Alþýðumaðurinn - 09.04.1987, Síða 6
6 - ALÞÝÐUMAÐURINN
Leiöari:
Alþýðuflokkurinn
og landbúnaðurinn
Um langt árabil hefur því verið haldið fram, að
Alþýðuflokkurinn væri bændum fjandsamlegri öðr-
um stéttum fremur. Gylfi Þ. Gíslason mátti þola
mikið skítkast, þegar hann fyrir 20 árum benti á
offramleiðsluvandann og offjárfestingu í landbún-
aði, en á þeim árum voru bændur eindregið hvattir
til þess að stækka bú sín og auka framleiðsluna. -
Nú minnist enginn á það lengur, að Gylfi Þ. hafi ver-
ið bændum fjandsamlegur. Það er viðurkennt, að
viðvaranir hans höfðu við fyllstu rök að styðjast.
Fyrir þessar kosningar hefur Alþýðuflokkurinn
lagt fram ítarlega stefnumótun í landbúnaðarmál-
um. Hún byggir á þremur meginatriðum:
- Að skapa viðunandi starfsskilyrði stétt bjargálna
sjálfseignarbænda.
- Að landbúnaðurinn tryggi þjóðinni nægilegt
framboð matvæla með sem minnstum tilkostnaði.
- Að stöðva gróðureyðingu og græða örfoka land.
Afleiðingar ríkjandi landbúnaðarstefnu hafa ver-
ið skelfilegar. Með miðstýrðu kvótakerfi er ætlun
núverandi stjórnvalda að skera niður, -ekki sauðfé
eða kýr - heldur bændur. Nú eiga jafn margir
bændur að framleiða minna magn, þ.e. með meiri
tilkostnaði, sem leiðir til hærra verðlags og verri
afkomu. Bændur eru lokaðir inni í vítahring, og
þeir verða eins konar próventukarlar ríkisvalds og
milliliða. Miðstýrt stjórnunarkerfi af þessu tagi tek-
ur ekkert tillit til ólíkra afkomumöguleika bænda;
landskosta, nálægðar við markað, hlunnindi, mis-
munandi fjármagskostnaðar eftir því hvort setin
eru gróin bú eða ný.
í samræmi við grundvallarviðhorf, sem marka
sérstöðu Alþýðuflokksins í íslenskum stjórnmál-
um, vilja jafnaðarmenn leita nýrra leiða til að losa
bændur úr viðjum miðstýringar og ofstjórnar ríkj-
andi stefnu. A þessum forsendum eru jafnaðar-
menn algjörlega andvígir ríkjandi kvótakerfi í land-
búnaði. - í stað framleiðsluskerðingar með beinum
tilskipunum til hvers bónda á ríkisvaldið að beita
þeim stjórntækjum, sem það hefur á valdi sínu til
að koma á svæðaskipulagi um landbúnaðarfram-
leiðsluna. Þessa leið vill Alþýðuflokkurinn fara út
úr ógöngum kvótakerfisins, að loknu aðlögunar-
tímabili.
Alþýðuflokkurinn vill, að innan þessa ramma
verði hverjum bónda í sjálfsvald sett, hvernig hann
rekur sitt bú. Flokkurinn vill einnig að búskap verði
hagað eftir landsháttum. Að loknu aðlögunartíma-
bili á sauðfjárbúskapur aðeins að njóta opinbers
stuðnings að hann sé stundaður þar sem landkost-
ir henta og beitarþoi leyfir. Á þessum aðlögunar-
tíma verði umframframleiðsla mólkur nýtt til þurr-
mjólkurduftsframleiðslu, sem verði að frumkvæði
ríkisins gefin sem matvælaaðstoð í hungruðum
heimi. Þeir bændur, sem láta af hefðbundinni
búvöruframleiðslu, hafi forgangsrétt til starfa að
landgræðsluátaki, sem taki bæði mið af langtíma
landgræðsluáætlun og búsetustuðningi.
Alþýðuflokkurinn vill einnig að tekin verði upp
tímabundin verðábyrgð, sem að lokum verði leyst
af hólmi með beinum samningum bænda við
vinnslustöðvar og vinnslustöðvar við söluaðila. -
Þá vill flokkurinn að þegar verði hafnar söluörvandi
aðgerðir með fjárhagsstuðningi við vöruþróun og
fjölbreytilegri afurðavinnslu. Einnig með stuðningi
við markaðssetningu og útflutning gæðavöru á
völdum mörkuðum. Þá vill flokkurinn skipuleggja
stuðning við ferðaþjónustu bænda og smáiðnað í
sveitum. Einnig að jarðakaupasjóður verði efldur
stórlega svo bændur, sem hætta vilja búskap fái
sómasamlegt verð fyrir eignir sínar og ævistarf.
