Tímin - 06.11.1946, Blaðsíða 2

Nr. 43. 4. árg.
TIMIN
6. november 1946

I Nr.43
t m % n
Mikndagin 6. oktober 1946.
Úlgevari: Havnar Frambnrðsfelag.
Ábyrgdarmaður:
Einar Joensen
Avgreiðsla: Telefon nr. 143.
Prentsmiðja:
P.f Landsprentsmiðjan. Tlf. 143
Haldaragjald: 2 kr. ársfjórðingin,
í leyssølu: 15 oyru eintakið.
Lýsingarprísur: 12 oyru pr. mm
á forsíðuni, aðrastaðni: 10 oyru.
(Avsláttur fyri f a s t a r lýsingar
eftir avtalu).
Sópið ta andligu
óreinskuna burtnr úr
føropknm politikki
Menniskjan er stuttmint. Og
upp á hetla stuttminni hava
politikarar til allar tíðir og í
øllum londum, um teir hava
verið nóg samvitskuleysir, dugað
at vilt veljarafjøldina og tølað
hana. Lat øll tey ræðuligu
ósannindini móti sjálvstýrisfólki,
sum Dimmalætting hevur ført
fram síðan 1906 til upp móti
bardagatíðini, liggja; fyri ein
meginpart av veljarafólkinum
nú er hetta ov gamalt. Men
bardagatíðin førdi inn á okkum
eina samgongu av ósannindis-
júkarum í Dimmalætling, Tinga-
krossi og Socialdemokralinum,
so at ongastaðni man politisk
villføring bava verið grovari enn
her í Føroyum lá. Hetta má
fáa ein enda, um Føroya fólk
ikki skal ganga siðmenningar-
liga til grundar.
Lesið tað, ið Socialdemokrat-
urin skrivar 4. november í ár:
»Víða hvar um Iandið, hús
úr húsi ganga fólkaflokksmenn
nú og rópa í 03'runi á fólki. at
stjórnaruppskotið var tað longsta,
sum danska ríkisstýrið kundi
ganga fyri at bjóða føroyingum
sjálvstýri. Hariil og ikki longur,
og tí mugu føroyingar nú ganga
loysingar ella kvettingarvegin og
velja fólkaflokkin.
Hetla eru svartastu ósannindi
sum fólkafloklcurin her tútar
fólki i oyruni.a
Ja, soleiðis stendur við stór-
um, tjúkkum stavum.
Um tað er so galið, at teir,
ið lesa Socialdemokratin, ikki
minnasl fýra vikur aftur í líð-
ina, ella at teir ikki uppøsast
yvir so grova villføring, so er
eingin vón fyri Føroyum.
Saman við Louis Zachariasens
politisku sekt og teim kolsvørlu
frá Dimmalælting hava teir nú
á sætta ári sum ein trunkur
staðið manngarð um undirbrátt-
ligheitskensluna, glaðiliga gloypt
øllum ósannindum og víst hvørj-
ari rættleiðing frá sær.
Hvørjireru tað uttan sambands-
menn og javnaðarmenn, sum
hava trúttað niður í Føroyingar,
at um vit ikki valdu ríkisstjórn-
aruppskotið, so vóru vit leysir
frá Danmark — stjórnaruppskotið
var tað longsta, Danmark vildi
ganga undir. Lat tað liggja, sum
P. M. Dam, A. Samuelsen og
aðrir søgdu hesum viðvíkjandi
á Løgtingi, tað varð ikki niður-
skrivað, so tað kunna teir nokta,
hyggið bert her nøkur fá trív í
tað, teir ella teirra blaðsljórar
hava sluivaó í Dimmu og Soci-
alinum undan fólkaatkvøðuni.
Fyrst í Socialinum:
18. mars 1946:
Tvinnandi er lagt fram at
stemma um: játta danska
stjórnaruppskolið ella siga seg
leysan frá øllum sambandi við
Danmark.
6. juli 1946:
Tá ið sambandið og fólka-
flokksmenn bardi niður allar
javnaðarflokksins semingar-
royndir, er einki annað býti enn
eitt av tveimum: Loysing ella
ríkisstjórnaruppskotið.
Við navns undirskrift skrivar
P. M. Dam 22. juni 1946:
Tað er at velja millum at
taka loysing, kvetta allan ríkis-
felagsskap, ríkissamvinnu við
Danmark ella ganga við til ein
ríkisfelagsskap og ríkissamvinnu
við Danmark á ti grundarlag
sum er avmarkað í tí rikisstjórn-
aruppskotinum sum var til við-
gerðar á tingi í seinaslu eyka-
tingselu.
3. august 1946:
0g so kunnger danska stjórnin,
at við hesum tilboði eru danir
gingnir so langt sum teir kunna,
um ikki fullur skilnaður skal
verða Danmarkar Føroya millum.
P. M. Dam 10. august 1946:
Nú var so einki at gera uttan
at lata fóllcið velja millum loys-
■ing og ríkisstjórnaruppskotið, ið
enn . ikki vóru feld á Løgtingi
(tí sambandið og javnaðarmenn
forðaði lí at koma til alkvøðu).
í Dimmalætting 11. seplember
í ár skrivaði A. Samuelsen:
Regeringen har . under For-
handlingerne i Foraaret med
Lagtingels Repræsentanter givet
klar Besked. Det færøske Folk
skal selv bestemme . . . Det er
mellem đisse lo Muligheder:
Enten endelig Løsrivelse fra Dan-
mark eller fortsat Forbindelse
med Danmark, med mere Hjemme-
styre, færøske Vælgere skal
vælge den 14. denne Maaned.
Hetta søgdu vit sjálvstýris-
menn og fólkaflokksmenn vera
ósonn lala, út frá lí, vit høvdu
hoyrt undir samráðingum í Dan-
mark í vetur. Vit vórðu trútt-
aóir til lygnarar av Dimmalælt-
ing og Socialdemokratinum, sum
frammanfyri standandi orðfør-
ingar prógva. Men so hendi tað
syndarliga, al Danmarkar ríkis-
stjórn og Danmarkar ríkisdagur
gjørdu hesa treyt, sum sam-
bandió og javnaðarmenn ósann-
ferðiga høvdu lagt hana undir,
til sína, tá ið fótkaatkvøðan
varð sett í verk, soleiðis sum
sambandsmenn og javnaðar-
menn høvdu orðað treylirnar,
uttan at ríkisstjórn og ríkis-
dagur Danmarkar tóku fyri-
varni, men tvøturímóti góðtóku
orðaljóðið.
Tá tóku teir okkum av fót-
um, sum ynsktu fult sjálvslýri
— fullveldi — uttan kortini at
kvetta øll bond við tað land,
vit hava havt statsfelagsskap við í
so langa tíð.' Føroya fólk valdi
seg leyst. Tað kann ikki vikast.
Fyri tað kunna vit væl gera
sáttmála við Danmark, so iltki
øll hond vera kvelt, um danir
vilja góðtaka, at vit eiga alt
valdið her í Føroyum, sum vit
hava likið til okkara sjálvs 14.
september í ár. Men tað má
vera sum eitt frítt land ger sáll-
mála við annað.
Tá ið danski forsætisráðharrin
dagin eftir fólkaatkvøðuna lók
fylgjurnar av lí skeivu gerð, rfk-
issljórnin hevði gjørt, tá ið hon
uttan fyrivarni tók ábyrgdina
fyri atkvøðuni, soleiðis sum
P. M. Dam og A. Samuelsen hava
orðað hana, og segói, at nú var
bert eitt at gera, al sela loysing-
ina í verk, tá gjørdi hann tað
einasta beina. Syndarligt al hann
beinan vegin varð likin av fót-
um aftur av besum somu monn-
um, sum bøvdu ført hann í
ólukku frammanundan. Fyri at
vera teimum — og sum teir
billaðu bonum inn — tí stóra
meginlutanum i Føroyum til
vildar, gekk rikisstjórnin frá
sínum orði og segði, al treyt-
irnar høvdu ikki verið álvarliga
meinlar.
Nú kemur Socialdemokraturin
fram við tí, at um borð á Hroar
hava donsku politikkarnir latið
fallið orð um, at næslu tingingar
koma al byggja á slevnusluá
gamla sjálvslýrisflokksins. Reint
burtursæð frá, at benda slevnu-
skrá er so ógreið, at hon kann
føra lil hvat sum helst, so málti
nú verið hvørjum hugsandi Før-
oyingi skilligt, at tí, sambands-
menn og javnaðarmenn halda
fram í hesum máli, kann eingin
trúgva, og hvør sigur, at morg-
unmatatosió um borð á Hroar
er meir álítandi enn tann
ábyrgdin danska ríkisstjórnin og
danski ríkisdagurin tóku av
orðaljóðinum av fólkaatkvøðu-
treytunum.
