Alþýðumaðurinn - 05.06.1985, Side 1

Árni Gunnarsson skrifar:
Hugleiðingar um
atgervisflótta, tvær þjóðir
og undarlega þversögn
Fyrir nokkrum dögum hitti ég
múrara frá Akureyri, sem fórfyr-
ir nokkurm mánuöum til Reykja-
víkur í atvinnuleit. Flann hefur
haft mikiö að gera og tekjurnar
hafa verið drjúgar. Ég spurði
hann hvort hann myndi ekki
halda heimleiðis nú með vorinu,
þegar atvinnuhorfur færu batn-
andi í heimabyggðinni. Svarið
var stutt: Nei! Hann sagðij at-
vinnuhorfur í byggingariðnaði
lítið hafa batnað, hann væri að
selja húseignina á Akureyri og
fjölskyldan væri að koma suður.
„Ég fer ekki aftur norður," sagði
hann.
Þessi maður er fæddur og upp-
alinn á Akureyri, og það er ekki
átakalaust fyrir hann, að rífa sig
upp með alla fjölskylduna og
flytja í annað byggðarlag. „Ég
get ekki séð, að það sé neitt
framundan, sem breyti atvinnu-
horfum í minni iðngrein,“ sagði
hann. Og þar með verður hann
einn af mörgum, sem sækir á
vinnumarkað þennslunnar í
Reykjavík.
Éftir að ég hitti þennan mann
fór ég að hugleiða hve margir
þeir væru, sem stæðu í svipuðum
sporum. Ef fjöldi fólks hyggur á
brottflutning úr Norðurlands-
kjördæmi eystra vegna lítillar at-
vinnu, þá er það ekki lengur mál
bæjar- og sveitarstjórna í kjör-
dæminu, heldur verður ríkisvald-
ið að taka í taumana. Byggða-
röskun af því tagi, sem stefnir í
að óbreyttu, er alvarleg ógnun
við frekari atvinnuuppbyggingu
og nýtingu gæða til lands og
sjávar. Ef fólksflótti brestur á eru
fleiðingarnar ófyrirsjáanlegar.
Atgervisflótti þar sem ungt og
dugandi fólk hverfur á braut hef-
ur margvísleg áhrif og getur kippt
grundvelli undan uppbyggingu
heilla byggðarlaga. Að þessu
sinni er ekki ástæðan eingöngu
sú, að fjármagnsstreymið inn á
Reykjavíkursvæðið er óeðlilega
mikið, heldur og stefnuleysi í at-
vinnumálum í Norðurlandskjör-
dæmi eystra. Á þetta höfum við
Alþýðuflokksmenn bent þráfald-
lega, og í síðustu sveitarstjórnar-
kosningum snérist allur kosn-
ingaslagur flokksins um atvinnu-
mál. Því miður hlustuðu ekki
nógu margir, og afleiðingarnar
eru að koma í Ijós.
Þingmenn kjördæmisins hafa
ekki haft nauðsynlegt frum-
kvæði, og ekki gætt hagsmuna
kjördæmisins, eins og þeim ber.
Verk þeirra hafa auðvitað mótast
af stjórnarstefnunni, enda þing-
menn stjórnarflokkanna í mikl-
um meirihluta. Þeir hafa látið
því ómótmælt hvernig fjármagn-
ið hefur verið sogað frá kjördæm-
inu til Reykjavíkur og ekki haft
neina tilburði til að koma í veg
fyrir þá óheillaþróun, sem nú
veldur fólksfækkun í kjördæm-
inu. í hópi þeirra hefur engin
samstaða náðst um atvinnu-
stefnu, enda gæta þeir hagsmuna
ólíkra afla, sem kristallast í helm-
ingaskiptastjór íhalds og Fram-
sóknar.
Húsið, sem var selt
íbúar kjördæmisins hafa helduir
ekki farið vrhluta af ógnarstefnu
núverandi ríkisstjórnar í pen-
inga- og vaxtamálum. Hið brjál-
æðislega vaxtakapphlaup bank-
anna, sem Ríkissjóður íslands
tekur þátt í, hefur haft alvarlegri
áhrif á einkalíf almennings og
rekstur margra fyrirtækja en
nokkur einstök efnahagsaðgerð,
sem gripið hefur verið til.
