Tímin - 10.10.1946, Blaðsíða 2
Nr. 39. 4. árg.
TIMIN
iíwtu lWr-39l
Hósdagin 10. oktober 1946.
Útgevari: Havnar Frambnrðstelag.
Ábyrgdarmaður:
Einar Joensen
Avgreiðsla: Telefon nr. 143.
Prentsmiðja:
P.f Landsprentsmiðjan. Tlf. 143
Halđaragjald: 2 kr. ársfjórðingin,
í leyssølu: 15 oyru eintakið.
Lýsingarprísur: 12 oyru pr. mm
á forsíðuni, aðrastaðni: 10 oyru.
(Avsláttur fyri fastar lýsingar
eftir avtalu).
Danska
sendimannaferðin
Mánadagin komu donsku sendi-
menninir aftur úr Havn til Køben-
havnar, og um kvøldið greiddi
formaðurin Eriksen búnaðarminist-
ari f radio frá úrslitinum av ferðini.
Hann tóktist at'vera ovfarin av
blíðskapinum teir høvdu møtt her,
og annars hevði hann áhugaverd
ting at siga frá. Teir høvdu boðið
øllum politiskum flokkum til sín
umborð á „Hroar“, men Fólka-
flokkurin vildi bert samráðast, um
sendinevndin váttaði at suvereni-
teturin var hjá tí føroyska fólk-
inum. Hetta helt Eriksen vera eina
sjáivfylgju at nokta, tó at hann
við himmalvendum eygum segði
at danskarar vildu bert samráðast
eftir fólkarættsligum reglum, og
at teir fult út samtyktu at føroy-
ingar — eins og aðrar tjóðir —
høvdu sín sjálvavgerðarrætt(!?).
Aftaná hetta svar segði Fólka-
flokkurin seg einki hava at sam-
ráðast um. Síðan greiddi hann
frá samráðingunum, sum farnar
vóru fram við hinar 3 sambands-
flokkarnar umboðaðir av A. Sa-
muelsen, P. M. Dam og Louis
Zachariasen. Hetta vóru aðrir
menn at hava við at gera! „For-
handlingerne forløb i den største
Harmoni ... og de tre Partier
gav Udtryk for nøjagtig de samme
Synspunkter som DeIegationen“
(ja tað er einki at ivast í!) Tað,
ið frøddi Eriksen mest á ferðini,
var tað sterka hjartalag, ið hesir
tríggir menn lovaðu at hjálpa
Danskinum við at knýta sam-
bandið fast aftur. Sendinevndin
var so ovurglað, at teir høvdu
næstan ikki nóg sterk orð til at
lova teimum sømdir afturfyri.
Eftir hesum samráðingum segði
Eriksen seg ikki ivast í at til Iøg-
tingsvalið fór at vera eitt stórt
sambandsfleirtal!! Sostatt heldur
hann sendinevndina hava røkt
síni ørindi, og vit fáa at vita, at
„orienteringin“ hevur haft til enda-
mál at taka úrslitið av fólkaat-
kvøðuniavfótum. Ósmæðin stend-
ur ein danskur ministari og sigur
fyri øllum heiminum at teir, (tó
at teir sjálvandi játta at øll •fólk,
eisini tað føroyska, eiga sjálvav-
gerðarrætt) av øllum alvi og við
øllum knepum royna at kollvelta
eina fólkaatkvøðu, sum teir sjálvir
settu I verk, tí at hon gongur teim-
um ímóti. Danska stjórnin man
hava eina løgna hugsan, tá hon
ikki tykist síggja tann látur, henn-
ara gerð vekjur í útheiminum:
Fyrst at geva Føroyingum av-
gerandi kor at velja: Antin í felag
við okkum eftir okkara treytum
ella loysing úr øllum felagsskapi
við danska ríki. Tá ið nú føroy-
ingar hava kosið, og úrslitið er
mótsett tí, sum danska stjórnin
roknaði við, gongur hon frá sín-
um orði og sigur: Nei, hatta var
ikki meint avgerandi, tit mugu
velja umaftur. Og óivað vilja
danskarar, at um úrslitið ikki
er teimum eftir vild, skal verða
valt umaftur inntil sambandið
hevur fingið yvirlutan.
