Fríu Føroyar - 01.12.1942, Síða 1

NUMMAR 22
innivist lier hava øll sum krevja, at føđila'ndiđ
skal gerast frítt og Føroyingar sjálvráđandi.
1. DESEMBER 1942.
Ábyrgd hevur blađskrivarin A ndr i as- Z i ska
Telcf. 337 Tórshavn.
1. ÁRG’.
Vónmegi „The Atlantic Charter" til Føroyingar
contra
„Det borende X" i „Dimmalætting“.
At seta split millum Føroyingar og okkupatiónsmaktina
tykist yera hægsta mið og mál teirra J. Christmas Møller,
»Frit Danmark« og »Dimmalætting«. Nú hava teir fingið .
»Det borende X« til hjálpara, og teir gerast alt meira ágrýtnir,
nú teir síggja, at tíðin førur fratn millum Onglendingar og
Føroyingar sámuligheit og góðsentju. Teir royna á ymiskan
hátt at seta split í, hesir Danir.
Men royndir teirra fara ikki at eydnast. Tað tora vit at
siga. Tí Føroydngar eru ikki í iva um, at Onglendingar og
Amerikamenn hava størri virðing fyri tí lítlu føroysku tjóðini
sum hampafólk og álitisfólk, enn teir hava fyri hesum »kyniska«
danska, sum umboðarinum »X« í »Dimmalætting« hin 21. nov.
1942. Har siga teir:
»Det eneste som vil interessere Fredskongressen er Fær-
øernes strategiske Retydning. Dette Spørgsmaal overlades til
den danske Regerings Afgørelse*.
Við hesum orðum háar Danskurin ikki bara okkum Før-
oyingar, men hetta danska »X« borar seg inn í orð teirra
Churchills og Roosevelts, sum eru framborin í »The Atlantic
Charter«.
»Dimmalaptting« roynir við hesum at gera harrar Churc-
hill og Roosevelt til falsnarar, at teir ikki meintu og meina
tað teir hava útvarpa til allar tjóðir: »great or smalU.
Men ikki bara teir rsynir »Dimmalætting« at gera til
falstiarar. Eisini umboðsmenn Ruslarids og China hava sagt
frá, at teirra mið í hesum verðaldarbardaga er, at allar tjóðir,
smáar sum stórar, skula gerast fríar og fáa rættindi sambart
»The Atlantic Charter«.
Síðani Føroyingar og Danir komu í samlív hevur Dan-
mark ikki orka nógv hvørki við vápnamegi ella við peninga-
meRÍ> °S 1111 bar av- Tí mega vit F'øroyingar vera ógvuliga
varnir og ikki lata teir sleppa at gera við okkum sum teir
fyrr hava gjørt við lond, teir hava »ađminislrerað«. Vit Før-
oyittgar mega ikki drála, men nú beinan vegin forða Dansk-
inuni at hugsa utn og vága sær til at gcra við Føroyingar og
Føroyar, sum teir gjørdu við Vestindiamenn og oyggjarnar har
vesturi: »De Dansk-Vestindiskc Øer«, ið teir avreiddu til
Amerika, tá hin fyrri heimsbardagi fór fram — fyri um 25
árum síðani — og sum gjørt varð við Hetlendingar og Het-
land á sinni.
»Har ein skriðan er lopin, er onnur væntatidi*, sigur
gamalt føroj'skt orðatak, og hvat vita vit P'ørojingar í hesum
døgum um ráðagerð teirra móti okkum. Hitt einasta sum
kann hjálpa og bjarga okkutyt suin fólk og ognarar til hetta
land vit eru føddir á og liva í, er, at vit krevja val og nýtt
Løgting. Tá kunna Føroyingar við fullum treysti vera millum
teirra, sum >The Atlantic Charter* bjóðar fríheit og nýtslu av
»the raw materials of the world which are needed for their
(okkara) economic prosperity*.
Meðan hin fyrri heimsbardagin herjaði, bardi Rusland
seg úr trældóminum, úr Zarvaldi til fólkavaldi, til fullt frælsi.
Teir, sum fyri so fáutrt árum sfðani vóru »Livegne«, »aualfa-
betar« bert roknaðir í virði sum so og so mangar »sálir« góðs-
eigarans, hava vunnið sær sjálvvirðing so stóra, at teir í hes-
um døgum gera undirverk og verða virdir sum besta álitistjóð
heimsins.
Eisini vit Føroyingar kunna berja okkum leysar úr danska
trælaokinum, sum er líkniligt Zarveldisandanum á so mangan
hátt, bara eitt sindur fínari innballa. Nógv dømir kunnu nevn-
ast. Tað er ikki at ivast í, at Føroj’ingar sum frí tjóð kunna
fáa góðan, hollan stuðul bæði í landaskipan og handli frá og
við hina fólkastýrdu, russisku tjóðina, sum berjist fyri fríheit
og frælsi til allar heimsins tjóóir.
Men grannalondini vilja eisini broyta gamla stýrisskipan
og hava fólkastýri. Soleiðis hevur Londonútvarpið fleiri ferðir
boða frá. Tá hetta »Dimmalætting«s »X« tó vágar sær so
langt út við danska »Zarveldisandanum«, sum tað gjørdi sein-
asta leygardag, vita vit, at fólkarættur og ognarrættur Førov-
inga til landið Føroyar vinnur framum alt skról Danatungu.
Ognarrættur Føroyinga til landið Førpyar vil vera eins nógv
virdur hjá teimum, Rusland, Ongland, Amerika og China, sum
teirra egni ognarrættur er til teirra føðiland. Tað er okkara
sjálvsagdi »f)’rsti-føðingarrættur« sum tá verður góðkendur.
Hevur Føroj'ar so stóran »strategiskan« týdning i fram-
tíðini eisini, sum h'øro) ar nú hava, ja, tá mega stórlondini tala
við okkum Føroyingar, ognararnar, og ikki við »den danske
Regering* hesum stórspurningi viðvfkjandi. Tá má tað vera
»Folkenes Selvbestemmelsesret« yvir landið, føðilandið, sum
er avgerðandi. 011 onnur tala verður »Zarveldistala«, og hon
fær ikki fyrsta orð, har »The Atlantic Charters-tjóðirnar koma
á »talufót« við aðrar tjóðir: »great or small«.
Latum okkum Føro)dngar krevja Løgtingsval og fáa fólka-
stýri í Førot’um. Her eiga Føroyingar at ráða og ikki Danir
ella fremmandir.
Finansmaður løgtingsins
spælir býtti Pætur.
(Framhald).
P. M. Dam og hinir 16 tingpartnarar hansara hava ikki
unt Føroyum og Føroya fólki henda monopolrætt, men teir
góðu tí hersetta Danmark’ henda rætt, lótu seðilprentingina
fáa Danmarks Nationalbank sum garant. Danmark kann tí nú
fáa gull, og hevur nú í 21 /2 ár gjørst ognari til eingilskt gull
fvri teir [rengaseðlar, sttm prentaðir hava vetið til Føroyar
síðani 1940 og sum framvegis verða prentaðir til Føroyar.
Hvussu stór seðilprentingin íalt hevur verið og nú aftur
ætlast at skula nørast er ikki kunngjørt, men bræv frá amt-
manninum til Føroya Løgting ífjør, tann 22. sept. 1941, sigur: