Fríu Føroyar - 31.10.1942, Blaðsíða 1

NUMMAR 19 h" livist her hava øll sut n krevja, at tøi ilandid 31. OKTOBER 1942. Abyrgd hevur blađskrivarin Andrias Ziska
sk« gerast frítt og I*øi oyingar sjálvt ádandi. I elef. 337 Tórshavn.
Móður, Føroyar.
Móður, Føroyar, talar við gráturødd soleiðis:
Børn míni! I túsund ár hava tit klandrast og øvunda
hvønn annan. I túsund ár liava tí fremmandir kunnað otað seg
fram her í Føroyum og sloppi sær framat til at kúga, van-
virða, háða og sálarpína meg, móður tykkara.
Royndarstundir eru komnar og farnar. Hvørja ferð
kundu tit, børn rníni, fingið vald yvir og riki út alt hetta fremm-
anda frá stýrinum og ræðinum, so vit Føroyingar kutidu fingið
eitt gott liviligt heim, men klandtið versnarj og fremmanda-
valdið er vorðið ernati og ernari.
Nú kom aftur ein royndarstund, og nú síggja øll, at tað
ikki eru hinir fremmandu, men tit, børn mt'ni, sum bera landið
uppi og lfva øllum í. Føroyum. Tað eru tí sjálvsagt tit, børn
míni, sum eiga at stýra heitni okkara, Føro) um. Men hóast
tit eru framum flest øll fólk í viti og kunnleika yvirhøvur, øll
børn míni, so lata tit tó framvegis klandrið blinda eygu tykkara
og dula oyru tykkara. Peningar hópa tit upp í miljónvís
hvønn mánað, men at ansa eftir ognum og trygdum heims
okkara, tað tíma tit ikki. Ikki so frætt sum at krevja klárt og
greitt yvirlit yvir peningaskifti og virðum peningsins, ógnum
landsins, tíma tit.
Tey, sum æra og elska meg verða jakstrað, kúgað,
háðað og hótt, tí tey elska meg. Hví gera tit hetta, børn
míni? Lat ikki hesa royndarslund eisini fara afturum, tí tað
vil gera tað, at allar vónir bresta fyri okkum. Lurta ikki eftir
teimum, sitm siga, at núverandi stýrisskipan eigur at standa
við eisini eina tíð aftaná kríggið. Teir ið hetta siga eru teir,
sum hjálpa hinum fretnmandu at sita við ræði framvegis og
ti! at háða, kúga og vanvirða meg. Lurta ikki eftir hesum
monnttm og teirra følsktt talu. Teir elska ongan uttan seg
sjálvan, og fyri hesa talu teirra fáa teir »góð bein at gnaga«
frá fremmanda-valdinum.
Kæru børn míni! Royn at tala saman soleiðis, at tit
styrkja hvønn annan og gera eina sameining so stóra, sterka
°S góða, at tit fjølment fara og reka út tað lið, sum nú frek
liga situr á tingi og stemmar niður tað ið styrkja skal Føroy-
ingar sum serstaka tjóð og menna kann til at taka stýrið í
egnttm landi.
Havnasakin.
Býtóðið hevur vent sær til Føroya løgting hin 19. okt.,
sum soleiðis sagt varð frá í blaðnum 20. okt.
Brævið frá býráðnum er soljóðandi:
Til Føroya Løgting.
Eftir áheitan frá Havnarborgarum hevur býráðið havt til
viðgerðar málið um framhald av havnarb)-ggingini i Tórs.havn
og loyvir sær at senda umsókn til tingið um studning til hesa
bygging.
Longu í 1929, tá ið havnarverkið á Eystaru Vág, ið farið
varð undir at gera í 1921, var liðugt at kalla, sendi býráðið
eftir aheitan frá keypmonnum og reiðantm f Tórshavn um-
sókn til ríkisstýrið utn framhald av havnarbyggingini. Søkt
verður um at fáa brimgarð bygdan av Gula Kletti eystureftir,
og verður víst á í umsóknini, hvussu umráðandi tað er at fáa
kyrt vatn á Vestaru Vág, so at fiskiførini kunnu vcra í havn-
ini og liggja trygg har. Eisini verður víst á, at eiu slík bygg-
ing, ið ger kyrt á Vestaru Vág, vil verða til størsta frama fyri
sjálva fiskivinnuna og skapa møguleika fyri fiskaídnaði, bygging
av sleipustøðum. turkihúsum o. s. fr.
Umsóknin entíar við hesum orðum:
»Det vil af foranstaaende fremgaa, at en Udvidelse af
Havnen ved Thorshavn vil være af den allerstørste Betydning
for vor By og dens Trivsel og skabe nye Muligheder saavel
paa Fiskeriets som andre Omraader. Uden en passende Dæk-
ning af Vestre Vaag vil Havnen ved Thorshavn aldrig komme
til at svare til sin Hensigt, og de Muligheder, der knytter sig
til Færøernes Hovedstad med detis centrale Beliggenhed og
store Opland, vil ikke kunne udnyttes med mindre der skabes
roligt Vand i Vestre Vaag, saaledes at den kan bruges som
Vinterfortøjningshavn med de til Fiskeriet knyttede Virksom-
heder saasom Beddinger, Tørrerier o. l.«
Sum kunnigt er støðan í dag tann sama sum f 1929, tá
ið henda umsókn varð skrivað, men tað er eyðsæð, at sum
frá líður og einki verður gjørt fyri at bøta um tey ringu
havnarviðurskifti, verða vinnulíkindini her í Havn at versna ár
undan ári. Fólkatalið í Havn er nú um 4500 (her uppí er
ikki roknað tað fremminda herfólkið), og tó at allar hendur
hava arbeiði vegna kríggið, vita vit, at tann tíð vil koma, tá
ið arbeiðið í landinum fer at minnka og minnka í stórum.
Tað ræður tí um í hesi tíð, tá ið tað peningaliga er gjørligt
at fara undir stór og landsgagtilig verk, at gera tað fyrireik-
ingar- og byggingararbeiði, sum kann skapa livilig kor í land-
inum og menna fólkið vinnuliga, tá ið kríggið er av, og friður
er aftur. Framhaldið av havnarbvggingini vil tí vera ein lívs-
treyt fyri Tórshavnar bý, og ikki minni nú við teirri umbro)'tan
av fiskivinnuni, sum tíðin hevur føit við sær ; tí henda bygg-
ingin vil skapa tey vinnulíkiudi, sum tørvandi eru f\-ri býin,
um ikki afturgongd skal koma, — ein afturgongd, sum kann
koma at svíða til alt landið.
Her skal nú fyrst verða givið eitt yvirlit yvir ta fíggjar-
ligu støðuna hjá havnini og tínæst ein frágreiðing um sjálva
bxggingarætlanina.
Sum áðurnevnt varó havnarverkið á Eystaru Vág gjørt i
árunum frá 1921 til 1929. Henda byggingin kostaði tilsamans
2,260,000 kr., og læt staturin fýra fimtingar av hesari peninga-
hædd sum studning. Ein fimting.ella 452,000 kr. skuldi kom-
munan lata, og vjirð hesin peningur útvegaður sum lán frá
statinum til Tórshavnar havn. Har umframt kevpti kommunan
te)r jarðarstykki, húsa- og neystagrundir, oi a. t., ið tørvandi
var tii havnarb)'ggingina, og gjørdu teir vegirnar, ið bundu
havnina og havnarbryggjuna til sjálvan býin. Kostnaðurýi av
hesum var tilsamans gott og væl 65.000 kr.