At teir hava lopið framav, við
at trúgva at føroyingar lótu seg
ræða til at vera danskarar, kunna
teir ikki bøta aftur við at bróta
orð ella við mongum løgtings-
valum upp í saman.
Vit hava 14. september givið
teimum svar, sum umbiðið var,
og teir skulu fáa satna svarið
8. november.
Rnssisk-saoibandsk
propaganda
Aftaná at P. M. Dam er opin-
lýst farin yvir til reina sambanqls-
støðu, var væntandi at hoyra
okkurt serligt frá hansara propa-
gandavirki. So er eisini. Mána-
dagin kom Føroya Social-Demo-
kratur út, men hann var lítið
føroyskur á málinum, heldur
kundi lesararnir halda seg hava
fingið fatur á einum føroyskum
blað úr Moskva frá uppreisnar-
tíðini móti Zarveldinum. Ong-
um var tónin í hesum Social-
Demokrati líkari enn teimum
ovurspentu greinunum, ið ein
kann lesa frá teirri tíðini í Russ-
landi, tá hitt kúgaða fólkið tók
ræðið. Eftir Socialinum at døma,
eru teir, sum vilja hava at før-
oyingar skulu hava ræðið í Før-
oyum og ikki danskarar, einki
uttan vituggir og ódjór av versta
slag, sum súgva blóðið úr faðir-
leysum og einkjum, ikki ein
finnur náði fyri harra Dams eyg-
um, og »hevði hann makt, sum
hann hevur akt«, høvdu allir
loysingarmenn fingið minst líka
harðan dóm, sum teir í Núrnberg.
Dam rópar við grátirødd, at
hann hugsar bert um frælsið
hjá tí minnimenta, men tað merk-
iliga er, at hann vil hava føroy-
ingar at trúgva, at frælsi kann
bert fáast, tá Føroyar eru undir
Danmark; fáa vit loysing, so
verður bert trælaband til hin
meiniga mannin, tí at teir fáu
blóðsúgvararnir — ríkmenninir
— fara at taka alt ræðið. Tó
sigur hann eisini, at møguleikar
eru fyri at fáa socialismuna
ígjøgnum, um vit fáa loysing.
Tað má tí standa §um ein gáta
fyri fólki, hví hann kortini vil
hava samband heldur enn loys-
ing. So býtt er fólk tó ikki, at
tey halda nakrar fáar ríkmenn
hava meira vald enn mangir
túsund veljarar i einum demo-
kratiskum samfelag, og annað
enn demokratiskt kann eitt sjálv-
stýrt føroyskt samfelag ikki vera.
Nógv man standa á socialista-
føraranum, tá hann tekur at verja
sambandið við so vánaligum
dømum sum í mánadags-social-
inum.
Hann dregur fram aftur tey
skrimsl, sum hann hevur havt í
seinastu tíðini at ræða fólk við.
Høvuðsendamálið hjá honum
tykist vera at avfólka Føroyar, tí
alt rópar hann upp um bú-
arbeiðs- og lærdómsrættin í
Danmark, sum vit missa. At vit
kunna skapa livilig kor í Før-
oyum, heldur hann ikki vera
vert at hugsa um. Nei, »frælsið«,
ið hann lokkar Føroya ungdóm
við, eru olmussupláss í Danmark,
á mangan hátt, við harav fylgj-
andi brigsli frá danskari síðu,
heldur enn hann manar føroy-
ingar til at mennast sum aðrar
tjóðir, og byggja sítt land upp,
sum tað sømir rættum frælsum
monnum.
Men henda ætlan hansara man
ikki bera til, tí heldur enn liva
av danskari olmussu vilja ungir
føroyingar arbeiða í Føroyum,
sær sjálvum til frama, so at kom-
andi slektir vera javnbjóðis øðrum
tjóðum í kunnleika, dugileika og
vælstandi; teir kenna enn, at
»søtur er sjálvgivin biti.«
Vit kunna bert taka eitt nær-
liggjandi dømi, sum átti at tept
Dam við sambandspropagandaini
um at føroyingar fara til grundar,
tá ið teir fáa loysing, tí at vit
eru ov fáir. Her er t. d. eitt land,
sum eitur ísland, tað hevur bert
4 ferð so mikið fólk, sum Før-
oyar, men eitt landaøkið, sum
er mangar 10 ferð so dýrt at
røkja; tó man Dam ikki í dag
tora at siga, at íslendskir arbeið-
arar eru ófrælsir; og hvat hevði
hann sagt, um socialistarnir í ís-
landi fóru at øsa fólkið upp til
at fáa samband við Danmark
aftur? Hevði hann hildið nógv
um teir? Hví skal hann tá meta
føroyingar so lágt, at hann heldur
teir ikki kunna liva uttan danska
daddu?
