Alþýðumaðurinn - 18.11.1987, Blaðsíða 1

7. tölublað - 18. nóvember 1987
Abyrgðarmaður: Gunnar Berg.
Afgreiðsla: Strandgötu 9 - Simi 24399.
Setning og prentun: Dagsprent hf. Akureyri
Nýtt félagsheimiii Alþýðuflokksins í Norðurlandskjördæmi vestra við Aðal-
götu á Sauðárkróki var vígt sl. föstudag. A laugardag var síðan haldið þar
kjördæmisþing Alþýðuflokksins. Ljósm. ÓA.
Tilboð Jóns Baldvins til sveitafélaqa:
Ríkið tryggi útsvarið
- ákvörðun um innheimtuhlutfall frestað
Jón Baldvin Hannibalsson,
fjármálaráðherra, segist reiðu-
búinn að beita sér fyrir því, að
ríkisvaldið tryggi sveitarfélögum
sömu rauntekjur útsvars í ár við
uppgjör á staðgreiðslukerfinu.
Tilgangur ráðherrans er að eyða
þeirri óvissu, sem á sveitarstjórn-
armenn leita, um tekjuöflun af
útsvari á næsta ári, þegar stað-
greiðslukerfið tekur gildi.
Þá hefur Jóhanna Sigurðar-
dóttir, félagsmálaráðherra, frest-
að um nokkra daga að taka
ákvörðun um innheimtuprósentu
útsvars, en lögum samkvæmt ber
ráðherranum að ákveða inn-
heimtuhlutfallið fyrir 15. nóv. ár
hvert.
Bilið milli sjónarmiða ríkisins
og sveitarfélaganna er afar breitt
í þessum efnum og vill félags-
málaráðherra reyna að ná sáttum
í þessu efni. Ennfremur að
lögunum verði breytt áður en
kemur til þess næst að ákvarða
prósentuna. í samræmi við stefn-
una um aukið sjálfræði sveitarfé-
laga vill ráðherrann að sveitarfé-
lögin beri meiri ábyrgð en nú er.
Samband ísl. sveitarfélaga hef-
ur lagt til að innheimtuprósentan
verði 7,5%, en að mati ríkis-
valdsins þýddi það mikla hækkun
skattbyrði. Að mati fjármála-
ráðuneytisins myndi 6,25% að
raungildi þýða svipaðar útsvars-
tekjur og á árinu 1986. Sá mis-
munur, sem þarna er verið að
ræða um, myndi þýða aukna
skattbyrði á næsta ári fyrir fjög-
urra manna fjölskyldu alls um kr.
25-30 þús. Þá er og ljóst að
ákvörðun innheimtuhlutfallsins
varðar miklu um gerð kjarasamn-
inga þeirra, sem framundan eru,
og framvindu efnahagsmála á
næsta ári.
Einokun
afnumin á
fisksölu
Kristján Þorvaldsson
skrifar
Forréttindakerfi afhjúpað
Ráðherra viðskiptamála er sam-
kvæmt lögum fengið það vald að
ákveða hverjir skuli njóta leyfis
til útflutnings. Hann úrskurðar
að einn sé öðrum hæfari í þeim
efnum. Fram að þessu hefur þó
enginn viðskiptaráðherra haft
neina viðmiðun hvað varðar t.d.
útflutning á frystum sjávarafurð-
um til Bandaríkjanna. Ráðherr-
arnir hafa því ekki haft neina
reynslu til að styðjast við þegar
þeir með valdboði sínu skammta
einum tekjur, en hafna öðrum.
Hugleiðingar vegna samnings
um rekstur Leikfélags Akureyrar
Eins og kunnugt er, hefur verið
rekið atvinnuleikhús hér á Akur-
eyri um nokkurra ára bil. Hefur
leikhúsið verið rekið með styrk
Akureyrarbæjar og ríkisins.
