Fríu Føroyar - 30.05.1942, Blaðsíða 2

Nr. 4
FRÍU FØROYAR
1. árg,
ger abbar og otnmur sum rnigu viv;
so livlig í Føroyuni
Tí samlist nú hvør, sum samlast kann,
ung og gomul, kvinna og mann,
til funda í Føroyum.
Tað sagt er mær,
mangt hugnaligt ber hvør aftur við sær
av fundum í Føroyum,
Sjálvt barnið, sum styðjast við móðurlið,
føri tit tað á fundir við
at venjasl í Føroyum
til fólkasið,
so lærir tað nakað so við og við
at virka i Føroyum.
Og teir, sum ikki ómakin spara,
men fúsir um fjøll og firðír fara
til funda í Føroyum,
teir frcmja tað verk,
sum birttð Ijós' ger evnini sterk
og lívlig i Føroyum.
Um eiuhvør er enn, sum á fund ci flytur,
men stirvin og stúrin heima situr
av monnum í Føroyum,
vit hopa tó tað,
at nú líður fram til kláran dag
hjá øllum í Føroyum.
Hetta sama hopa vit eisini nú 1942. Vit Føroyingar fara
nú at fylkjast og tala okkum saman til tess at bjarga føðiland-
inum úr fremmanda valds hondum. Vit fara nú sjálvir at stýra
Føroyum við teim kreftum sum finnast í Føroyingum. Vit
vita at hesar kreftur eru nógstórar. Tað vilja Føroyingar sanna
sum tíðin líður longur fram og evgu fólksins opnast og duga
at síggja hvussu nógv betri og tryggari vit kunnu liva sum
fríir menn, enn sum higartil, sum fremmandavalds-»objekt«.
Føroyar frítt land —
(Skrivari: Andrias J. Ziska)
(P'ramhald)
Nýggja pemngatrygd Føroya.
Hesir menn hava gjørt nýggja peningatrygd, ein nýggjan
peningafót Føroyafólks, ta trygd, sum er hin besta, nevnliga
arbeiðstrygdin. Gjøgnum arbeið skapast peningavirði og pen-
ingur. Tað er tilfullnar prógvað av hesum monnum, av teim-
um sum lív hava vágað og av teimum sum skip hava sent út
hesi ár.
Longu tá Føroyingar høvdu arbeitt 18 mánaðir, var av-
reiðingarpeningurin blivin 11 /2 milj. sterlingspund, tað er 33,6
milj. kr., størri enn tær keyptu og til Føroya innfluttu vørur,
(sambart blaðið »Frit Danmark* fyri 20. nov. 1941), og hesin
periingur er, sum øll vilja ásanna, einans skapaður úr arbeiði
Føroyinga. Hesin peningur ’kann tí ikki rættvíst kallast danskur
peningur, men einans Føroyalar.ds peningur, og tí eigur hann
at merkjast og nýtast sum Føroyalands peningur.
Tað kunnu Føroyingar gera, tá Føroyar gerast frítt land
og Føroyingar verða sjálvráðandi. Trj'gdin verður tá løgd her
í Føroyum í virði landsins og arbeiðsvirði Føroyafólk úr sjógv
og úr landi. Ábyrgdin verður tá hjá Føroya seðil- og valuta-
banka, ið løgtingið og P'øroya fólk skal eiga.
Samarbeið peninga nú.
At samarbeið millum avreiðingar- og hejmapeningar nú
ikki hevur gagnað Føroj’um væl, er øllum kunnugt. Peningar
hava hópað seg upp í útheiminum og samstundis i Føroyum.
Ja so nógv her, at peningahúsini gjørdust knappliga so full av
peningi, at rentuvinningurin á innláni var steðgaður, og nú
fæst hann á serliga treytaðan hátt.
F'yrr var peningatrot í Føroyum, og tað kundi tí verða
grund fyri, at so lítið munagott kundi setast á stovn av lands-
gagnligum fyritøkum.