Socialurin og
upplýsing
Føroya Social-Demokratur hevur
eina grein seinasta mánadag, har
hann hevur tikið somu vápn upp
aftur, sum sambandið hevur nýtt
frá 1906 og úteftir, til at for-
dumma fólkið við. Nú kunna
føroyingar sjálvir síggja, hvat
slag av frælsi, javnað og bróð-
urskapi Føroya Social-Demokratur
roynir at geva teimum; ovgóð
mátti socialisman verið til at nýtt
sum verja fyri óvitsku og for-
dummilsi til at tøla føroyskar
arbeiðarar og fiskimenn til at
kasta seg undir eitt annað lands
náði og ónáði. Tað er stórliga
10. oktober 1946
____________________________M
at 'undra, at so vitugir menn,
sum standa á odda 1 Socialinum,
skulu koma sær at senda slíkt
tvætl út millum upplýstan ung-
dóm 1 Føroyum, sum hetta »at
kongsbøndur komu tuskandi til
Havnar at vissa sær kongsjørðina
til eigindóm.« Ikki nevnir social-
urin prísin, men søgusmíðararnir
fortaldu í Havnini longu dagin
aftaná atkvøðuna, at allir kongs-
bøndur í landinum vóru komnir
til tingið at krevja kongsjørðina
fyri 300. kr. mørkina, og útímóti
•kvøldið fór prísurin niður í 150
kr. Mangar líknandi søgur fóru
um høvuðsstaðin og landið tá,
smíðaðar av »upplýstum« politik-
karum, sum á henda hátt ætla at
vinna sær ein tingsess. So mein-
líkar vóru hesar søgurnar sam-
bandssøgunum frá 1906, at sami
andi av »framfúsni« og »áræði« 1
man valda í sambandssamgong-
uni nú, sum tá. Tó vantar søgan
um fleirkonumenn og trælahald
o. 1.; men tær koma kanska so
við og við fram í Socialinum,
lesarunum til fragd.
Teir í Niirnberg
Sum vitiligt var, hava flestu
av teim dømđu í Núrnberg sent
bøn um broylan í dómunum til
Sameinda ráðið í Berlin. Keitel
og Jodl hava biðið um at verða
avlívaðir á hermanna hálf. Gø-
ring sigur, at.tað ger sær tað
sama, anlin hann verður hongd-
ur ella skotin. Raeder, sum fekk
20 ár, hevur biðið um at verða
dripin ístaðin. Annars luiva 10
fyrrverandi týslcir admiralar sent
áheitan til eingilska admiralin
Cunningham og biðið hann seta
Raeder frían, tí hesin dómur
fer at raka einhvønn kríggsflota
í heiminum við síni mann-
minkan. Allir partar hava nýtt
sama kríggshátt, og tí er eingin
grund til at døma Raeder burtur
úr ølluin teim kríggsførandi.
Iíona Jodl hevur sent bøn lil
Eisenhower og Montgomery og
biðið teir um at geva manni-
nuni grið, men Eisenhower
sendi telegrammið aftur, og
segði seg vera burtur og ferðast.
Bert ein av teim deyðadømdu
hevur ikki biðið um grið; hann
er Ernsl Kaltenbrunner, høvuðs-
maður hjá S. S.
Albert Speer og Baldur von
Schirach halda seg hava fingið
hóskandi dóm: 20 ára fongsul.
Husaskattur
Sambart § 16 I samtyktini
fyri Tórshavnar kommunustýri
verða øll tey, sum hava av-
hent hús síni, tikið tey niður
ella annað tílíkt, og sum tí
iklci halda seg eiga at lata
húsaskatt í framtiðini, biðin
um at boða nevndini frá tf
áðrenn tann 31. oktober í ár.
Tórshavnar líkningarnevnd,
7. oktober 1946