjum við dauðvona
mann er ekki næstum því eins mik-
ilvægt og það sem við leyfum hon-
um að segja við okkur". Markmið
sálgæslu er að koma til móts við
manninn þar sem hann er og miðla
til hans kærleika Guðs. Dietrich
Bonhoeffer, þýski guðfræðingur-
inn sem lét lífið fyrir hendi nasista,
sagði: „Frumskylda kristins manns
er að hlusta á meðbróður sinn. Það
er upphafið á kærleika okkar til
Guðs, að við heyrum hvað Hann
vill við okkur tala í sínu orði. Eins
byrjar elskan til annarra manna á
því, að við ljáum þeim eyra."
Séra Sigfinnur Þorleifsson er
sjúkrah úsprestur Borgarspítalans.
Aður var hann sóknarprestur á
Stóra-Núpi í Árnessýslu.
Grein þessi er byggð á erindi sem
flutt var á fundi í samtökum presta
og Iækna.
HEILBRIGÐISMÁL 4/19B6 1 7