Fríu Føroyar - 12.12.1942, Side 1

NUMMAR 23
Innivist her hava øll sum krevja, at føđilandiđ
skal gerast frítt og Føroyingar sjálvráđanđi.
1 2. DESEMBER 1 942.
Ábyrgd hevur blađskrivarin Andrias
Telef. 3 $ 7 Tórshavn.
Ziska
1. ÁRG.
í hesum døgum vit nú hava ertt Føroyingar fyri fyrstu
ferð í IOOO ár komnir so langt aftur til forfia støðu, at vit
kunna tala um sjálvdrátt.
Søg^in hevur sína døprtt mynd um hesa longu tíð, sum
nú er farin afturum. Ein mynd sum er syrgilig og ljót.
Skammiliga hevur lietta gamla, góða, lítla fólk verið kúgað í
føðilandinum av teimum skyldfólkum, sum nú sjálv føla kúgatt
og harðræði. Men so góðir eru Føroyingar av náttúru, at vit,
hóast vit fullvæl hava alt í minni um kúgan teirra móti okk-
um, vit sýna teimum tó gestablídni í hesum tíðum. Vit ikki
bara gera tað, men vit vísa teimum okkara stóru megi sum
kultur- og kristnaðfólk. Teir kunna liva hjá okkum í frið og
náóum, bæði Danir og Norðmenn.
011 vita tað nú, at skula Danir og Norðmenn hava inni-
vist, mat og klæðir í Føroyum í hesum døgum, tá kunna teir
einans takka okkum Føroyingum og góðvilja okkara fyrí tað.
Føroyingar hava við teimum vána líkindum, teir hava unnað
fólkinum í Føroyum, verið førir fyri í hesum tíðum at arbeiða
so væl á sjógv og landi, at enn hevur verið matur og klæðir
og innivist eisini til gestir landsins. Oivað meira til teir yvir-
høvur enn til okkum sjálvs, eftir fornmanna siði.
Men fjákut er enn lívið her á landið. Tað hava seinastu
dagar prógvað. Hin fyrsta desember fingu Føroyingar at vita
um brot amtmannsins við danska ríkisstýrið. Hann hevur tó
samstundis viljað gjørt seg til »konga« í F'øroyttm á ein hátt,
sum er fjákutur og frekur.
Á Føroya løgtingi varð brotsbræv hansara framlagt. Har
sita, sum fólk vica, 17 tænarar hansara, men bara 7 menn,
sum verja Føroyatjóðina.
Hesir 7 Førojdngar hava roynt á besta hátt at várt og
styðja.
Teir løgdu á tingborðið soljóðandi svar hin 3. desember:
„Greint uppskot
í
løgtingsmáli XIiI-3/1942: Hini av amtmanninum
og landsnevndini greiddu mál.
Tey orð, sum harra Hilbert nevur kunngjørt fyri Føroya
fólkavaldu tingmonnum tann 1. desembir 1942, ltava ógvuliga
stóra ávirkan á Føro)-a lands støðu nú og í framtíðini.
Hin føroyski Fólkaflokkurin (radikalt sjálvslýri) má gjøgn-
um tingmenn flokksins seta fram okkara sjónarmið um tað
søguliga, sum her er farið fram.
9. mai 1946 skrivaði harra Hilbert undir eina stýrislóg,
sum hann og 17 løgtingsmenn vóru kotnnir ásamt um. Henda
stýrisskipan hevði bert ein einasta tráð knýttan til demokrat-
iskar grunnreglur; tað var, at harra Hilbert var kallaður til
amtmann í Føroyum og soleiðis hevði eitt klant band lil ríkjs-
stýrið í Danmark, ITetta ásannar harra Hilbert við síni noktan
av at taka demokrátiska ábyrgd fyri nøkrum manni el)a monn-
um í Føroyum, men eitians vísir til at saflægge Regnskab for
min Regering*.
Um heystið 1940 varð ein skipan gjferd fyri peninga-
viðurskiftum Føroya, soleiðis at hon skuldi hvíla á hesum
orðum : »Udstedt paa Danmarks Nationalbanks Vegne*. — Okk-
ara uppskot um at gera ein serstakan føro)7skan seðilstovn varð
felt. Eisini har var álitið og bandið einki uttan ein einasti
tráður, sum —» soleiðis verður sagt, um tað so er heilt
óptógvað — førdi til- ríkisstýrið í Danmark.
Okkara støða í 1940 var greið. Vit vildu tá ásanna, at
fullveldi Føroya var fallið aftur til Føroya fólk. Hareftir mátti
fólkið kjósa sær menn til at leggja framtíðarleiðina.
Vit hildu fram, at Føroyar kundu ikki verða stýrdar av
eini ríkisstjórn undir týskum valdi. Týska hermaktin hevði
tikið ræði í Danmark, so Danastjórn var ikki frí til at' handla
og virka. Týska stýrið .í Danmark kundi ikki ráða í Føro)-um.
Tíðin leið, og hetta varð ásannað av Føro)7a fólki, men
ikki av teimum sjálvsettu slýristnonnum. Føroyar eru ikki í
kriggj, °R Føroya fólk ætlar óivað heldur ikki at fara bein-
teiðis uppí bardagan. b’øro) ingar sótu tó ikki kvirrir sum
áskoðarar. Okkara •fiskimenn komit út f)ti stórum vanda, —
men eingin bar seg undan. Frá fyrsta degi vóru fúsir menn
tilreiðar at taka vandan, og gera sítt verk fyri at mátvørur
(fiskur) í stórst gjørligum nøgdunt kom til Bretlanđs strendir.
Føroyingurin sum heild vísti at teirra vælvild hjá tí fólki sum
bardist fyri friheit og frælsi, eins og okkara fólk altíð hevur
gjørt.
Føroyinga støða var henda, ikki at fara beinleiðis í striðið,
men full vælvild og hjálp, sjálvboðin og uttan iva, f)7ri teim
sameindu tjóðunum.
Stýrismanna støða (meirilutin á tingi og harra Hilbert)
vístu mesl gjørligt samhald við danska stýrið undir týskum
hermannaveldi. Sum dømi kunnu nevnast, hvussu fjarrit fóru
fram gjøgnum danska sendimannin í Stockholin; hvussu frí-
merkið vóru send tann langa veg frá Danmark um Geneve til
F'øroya og hvussu fast varð hildið uppá at eingin demokratisk
ábyrgd mátti fintiast uttan tann til Danastjórn undir týskum
hermannaveldi.
Nú vendir alt við. Nú sigur harra Hilbert frá, at >nu
maa jeg slutte op i denne ProtesU og gerast limur av einum
felag »Frit Danmark* her í F'øro)-um. Harvið hevur hann
ásannað, at bondini, sum hildu stýrislagið og peningaviðurskiftir
uppi, eru slitnaði.
Hvar er nú ábvrgdin f)-ri »min Regering?«
Hvussu kann peningur hvíla á »Danmarks Nationalbank?«
Alt hekk í einum einasta tráð og hann er nú slitnaður,
so nú sveimar alt í leysari luft.