Þetta mun vera eina atvinnu-
leikhúsið utan Reykjavíkur. -
Með rekstri þessa atvinnuleik-
húss hefur LA lagt Akureyri til
nokkra sérstöðu og lagt sitt af
mörkum til eflingar menningar-
lífs hér til mótvægis við Reykja-
vík. - Sá meirihluti, sem nú ber
ábyrgð á stjórn Akureyrarbæjar,
er þeirrar skoðunar, að ekki sé
síður nauðsynlegt að auka hér
hvers konar mennta- og menn-
ingarstarfsemi en atvinnu til að
viðhalda og efla byggð í bænum
og nágrenni hans. - í samræmi
við þessa stefnu ákvað bæjar-
stjórn að leita leiða til að rekstur
LA á atvinnuleikhúsi gæti haldið
áfram með nokkuð raunhæfan og
tryggan rekstrargrundvöll. Eins
og kunnugt er var svo komið um
mitt þetta ár, að fyrirsjáanlega
yrði að hætta rekstri atvinnuleik-
hússins vegna fjárhagsörðug-
leika, ef ekkert yrði að gert. -
Framlag Akureyrarbæjar til LA á
t'járhagsáætlun þessa árs er kr. 5
milljónir auk þess sem bærinn
leggur félaginu til húsnæði o.fl.
til starfseminnar.
Það var fyrirsjáanlega ofviða
Akureyrarbæ að leggja fram allt
það viðbótarfé sem til þurfti, en
talið var að opinberir styrkir
þyrftu að hækka um allt að
helming. - Af hálfu Akureyrar-
bæjar og LA var því efnt til við-
ræðna við ríkisvaldið um lausn
máls þessa og því haldið fram að
hér væri um byggðamál að ræða,
sem ríkisvaldinu bæri að taka
þátt í að leysa í samræmi við
byggðastefnu sína. - Niðurstaða
viðræðnanna var samningur sá,
sem undirritaður var í tilefni af
125 ára afmæli Akureyrarkaup-
staðar og skýrt hefur verið frá í
fjölmiðlum, og ranglega hefur
verið nefndur „gjöf“.
Samningur þessi er tvíþættur.
Annars vegar fjallar hann um
framtíðarlausn á fjárhagsvanda
LA en hins vegar um greiðslu á
núverandi skuldum félagsins.
Fyrra atriðið er mun mikilvægara
og raunar það atriði, sem máli
skiptir í þessum samningi, þar
sem á því veltur, hvort starfsemi
atvinnuleikhúss á Akureyri verð-
ur haldið áfram eða ekki.
Skuldbindingar ríkisins til
fjárframlaga til reksturs LA eru
að mínu mati ófullnægjandi.
Þrátt fyrir það taldi ég samning-
inn vera það mikilvægt skref í þá
átt að tryggja reksturinn, auk
þess sem hann innifelur viður-
kenningu á skyldum ríkisvalds-
ins, að rétt væri að fallast á hann.
- Ég samþykkti því að bæjar-
stjóri undirritaði hann með fyrir-
vara um samþykki bæjarstjórnar
og það munu aðrir þeir bæjarfull-
trúar, sem til var leitað, einnig
hafa gert.
Samningurinn var síðar sam-
þykktur samhljóða í bæjarstjórn.
Þau atriði samningsins, sem ég
tel mestu máli skipta, auk fjár-
framlaga ríkisins, eru þessi:
1. Ríkisvaldið viðurkennir að
starfsemi atvinnuleikhúss utan
Reykjavíkur, sé þáttur í
byggðastefnu, sem ríkisvald-
inu beri að taka þátt í að kosta
af þeirri ástæðu.
2. Ríkisvaldið viðurkennir að
fjárframlag til LA, geti verið
hærra en framlag þess til Leik-
félags Reykjavíkur. Fram til
þessa hefur slíkt verið óhugs-
andi.
3. Með samningnum viðurkennir
ríkisvaldið í raun, að íbúar
„úti á landi“ eigi rétt á að rík-
ið sjái þeim fyrir margs konar
lífsgæðum í sinni heimabyggð
eða næsta nágrenni hennar,
sem hingað til hefur einungis
staðið til boða í Reykjavík,
styrkt með skattpeningum
allra landsmanna.
Þetta eru allt mikilsverð atriði,
sem auðvelda ættu eftirleikinn.
Ég vil þakka þeim ráðherrum
ríkisstjórnarinnar, sem hér áttu
hlut að máli, þótt ég líti ekki á
þátt þeirra sem neina ,,gjöf“
heldur sjálfsagða viðurkenningu
á rétti okkar Akureyringa í þessu
máli.