Vit eiga okkara landaræll.
Danir hava tikið hann av okk-
um í 1851. Teir hava boðió
okkum al taka hann aflur. Tað
gjørdu vit 14. september í ár.
Nú verður roynt at fáa okkum
til at ganga frá tí aftur og lokka
okkum inn undir donsku grund-
lógina. Ansið eftir, at hvørki
P. M. Dam ella Louis Zacharia-
sen hava skrivað eitt orð um
teirra støðu til donsku grund-
lógina. P. M. Dam, vita vit, vil
fegin unđir hana. Louis Zacha-
riasen sigur einki. Men vit vita,
at hann hevur svikið so eiggiliga
hesi 6 árini, og vit trúgva ong-
um av teimum, eftir tí teir hava
avrikað av ósannindum í hesum
mdli. Fáið enda á hesum óskili
og rekið hesar menn burtur,
sum hava tølað okkara fólk so
leingi vió villføringuui. Lat teir
ikki fáa fleirtal, so vísl føra teir
okkum so beint undir donsku
grundlógina aftur.
Rikard Long
Tage hin danski
Hin gráhærdi »typiski« danski
blaðmaðurin Tage, ið býr á Ho-
tel Føroyum, heldur á við sín-
um »upplýsandi« tfðindum úr
Havnini til danskar lesarar. Sum
dømi um hvussu sonn hesi tíð-
indi eru má nevnast, at hann
kunnger alment í Danmark og
aðrastaðir at Fólkaflokkurin er
nazilerroristiskur og nýtir terror
nær sum helst móti mótstøðu-
monnunum; men kortini gongur
hann sjálvur óskalaður enn.
Sjálvandi sigur hann, at einastu
tíðindi vit fáa frá útheiminum
eru tey donsku bløðini, tí »Ra-
dioen aflyttes kun i ringe Om-
fang.“ (Gud viti hvussu stór
okkara vankundigheit má hava
verið í kríggsárunum I).
Sum tær bestu fyrimyndir av
slagnum í U. S. A., roynir hann
at fáa tíðindini at taka seg út,
uttan at brýggja seg um sann-
leikan, bert ley kunna gagna
sambanđinum. Vit kunna nevna
nakrar yvirskriftir hjá Tage ber-
Iingska:
Thorshavn præges af Nervekrig!
Thorstein Petersen beskyldes for
at være Kamæleonl
Jaknp vækker ny lokal Sensationl
Sum vituligt man vera, er
innihaldið ( greinunum nakað
líknandi nú, sum í teim fyrslu
við wishyfløskunum og terror-
inum, sum mundi verið P. M.
at bana.
Neyðardýrió, sum nýliga er
sloppið undan fremmanda valdi
í sínum egna landi og átli at
havt í huga standin har, smæist
ikki við at háða føroyskar fyri-
tøkur sum t. d. tað nýggja elek-
tricitetsverkið S. E. V.:
»Som Udlryk for den opagile-
rede Tillid lil, at man selv vil
kunne klare de slore økono-
miske Opgaver, arbejdes der
paa al skabe et Elektricilets-
værk for Strømø, Øslerø og
Vaagø, der skal udnytle Fosser-
nes nalurlige Iírafl. Der er ud-
arbejdet et Projekt til olte lil ni
Millioner Kr. Andelen pr. Ind-
bygger er 50 Kr. Dannelsen af
et interkommunalt Andelselek-
tricitelsværk skal for Elektrici-
letsraadet. Tilhængerne er opli-
mistiske, medens store Kredse
stiller sig skeplisk.«
Týðiliga sæst hann frøa seg
til at henda fyritøka fer at f . . .
til. Slíkur er hin danski kær-
leikin til Føroya, sum sam-
bandssamgongan gongur og róp-
ar upp um dag og dagliga ; vit
síggja bann klárliga her uppá
prent hjá danska fólksins um-
boðsmonnum.