Heilbrigðismál - 01.09.1998, Blaðsíða 15

Jóhannes Long
Árið 1972 var skrifstofa
landlæknis í Arnarhvoli.
Þegar Ólafur var á leið til
vinnu fyrsta daginn gekk
hann yfir Arnarhól og framhjá styttunni af Ingólfi Arn-
arsyni, þar sem óreglumenn sátu. Hann segist hafa
kastað kveðju á þá en þegar hann var sestur við skrif-
borð sitt og leit út yfir Arnarhól fór hann að velta því
fyrir sér að eitthvað þyrfti að gera fyrir þetta fólk og
sagði við sjálfan sig að ef hann gæti það ekki ætti hann
ekkert erindi í þetta embætti. Síðan leiddi eitt af öðru
og brugðist var við vandanum, meðal annars í sam-
vinnu við Hvítasunnusöfnuðinn.
Á svipaðan hátt hafa
ýmis önnur mál sem
komu á hans borð haft
áhrif á þau verkefni sem
hann tók sér fyrir hendur eins og til dæmis úrbætur í
málefnum fanga, ekki síst þeirra sem eru ósakhæfir.
Þegar Ólafur er spurður um það hvernig hann hafi
skynjað langa sögu embættisins í daglegum rekstri
þess segir hann: „Sagan veitir embættinu þyngd.
Brjóstgæði og kjarkur virðast hafa dugað forverum
mínum best. Eg vona að mér hafi tekist að fylgja þeirra
fordæmi."
Lengi hefur verið í lög-
um að landlæknir sé
ráðunautur ríkisstjórnar
um allt er varðar heil-
brigðismál og heyri beint undir heilbrigðisráðherra.
Þegar frumvarp til laga um heilbrigðisþjónustu var
Það hafa alltaf verið mörg mál á borði landlæknis.
Þessi mynd var tekin árið 1982, þegar Ólafur hafði
verið í embætti í tíu ár.
Ég hafði ráðið mig til Svíþjóðar og skrifaði
umsóknina nóttina áður en ég hélt utan
Brjóstgæði og kjarkur virðast hafa
dugað forverum mínum best
Það þótti fréttnæmt að einn af undirmönnum
ráðherra berðist gegn stjórnarfrumvarpi
Landlæknisembættið á að vera opið
almenningi, það nærist á því
íslendingar eru mikið bjartsýnisfólk
- annars hefðu forfeður okkar ekki sest hér að
lagt fram á Alþingi árið 1973 var gert ráð fyrir þeirri
breytingu að staða landlæknis yrði sameinuð stöðu
ráðuneytisstjóra heilbrigðis- og tryggingamálaráðu-
neytisins. „Þessu mótmælti ég kröftuglega og skapaði
mér óvild á æðstu stöðum," segir Ólafur. „Læknafélag-
ið hefur jafnan staðið vörð um landlæknisembættið og
gerði það einnig þarna með miklum þunga." Við at-
kvæðagreiðslu um þetta ákvæði frumvarpsins var
krafist nafnakalls og tillagan var felld með miklum
mun. „Það þótti fréttnæmt að einn af undirmönnum
heilbrigðisráðherra berðist gegn stjórnarfumvarpi.
Sumir hafa aldrei fyrirgefið mér þetta tiltæki."
„Það er mjög mikilvægt
að milli almennings og
landlæknis ríki trúnaðar-
samband," segir Ólafur.
„Frá fyrsta degi áttu allir greiðan aðgang að mér, en
því er ekki að neita að embættismenn sem eldri voru í
hettunni töldu mig ganga of langt. Einn þeirra sagði
við mig að landlæknir ætti ekki að tala við hvern sem
væri og helst ekki aðra en hæstaréttardómara."
„Landlæknisembættið á að vera opið almenningi,
það nærist á því. Á grundvelli ábendinga og kvartana
frá sjúklingum hafa verið gefin út tilmæli til lækna um
breytt vinnubrögð."
Hann nefnir sem dæmi að á fyrstu starfsárunum hafi
komið til hans maður sem vildi fá að sjá sjúkraskrár
náins ættingja. „Mér fannst hann eiga rétt á því," segir
Ólafur, „kallaði þær inn og leyfði honum að lesa. Þetta
þótti nýlunda og mætti andstöðu, en er nú talið sjálf-
sagt. Það má því segja að málin hafi mótað starfið."
Á starfstíma sínum hef-
ur Ólafur beitt sér fyrir
því að tryggja rétt sjúkl-
inga, meðal annars varð-
andi bótarétt. Hann segir að ekki megi rugla saman því
Vinir Ingólfs
höfðu áhrif
Sagan veitir
embættinu þyngd
Barist fyrir
tilverurétti
Allir áttu
greiðan aðgang
Mega ekki messa
of mikið
HEILBRIGÐISMÁL 3/1998 15