Fríu Føroyar - 30.06.1942, Blaðsíða 2

Nr. 8
FRÍU FØROYAR
1. árg.
3. Hvør ið eigur >Færøernes Valuta-Centralc, ágóða hans-
ara og støđdina?
4. Hvussu nógv avreiðingin hevur givið brutto?
5. Hvussu nógv innkeypt er brutto?
Tá hetta er ávíst, kann fólkið síggja, hvussu líkindi er
fyri keypum av skipum og byggitilfari, og hvør ið kann keypa.
Lat okkum øll krevja, at P'øroyar fær allan peningin, at
hann verður føroysk ogn og ikki danskur peningur.
„Køvandi pennar".
>Betur er bøtandi hond, enn spillandi tunga«, søgdu fðr-
fedrar og eru helta sannheitsorð.
Góð er hondin ið lyftir og styðjar, tá ið komið er á
fallandi fót, men ring er tungan, ið dálkar mann og vil køva
góða roynd.
Tíverri eru nógvar spillandi tungur í Føroyum. Eisini
finnast har »køvandi pennar«.
Ein teirra skrivar í seinasta »Tingakrossi« greinina
vKroppslig og andalig mentan*, undir- merki »1«.
Greinin ætlar at køva ta rørslu, sum er kykna meðan
Føroyar (ifu stongdar frá flestum londum, ið vil fáa Føroy-
ingar at fylkjast til tess at Føroyar skal gerast frítt lánd.
Hetta »1« vevur seg tó inn í so nógv mótsigandi sær
sjálvum ið greinini, ið byrjar við hesum orðum :
»Vit bæði hoyra og lesa nógv um materiellu uppbygg-
ing Føroj'a. Men menniskjan, slrulu vit minnast til, livir ikki
av breyói einac, og helta »1« slongir eitt vanvirðisblak á teir,
ið skriva og tala um uppdyrkan, mjólkanøgd, kjøtmongd, egg-
mongd, skipabygging, flagg á skipum (føroj'skt flagg?), kropps-
venjing og frígering — sjálvsagt!
Hetta vil »1« ikki hava framt nú, nei, hetta førir ikki á
góða leið. »Eitt andaligt grundarlag og eina dj'gga andaliga
uppvenjing, sum ikki vinst bara burtur úr økonomiskum fram-
burði ella landstimfatandi kroppsvenjing«, vil »1« hava.
Hvør vil ikki hava andaliga uppvenjing? Vit trúgva allir
Føroyingar vilja hava tað; og her í blaðnum hava vit týðu-
liga sagt, at arbeiðast tná mest møguligt fyri, at Føroyingar
skulu fáa so góðar skúlar og so góðan kunnleika sum møgu-
ligt gjøgnum teir.
Eru tyguni ein væl mentaðnr Føroju’ngur harra ella frú
>1«, so,„kom fratn við siðmenningsgreinum og við andsmentan
og ikki bara við atfinningum. Tær byggja einki gott lív her í
Føroyum, uttan so at tær hava góðar fylgisveinar, rættleió
ingar, ið við skili bera fram við sær menning og góðsku til
Føroyatjóðina.
Ikki nýtast tygum at vanvirða fólkið so nógv sum gjørt
er í seinasta »Krossi«. Føroyafólk er eitt gamalt kulturfólk,
tað mega tygum ikki gloyma, tl tað hevur amttnaðurin Hil-
bert sagt, at teir eru. Tað er tí eingin hjálpargerð til hansara
henda vanvirðitig.
Ikki fáa tygum heldur nakran at trúgva, at andsføðin
nakrastaðin um lteimin hevur verið so mikil, at hon kann
bjarga sær einsamøll.
Allir heimsins andshøvundar, hvussu stórir teir eru, tnega
føla likamliga svongd. Hvussu leingi teir vilja, ella kunna liva,
utlan materiella hjálp, er einkisvert, tí meira enn einar 40
dagar livir eittgin fyri uttan mat og drekka. Hvørki prestar,
kennarar ella »andshøvundar« ltava blaka frá sær peningin teir
fáa frá tí almenna. Heldur hava teir roynt at fáa so stóra
løn sum møguligt.
Og tygum nevna eisirti kirkjuna. Hava tygum ikki hoyrt
orðið kirkjutíggjund. Nei, heldur ikki kirkjan blakar pening
aftur, tá hon kann fáa hann á siðiligan hátt, t. d. »kollekt«.
Vit hava ongantíð frætt, at hon hevur blakað pening aftur, tí
hon hevur ovhógv.
Likam og sál krevja likamliga og andaliga føði, men her
á fold mega hesar ganga hond í hond. Er likamliga føðin ikki,
so er hin andaliga eisini ússalig, tað munna flest øll menn-
iskju vi.ta uttan »1« í »Tingakrossic.
sb’ríu Føroyar* vísa týðuliga á hetta, t. d. 6. juni undir
greinini »Menning«, soleiðis:
»Tá landsins børn duga at arbeiða og fáa góð amboð at
arbeiða við, verða inntøkur landsins tá eisini nógstórar til at
hava góðar skúlar 'og løna væl lærarum landsins. Hesa leið
fara nú Føroymgar at ganga.
Her mega vera skúlar, sum geva børnunum natúrligan
vøkslur. Grundarlagið má leggjast av nýggjum, so børnini
leiðast inn aftur á heimligan veg. Tað verður tá at hava sær
góðar lærarar, ið taka upplæring barnana sum em dýrgrip teir
hava fingið í varðveilslu fyri tað ættarliðtð í Føroyum, sum
er kotnið til teirra og har skal finna ta kraftkcldu, ið skal
geva kreftur fyri alt lívið, eisini fyri komandi ættarlið.
Mann efttr mann skal Føroyatjóðm tá ogna sær kunn-
leika og kreftur úr hesum keldum«.
Hugnaligari mátti tað verið hjá tygum »1« at sæð Før-
oyingar staðið sameinlar at gera F'øroyar frítt land, enn at
tygum hjálpa fremmandavaldinum, til tess at Føroyar fram-
vegis skal vera eitt vesælt danskt »tnuseumsland«. Har lands-
ins andshøvundar tala stór orð ttm føðiland og oy, meðan
danskurin sigur: »Ja, lad dem bare more sig, men det er os
som betaler«.
Soleiðis hevur mangati verið blaka okkum fyri av danSk-
arum, og teir hava tíverri fingið nógvat Føroyingar at trú
sær. Tað vera tó, vóna vit, alt fleiri og fleiri Føroyingar ið
síggja, hvussu verunleikin er og hevur verið, at tað eru F'ør-
oyingar, sum hava goldið og Danskarar sum hava stuttleikað
sær fj-ri peningin, teir fingu úr sliti Føroyinga. Ikki minnst
hava teir vunnið valuta uppá avreiðing Føroyingana. Hon
hevur givið teimum nógvar ntilj. kr. árliga uttanlanda.
(Meira herum seinni).
FcfbcHJtapplezizup.
Sunnadagin spældi nýggja býlið okkara móti einum konib.
liði av hermonnum. Urslitið var J—J.
Kampurin var í heild vakurt s'pældur, men okkara monn-
ttm tørvaði tað vattliga ídni, tað var gjørt al-t ov líti av at
tarna mótspcelarunum tá teir høvdu bóltin. Frammdn fyri tnál
sýntust okkara menn at fáa ovlítið burtur úr framspælinum.
Center forward spælir væl og verðttr tí ógvuligct nógv trongdut
av mótspælarunum, tí má hann minnast til at leika til við-
spælarar tá hart gotigur á.
Okkara backar spældu óføra væl og vakurt.
Vit kundu hugsa okkttm býliðið stilla soleiðis: (frá máli)
Niels J. Arge.
Johs. Simonsen. Kj. Nattestad.
J. Jacobsen. P. Nolsøe. M. Mørk.
A. Hansen. M. Arge. H. Michelsen. Jørleif Hattsen. O. J. Guttcsen
Tað skal sigast, at ytri høgn spældi væl henda dagin,
men sýnir hann, ið vit hava fyrisligið, A. Hansen, meiri áræði
uttdir spælinum.
Annars skal sigast, at tá liðið tekur intt eykamann, átti
tann besti at verði tikin.
Nýggj føroysk bók:
M S. VIÐSTEIN:
„EIRIKA“
Fæst í bókabúðum.
Mál 81 Mentan - Tórshavn.