Um síðari þátt samningsins,
þ.e. greiðslu á skuldum LA ætla
ég ekki að fjölyrða, enda um
aukaatriði að ræða, sem fjölmiðl-
ar hafa gert nokkur skil, því mið-
ur á neikvæðan hátt. - Ég vona
hins vegar að núverandi afstaða
Byggðastofnunar til málsins (eins
og frá henni er skýrt í fjölmiðl-
. um) verði ekki til frambúðar, þar
sem ég tel að mál sem þessi séu
tvímælalaust í hennar verkahring
að leysa, sem byggðamál. Ég skil
hins vegar að stofnunin af fjár-
hagsástæðum, geti ekki gert slíka
hluti fyrirvaralaust eins og í þessu
tilviki. Ég get ekki fellt mig við,
að afstaða stofnunarinnar í mál-
inu mótist af móðgun stjórnar-
formanns vegna starfshátta ráð-
herra, eins og lesa má í skrifum
t.d. Dags þann 15. sept. sl.
Eins og að framan er ritað
undirritaði bæjarstjóri Sigfús
Jónsson, samninginn f.h. Akur-
eyrarbæjar, eins og honum bar
skylda til starfs síns vegna. Önn-
ur afskipti hafði hann ekki sér-
staklega af málinu. - Af einhverj-
um ástæðum, sem a.m.k. mér eru
með öllu óskiljanlegar, réðst dag-
blaðið Dagur að æru bæjarstjór-
ans út af þessu skyldustarfi hans
hinn 15. sept. sl. með óviðeigandi
og rætnum skrifum. Ég vil ekki
láta hjá líða að mótmæla skrifum
þessum. Ég veit a.m.k. að mikill
meirihluti bæjarfulltrúa er mér
sammála í þessu máli. - Að öðru
leyti tel ég skrif þessi ekki þess
virði að fjalla um þau á prenti.
Freyr Ofeigsson.
Gamla
hagsmunavarslan
Nýlega var brotið blað í þessari
40 ára sögu viðskipta og útflutn-
ingsverslunar. Viðskiptaráðherra
gaf út leyfi til sex aðila til sölu á
fyrstum fiski á Bandaríkjamark-
aði. Fram til þess höfðu aðeins 3
aðilar orðið þess heiðurs aðnjót-
andi, að vera taldir hæfir til for-
réttindanna, og notið verndar
viðskiptaráðherra samkvæmt
löngu ljósu hagsmunavörslukerfi
Framsóknar og Sjálfstæðis.
Þessi fyrirtæki sem fram að
þessu voru ein talin hæf til að
gegna þessu mikilvæga hlutverki
gjaldeyrisöflunar eru Sölumið-
stöð Hraðfrystihúsanna, Sjávar-
afurðadeild Sambands íslenskra
samvinnufélaga og íslenska
umboðssalan. Fyrirtækin sex til
viðbótar sem viðskiptaráðherra
veitti leyfi til útflutnings eru:
G. Ingason, íslenskur gæðafisk-
ur, íslenska Útflutningsmiðstöð-
in, Marbakki hf., Stefnir hf. og
Vogar hf.
Þau leyfi sem fyrirtækin sex
fengu eru tímabundin og gilda
fram til 30. apríl 1988. Ekki er
búist við að mikil breyting verði á
sölumálunum fyrst í stað, vegna
veikrar stöðu dollarans, og mjög
skiptar skoðanir eru um áhrif
ákvörðunarinnar til langs tíma.
Hagsmunaverðirnir
svarafáir
Forsvarsmenn fyrirtækjanna sem
forréttindanna nutu hafa, að
sjálfsögðu, harðlega andmælt
ákvörðun ráðherrans. Samsafn
þeirra sjónarmiða er dregið upp í
aðalfyrirsögn í Morgunblaðinu
nýlega: „Vinnubrögð viðskipta-
ráðherra koma undarlega fyrir
sjónir.“
Menn benda á að sölufyrirtæk-
in í Bandaríkjunum hafi náð
mjög góðum árangri fram að
þessu, sem fyrst og fremst er
þakkað samstöðu fyrirtækjanna
sem einokunaraðstöðu hafa
notið. í framhaldi af þeirri
röksemdafærslu er tíundað að
Framhald á bls. 5