Alþýðuflokkurinn hefur lagt fram margar fleiri til-
lögur í landbúnaðarmálum og væntir þess, að á
grundvelli þeirra megi hefja vitrænar umræður um
lausn landbúnaðarvandans. -ÁG-
Hvenær hófust afskipti þín af
stjórnmálum?
Ég hafði frá því fyrsta áhuga á
pólitík og aðhylltist um 10-12 ára
aldur Þjóðvarnarflokkinn, en
síðar 2-3 ár Framsóknarflokkinn,
enda voru mínir nánustu tryggir
framsóknarmenn og t.a.m.
móðurafi minn sérstakur aðdá-
andi Jónasar frá Hriflu. Reyndar
rifjast það upp fyrir mér, að eftir
að ég var orðinn krati, var sem sé
kominn á rétta hillu, var það eitt
sinn eftir bæjarstjórnarkosningar
hér, er ég hafði vakað eftir úrslit-
um fram á rauða nótt, að gamli
Hreinn Pálsson skipar 3. sæti á lista Alþýðuflokksins í
Norðurlandskjördæmi eystra. Hreinn er fæddur 1. júní
1942 á Háisi í Fnjóskadal, en ólst upp í Eyjafírði á Sig-
túnum í Öngulsstaðahreppi og á Akureyri og naut þar
skólagöngu að undanskildum þeim árum, sem hann bjó
í Reykjavík vegna náms við Háskóla Islands. Að námi
loknu 1970 réðst hann til Akureyrarbæjar sem bæjarlög-
maður, en gengdi fyrstu 5 árin jafnframt starfí félags-
málastjóra. Fréttamaður AM tók Hrein tali á dögunum.
var það einungis staðfesting þess
að þeir höfðu sömu hugsjónir og
vissulega vona ég, að sem flestir
þeirra, sem studdu BJ síðast fylki
sér nú um Alþýðuflokkinn. Það
er brýn nauðsyn þessari þjóð, að
sterkur jafnaðarmannaflokkur
verði til, sem mótvægi þess stein-
runna hagsmunakerfis, sem
Framsókn og Sjálfstæði standa
varðstöðu um. Alþýðuflokkurinn
hefur sýnt það með fádæma sam-
stöðu nú, þegar upplausn ríkir í
öðrum flokkum, að málefnin sem
hann berst fyrir eru einfaldlega
slík, að engin sundrung kemst
eða sveitarfélaginu, en ekki
hvoru tveggja. Þetta verður hins
vegar ekki gert, nema með því að
sveitarfélögunum sé úthlutað
frekari tekjustofnum. Þetta fyrir-
komulag, að færa verkefnin meir
í hendur sveitarfélögum kallar
e.t.v. á meiri samvinnu sveitar-
félaga á sama svæði, en nú er og
getur orðið vísir að einhvers kon-
ar héraðsstjórn eða fylkja. Þessu
tengist einnig sú hugmynd
Alþýðuflokksins að koma á ein-
um deildarskiptum lífeyrissjóði
fyrir alla landsmenn. Þessi tilíaga
hefur sætt harðri gagnrýni and-
Stefna jafnaðarmann
maðurinn spurði að morgni
hvernig hefði gengið. Ég gat víst
ekki státað af gengi Alþýðu-
flokksins og sagði þá við gamla
manninn: „Þið (framsóknar-
menn) unnuð mann.“ Nú og hver
var það, sagði hann. Ég nefndi
nafn þess heiðursmanns. Það
hnussaði í þeim gamla og hann
sagði: „Ja, jjað var þá.“
Ég segi þetta vegna þess, að ég
vissi að auðvitað var gamli mað-
urinn trúr sinni hugsjón og hafði
kosið sinn Framsóknarflokk,
þrátt fyrir að honum líkaði ekki
mannavalið fullkomlega.
tynist þér slíkt hafa breyst, er
staðfestan ekki sú sama nú?
Já, nú hafa gáttir opnast, fólk
er ekki eins fastheldið á flokka og
rekst margt hvað illa í flokki.
Þetta sýna líka þau klofnings-
framboð, sem nú hafa komið
fram og flokkabrotabrotin. Hitt
er annað, að fastheldnin getur
verið góð líka, því of mikil dreif-
ing veldur sundrung og erfiðleik-
um. Því væri það versti kosturinn
að kjósa þessi brot, svo einhverju
atkvæðamagni næmi því að út úr
slíku kæmi engin breyting. Það
verður að gá að því að J-listinn er
ekkert annað en framsóknarlisti
og S-listinn sjálfstæðislisti. Þarna
skilur ekkert í milli, nema móðg-
un tveggja manna. Þjóðarflokk-
urinn er misskilningur og
Kvennalistinn tímaskekkja. Bæði
þessi öfl áttu vissan rétt á sér og
hefðu nú fyrir þessar kosningar
átt að hasla sér völl innan gömlu
flokkanna, enda þverpólitísk og
hefðu best komið sínum hug-
sjónamálum fram innan flokk-
anna, enda hafa þeir tekið undir
og sumir upp í stefnuskrár ýmis
baráttumál þessara hópa.
Er nokkurt réttlæti í því að
ekki megi stofna nýja flokka?
Þú mátt ekki misskilja mig. Ég
benti á, að J- og S-listarnir eru
ekki nýir flokkar í þeim skilningi,
að þar séu á ferðinni ný stefnu-
mið, nýjar hugsjónir. Bandalag
jafnaðarmanna var þó að ýmsu
leyti með nýjar hugmyndir þótt
flestar væru ekkert annað en sú
jafnaðarstefna, sem ég og þú
aðhyllumst.
Hvað þá með Alþýðuflokkinn,
þegar B.J. er nánast dautt?
Þegar 3 þingmenn BJ gengu til
liðs við Alþýðuflokkinn sl. haust
að. Þetta er ekki síst þeirri
endurskoðun stefnumiða og heil-
steyptum tillögum að þakka, sem
nú hefur verið unnið að árum
saman og fram eru komin. Þess
vegna getur flokkurinn með góðu
fylgi í komandi kosningum e.t.v.
náð að koma fram þeirri nýsköp-
un, sem frambjóðendur hafa ver-
ið að kynna þjóðinni undanfarið.
Svo vikið sé að þátttöku þinni
nú og veru í 3. sæti á lista hér í
kjödæminu. Hver eru þau mál
sem þú berst helst fyrir?
Þar er auðvitað af mörgu að
taka og vissulega eru þau
málefni, sem taka þarf á svo
fjölmörg, að grein sem þessi dug-
ar ekki til að tíunda þau.
Vegna kynna minna af rekstri
bæjarfélags sem Akureyrar sl. 17
ár hef ég t.d. kynnst því hve mikil
orka og tími stjórnenda hefur
farið í að gera upp dæmin við
ríkissjóð í því eilífðar samkrulli,
sem verið hefur og er vegna
ómarkvissrar verkaskiptingar þar
í milli. Þetta hefur verið eilíft tos
og tog, að fá samþykkta hlutdeild
í verkefnum, sem þó ætti vart að
þurfa að deila um, því lagafyrir-
mæli eru um slíkt og eins að ná til
baka einhverju af þeim fjármun-
um, sem sveitarfélaginu ber t.d.
vegna byggingar skóla eða
annarra mannvikja og ýmiss kon-
ar rekstrarkostnaði. Því er mér
hugleikið að vinna að einföldun
þar á og sú einföldun er auðvitað
fyrst og fremst sú, að verkin séu
skýrt aðskilin og fjárhagshliðin,
bæði uppbygging og rekstur þar
með, jjannig að fjárhagsleg
ábyrgð sé annað hvort hjá ríkinu
stæðinga okkar og raunar nokk-
uð einnig ýmissa í verkalýðs-
hreyfingunni. Það hefur verið lát-
ið að því liggja, að með þessu
ætluðu alþýðuflokksmenn að
setja upp eitthvert bákn suður í
Reykjavík, þangað sem allt fjár-
magn lífeyrissjóðanna ætti að
renna.
Þarna er mikili misskilningur á
ferð. Þvert á móti yrði fjármagn-
ið í hverri deild, hvort sem hún
yrði miðuð við kjördæmi eða ein-
hver önnur landfræðileg mörk,
varðveitt og ávaxtað innan lands-
svæðisins til atvinnuuppbygging-
ar og til húsbygginga t.d. í kaup-
leigukerfinu. Aftur á móti yrði
sjálf réttindaskráningin og sam-
eiginlegu málin varðandi lífeyris-
rétt og samspil milli sjóða
afgreidd í einni höfuðstöð.
Hvers vegna það, en ekki í
hverri deild eða landsvæði?
Hugsanlegt er það að vísu en
eitt það sem ég hef rekið mig á í
starfi sem lögfræðingur er, að
fólk veit allt of lítið um þennan
rétt sinn og ég óttast og raunar
veit til þess, að lífeyrisréttur hef-
ur glatast vegna þess að öll skrán-
ing milli lífeyrissjóða er í molum.
Sumir sjóðir hafa að vísu allnáið
samstarf, en aðrir eru þar fyrir
utan einir á báti og margir eru
þeir gjörsamlega vanmegna að
standa undir því að greiða sóma-
samlegan lífeyri. Við getum t.d.
ímyndað okkur, að maður hafi
unnið við tvenns, þrenns eða
ferns konar störf og greitt í jafn-
marga eða fleiri sjóði, t.d. stund-
að vinnu á ýmsum landshornum,
þegar hann fellur frá og maki
Alþýðuflokkurinn hefur sýnt það með
fádæma samstöðu nú, þegar upplausn
ríkir í öðrum flokkum, að málefnin sem
hann berst fyrir eru einfaldlega slík, að
engin sundrung kemst að