Heilbrigðismál - 01.12.1998, Blaðsíða 29

Langflest böm ná eins árs aldri
Um miðja síðustu öld lést þriðja hvert bam á fyrsta ári
Nú deyja innan við tuttugu böm
á ári áður en þau ná eins árs aldri,
þar af helmingur á fyrstu vikunni.
Það þýðir að svonefndur ungbarna-
dauði (dauðsföll innan eins árs
aldurs sem hlutfall af lifandi
fæddum) er kominn niður fyrir 5 af
þúsundi, en það er með því lægsta
sem þekkist. Um miðja öldina var
þetta hlutfall um 30, í byrjun aldar-
innar um 110 og laust fyrir miðja
síðustu öld um 350, sem þýðir að
þriðja hvert barn hafi látist á fyrsta
ári.
Lækkunin á síðari hluta nítjándu
aldar var „mikið að þakka betra
viðurværi ungbarna og betri með-
ferð á þeim," eins og Guðmundur
Hannesson læknir orðaði það í
Skírni árið 1913. Síðan hafa komið
til þættir sem tengjast eftirliti á
meðgöngu og aðbúnaði við fæð-
ingu, að ógleymdum öðrum fram-
förum í læknisfræði.
Einnig hafa orðið miklar breyt-
ingar á dánartíðni í bernsku og á
unglingsárum. Nú geta 99 af hverj-
um 100 börnum sem fæðast vænst
þess að ná tvítugsaldri. Fyrir einni
öld var þetta hlutfall um 50 af
hverjum 100 börnum. Á síðustu ára-
tugum hefur nánast orðið bylting í
heilbrigðismálum, ný lyf hafa kom-
ið á markað og farið er að bólusetja
við þeim barnasjúkdómum sem áð-
ur voru skæðastir. Á sama tíma
hafa næringarástand og aðrar að-
stæður gjörbreyst. Það sem nú
verður börnum og unglingum helst
að fjörtjóni eru slys og krabba-
mein.
Þær breytingar sem hér hafa ver-
ið raktar hafa átt mikinn þátt í því
að ævilengdin hefur verið að auk-
ast alla þessa öld. -jr.
HEILBRIGÐISMÁL 4/1998 29