Skuldamálum margra fjölskyldna
má líkja við harmleiki, sem oftar
en ekki enda með upplausn
heimila, látlausri streeitu og
brestum í öllum mannlegum sam-
skiptum.
Eg hef reynt eftir mætti að að-
stoða ung hjón, sem reistu sér lít-
ið einbýlishús í lok árs 1981 í
þorpi í kjördæminu. Þau eiga
fjögur börn og hafa unnið myrkr-
anna á milli til að greiða afborg-
anir af lánum. Þau áttu litla íb úð
áður en þau hófu smíði einbýlis-
hússins. Talsverður hluti af lán-
um þeirra var í bönkum. Þau
hafa hvergi haft undan og skuld-
irnar hækkað látlaust. Þar kom
að, að ekki var lengur hægt að
halda áfram. Dæmi þeirra var
gert upp, húsið selt. Niðurstaðan
var sú, að þau stóðu uppi eignar-
laus og með 214 þúsund króna
skuld. Andvirði íbúðarinnar var
horfið og strit fjögurra ára til ein-
skis. Afrakstur vinnu þeirra fór í
það að gera bönkum kleift að
bjóða peningamönnum háa vexti
á innstæður sínar. Réttlæti-
skennd ríkisstjórnarinnar var
fullnægt.
Enn um tvær þjóðir
Ég hef áður fjallað um það hér í
blaðinu hvernig efnahagsstefna
ríkisstjórnarinnar er að skipta
íbúum þessa lands í tvær þjóðir.
Strit launamanna til að ná endum
saman hefði einhverntíman verið
kallað þrældómur og verið tilefni
vökulaga. Ungt fólk grípur hvert
tækifæri sem gefst til að afla
aukatekna, og ef vinna er fyrir
hendi, eru mörg dæmi þess, að
yfirvinnustundirnar fari yfir 100
á mánuði.
Gamla kjörorð verkalýðs-
hreyfingarinnar um að dagvinnu-
laun nægi fyrir nauðþurftum,
virðast löngu gleymd. Baráttu-
hugurinn er í lágmarki og hug-
myndafátæktin algjör. Svo
virðist, sem upplausn ríki í
röðum verkalýðshreyfingarinnar
og baráttutæki hins almenna
launamanns stórlega laskað. For-
ystumenn verkalýðshreyfingar-
innar koma ekki auga á neinar
Ieiðir, umfram þessar sígildu.
Fulltrúar launþega, sem margir
standa nú við sultarmörk, eiga að
gera eftirfarandi kröfur á hendur
ríkisvaldinu:
1. Tekjuskattar verði þegar af-
numdir af öllum almennum
launatekjum.
2. Verð á brýnustu nauðsynja-
vörum verði lækkað til muna,
og þá með niðurgreiðslum, ef
ekki vill betur.
3. Rafmagns- og hitakostnaður
verði lækkaður hjá fjöl-
skyldum, sem eru undir til-
teknum tekjumörkum. Það
verði gert með endurgreiðslu
í lok skattaárs.
4. Fjölskyldubætur verði hækk-
aðar.
5. Tryggt verði, að kaupgjald-
svísitala og lánskjaravísitala
fari saman.
Ríkisstjórninni verði gert að
sækja þá fjármuni, sem til þessa
þarf í vasa þeirra einstaklinga,
sem geta skammtað sér laun og
skatta að eigin geðþótta, og hafa
stórkostlegar tekjur af söluskatts-
svikum. Ríkisstjórn, sem stuðlað
hefur að jafn stórfelldu tekjumis-
rétti í þjóðfélaginu ber þá sið-
ferðilegu ábyrgð að leiðrétta mis-
ræmið, og hún verður að finna
leiðir til þess. Þessar kröfur á
verkalýðshreyfingin að gera.
Hin undarlega þversögn
Þegar sagt er, að tvær þjóðir búi
í þessu landi; önnur vel efnuð og
hin efnalítil, þá er oft spurt:
Hverjir eiga peningana. Állir,
sem fylgjast með og líta vandlega
í kringum sig, sjá fljótt hverjir
þjað eru. Fróðir menn telja, að
sjaldan hafi verið fluttir til lands-
ins jafnmargir dýrir bílar og ein-
mitt nú í öllu penigaleysi almenn-
ings. Bílar, sem kosta eina til
eina og hálfa milljón króna, eru
algeng sjón. Þeir, sem eiga þessa
bíla, virðast jafnframt geta veitt
sér allt, sem hugurinn girnist.