Men nú ovmikið av peningi er arbeiddur til Føroyar og
finnst í nógvum milj. úti og heima, má tað kunna bera til at
gera nógv, heldur fólkið, og tað er sjálvsagt rætt hugsað.
Hvør ið her forðar, eru teir ið yvir peninginum ráða. Teirra
stilan fyri peningalivi Føroyinga er avgerandi, men teir fara
ikki at ráða og forða, tá Føroyar gerast frítl land.
Her skal tí vísast á, hvussu peningar úti og heima kunnu
arbeiða gott saman og hvussu jarðaarbeiðini kunnu sty'ðjast,
tá Føroyingar gera Føroy'ar frítt land og fáa sær peningar at
hjálpa driftum heima og úti.
Føroyalands peningur nú.
Meðan arbeiðið á sjónum nú skapar Føroyingum allan
tann pening, uttanlanda, sum vissar innkeyp av innfluttnings-
vørunum, og t’að mangan er so stórtikið, at amboð til sjógvin
úr privatpeningum og banklánum til vanliga bankrentu og
vanligt avdrags-áramál kann fáast gjøgnum sjóvinningar-pen-
ingin, má arbeið á landi við rudr’ing og velting úr haga styðj-
ast av alrnenna peningagrunni inntil komið er so langt, at
menn kunnu seta búgv á nýlendini.
Tá jørðin er arbeidd soleiðis, at maðurin, sum hevur sett
seg á hana, fær so nógv úr henni, at hann fær avlop eisini
nógmikið til at kunna gjalda til almenna-grunnin, løgtings-
bankan, ið setti búgv hans upp, skal ein rentuvirði ásetast
sambart teir møguleikar maðurin, ella búgv hans, kann hava
at gjalda í árligari rentu.
» Hesin peningur vil tá gerasl ein fótur undir heimaseðla-
mongd Føroy'a. Landsins gamla og nýggja virði, tað sum
landið árliga fruktar og gevur, verða føtur Føroya heima-
penings.
Seðilmongdin skal verða tilsvarandi fólkatalið, arbeiðis-
evni og møguleikar tess á sjógv og landi. Seðlamongd land-
sins skal laga seg eftir fólksins øking og arbeiðsøking, ella
minkan.
Avlopspeningur í útheiminurn verður í tann mun, sum
arbeiðir Føroyinga koma ac verða við sigling og avreiðings-
virði sambart innkeyp og innflyting til Føroyar.
Løgtingsbankin, ið tá er valuta- og seðilbanki Føroy'a,
fær ognir í útheiminum f tann mun, sutn heimapeningur er
goldin til teir siglandi og til heimafólk teirra, konum børn-
um o. s. fr.
Landið Føroyar fær tá ein tiltakspening í útheiminum
saman við F’øroya privatmannapeningum.
Hesin avlopspeningur Føroya kann tá fyri ein part gerast
garantipeningur hjá tryggingardeildum landsins, og hann kann
standa klárur í uttanlanda bankum til innkeyp av tilfari til
skipaby'gging og húsaby'gging o. t. 1., tá missir av try'ggjaðum
ognum ákoma. Annar parturin av avlopspeningi Føroy'a kann
tryggja og fyrireika nýggjar vinnuvegir t. d.
Farmasigling.
Verður nýggj vinna við farmasigling munagóð fyriskipað,
soleiðis at Føroy'ingar fáa sær nógv farmaskip, ið koma at
sigla viða um heimin, vil uttanlandapeningur Føroya eisini
harvið nørast í sama mun, sum heimafólk hjá teim siglandi
fáa heimapening landsins.
Veksling verður soleiðis, sum hon er F'øroyalandi best
gagnandi.
Farmasiglingiri vil vera ein hin sterkasti stuðul undir
Føroya frælsi og sjálvræði. Tað vóni eg, at fjøldin av Før-
oyingum fatar. Tí ræður um longu nú at vissa F'øroyum so
nógv sum møguligt, so at hesin avreiðingspeningur, sum