í öllu peningaleysinu hjá þjóð,
sem skuldar meira í útlöndum en
hún hefur nokkur sinni gert áður,
eru hópar manna, sem halda uppi
kaupum og eftirspurn á varningi,
sem öllum almenningi er ókleift
,að láta sig dreyma um. Við-
skiptahallinn er mikill, og engin
tilraun er gerð til að auka mátt ís-
lenskra fyrirtækja til að standast
erlenda samkeppni og spara
þannig gjaldeyri.
í síðustu Hagtíðindum kemur
meðal annars fram, að fyrstu
þrjá mánuði þessa árs fluttu ís-
lendingar inn drykkjavörur fyrir
91,6 milljónir króna (cif-verð).
Þeir fluttu inn fjarskiptatæki,
hljóðupptökutæki og hljóðflutn-
ingstæki fyrir 195 milljónir
króna. Húsgögn voru flutt inn
fyrir 141 milljón og fatnaður fyrir
285 milljónir króna. Gólfteppi
voru flutt inn fyrir rösklega 30
milljónir og fólksbifreiðir fyrir
124 milljónir. jEinhverjir eiga
aura!
Þingið í vetur
Á sama tínta og meiri vandi
steðjar að einstaklingum og at-
vinnurekstri, sérstaklega sjávar-
útvegi og landbúnaði, en dæmi
eru til um áratuga skeið, eru
helstu umræðuefni á Alþingi
hvort leyfa skuli bruggun áfengs
bjórs og frjálst útvarp.
Það er ekki fyrr en stjórnar-
andstaðan gerir tilraun með sam-
stilltu átaki til að knýja ríkis-
stjórnina til úrbóta í húsnæðis-
málum að farið er að ræða eitt-
hvað bitastætt. Afturhaldið í
Sjálfstæðisflokki og Framsókn
hefur komið í veg fyrir að frum-
vörp og tillögur Alþýðuflokks-
manna um uppstokkun á ýmsum
þáttum efnahagsmála fengju af-
greiðslu og svo langt hefur Sjálf-
stæðisflokkurinn gengið í þjónk-
un sinni við Framsókn til að
halda ríkisstjórninni saman, að
haft hefur verið á orði, að þeim
fjölgi stöðugt bláu kommunum í
Sjálfstæðisflokknum.
Það er óglæsileg mynd, sem al-
menningur hefur af þingstörfum
í vetur.
RÚVAK
Ég get ekki stillt mig um það
áð„ur en ég lík þessum hugleið-
ingum, að fara nokkrum orðum
um Ríkisútvarpið á Akureyri.
Þar hefur verið unnið verkilegt
brautryðjendastarf, og Jónas
Jónasson á skilið rós í hnappagat-
ið fyrir sinn þátt. Efnið frá Akur-
eyri hefur verið vandað og
starfskraftar hæfir.
Ég verð þó að lýsa þeirri
skoðun minni, og er raunar undr-
andi á því að engin skuli hafa tal-
að um það hve þáttur Kvenna-
framboðsins virðist meiri en ann-
arra pólitískra flokka í öllu starfi
RÚVAK. Um þetta er hægt að
nefna mörg dæmi. Síðast í morg-
un heyrði ég konu spyrja aðra
hvort tiltekið ræktunarframtak
væri fyrir atbeina Kvennafram-
boðsins. Ekki beinlínis, sagði sú
er spurð var. Síðan kom í ljs, að
það er Kvenfélagasamband
Islands, sem stendur fyrir því.
Samkvæmt svarinu hefði mátt
skilja þjað svo, að óbeinlínis væri
þetta á vegum Kvennaframboðs-
ins. Ekki skil ég hvaða erindi
þessi spurning átti, vé heldur
svarið. Þetta nefni ég í framhjá-
hlaupi. Runar þarf ég ekki að
skrifa um þetta, svo mjög er það
rætt og sjálfur hefi ég sagt Jónasi
skoðun skoðun mína á þessu.
Rauði þráðurinn í starfsreglum
og lögum Ríkilútvarpsins er að
gæta óhlutdrægini í hvívetna.
Jafn góð og gegn stofnun og
RÚVAK er má ekki taka neina
áhættu í þessum efnum.
Árni Gunnarsson.