Alþýðumaðurinn - 25.11.1987, Side 1

8. tölublað - 25. nóvember 1987
Ábyrgðarmaður: Gunnar Berg.
Afgreiðsla: Strandgotu 9 - Sími 24399.
Setning og prentun: Dagsprent hf. Akureyri
Frumvarp Jóhönnu vekur deilur:
Hverjir eiga að ganga fyrir?
Fá mál hafa vakið eins mikla athygli og hið nýja húsnæðis-
frumvarp Jóhönnu Sigurðardóttur félagsmálaráðherra, sem
hún lagði fram á Alþingi í síðasta mánuði. Þrátt fyrir sam-
þykkt allra ráðherra ríkisstjórnarinnar á málinu virðist sem
þeir Þorsteinn og Steingrímur hafí enga stjórn á sínum þing-
flokkum, því ýmsir þingmenn úr Sjálfstæðis- og Framsóknar-
flokki láta eins og óhemjur út af málinu. Þeir sem verst hafa
látið eru framsóknarmennirnir Alexander Stefánsson fyrrum
félagsmálaráðherra og þingflokksformaðurinn Páll á Höllu-
stöðum.
Nú er það viðurkennt af flest-
um sem til þekkja, að Alexander
var búinn að koma húsnæðiskerf-
inu í rúst, á meðan hann var fé-
lagsmálaráðherra. í stað þess að
fagna þeim breytingum sem Jó-
hanna leggur til og styðja hana í
að reisa kerfið við, þá finnur
hann allt að öllu og skirrist ekki
við að væna Jóhönnu um svik og
pretti. Alexander er svo afbrýði-
samur út í hið nýja frumvarp að
hann viðurkennir ekki einu sinni
að þeir sem eru að byggja í fyrsta
sinn eigi að hafa forgang til lána.
Höllustaða-Páll sem er þekkt-
ur fyrir það í þinginu að tala
vandað og fagurt mál, hefur
mestar áhyggjur af því hvort
Jóhönnu muni takast að
„nauðga“ þingflokki Framsókn-
arflokksins til stuðnings við frum-
varpið.
Um hvað snýst málið?
Þetta frumvarp Jóhönnu er
breyting á lögum um Húsnæðis-
stofnun ríkisins, sem sett voru í
ráðheratíð Alexanders Stefáns-
sonar. Lög Alexanders gerðu ráð
fyrir því, að allir ættu jafnan rétt
til lána, án tillits til efnahags, sem
aftur þýddi að biðtími eftir lánum
var orðinn óheyrilega langur og
margir sem áttu stórar eignir fyrir
sóttu um lán vegna þess, að þeir
vildu minnka við sig húsnæði. Nú
vita allir, að vextir af lánum
Húsnæðisstjórnar eru mikið
niðurgreiddir svo menn sem áttu
miklar eignir fyrir gátu tekið
þessi hagstæðu lán og fjárfest í
verðbréfum eða öðru sem gaf af
sér mikla vexti og fjármagnað
byggingar sínar með því að selja
aðrar eignir.
Breytingar Jóhönnu
1. gr.
Gert er ráð fyrir heimild Hús-
næðismálastjórnar til að skerða
eða synja um lán ef ríkar ástæður
eru fyrir hendi vegna einnar eða
fleiri af eftirfarandi ástæðum:
a. Umsækjandi á fyrir fleiri en
eina íbúð.
b. Umsækjandi á mikla íbúð-
areign, skuldlitla eða skuldlausa,
skv. nánari reglum sem ákvæði
skulu sett um í reglugerð.
c. Fyrri íbúðareign umsækj-
anda er skuldlítil og stærri en 180
fermetrar, brúttó, að frádregnum
bílskúr, og umsækjandi er að
minnka við sig.
Ef umsækjandi er í hjónabandi
eða óvígðri sambúð, skal miða
við íbúðareign beggja aðila.
2. gr.
Umsækjendur skulu innan
þriggja mánaða frá því að
umsókn var lögð fram fá svar um
hvort þeir eigi rétt á láni og lík-
legan afgreiðslutíma láns.
Endanleg svör um afgreiðslutíma
láns og lánsupphæð berist eigi
síðar en einu ári áður en fyrsti
hluti láns kemur til afgreiðslu.
3. gr.
Uthlutun lána til þeirra, sem eru
að byggja eða kaupa í fyrsta sinn
svo og vegna lána til viðbygginga/
endurbóta eða orkusparnaðar,
skal ganga fyrir úthlutun lána til
þeirra, sem eiga íbúð fyrir, og
skulu fyrrnefnd lán afgreidd í
sömu röð og umsóknir berast og/
eða fbúðir verða veðhæfar. Þegar
um er að ræða þá, sem eiga íbúð
fyrir, er heimilt að láta fjölskyldu-
stærð og skuldlausan eignar-
hlut í fyrri íbúð hafa áhrif á bið-
tíma eftir lánum til þeirra inn-
byrðis þannig að þeir, sem verr
eru settir að þessu leyti, gangi
fyrir hinum.
4. gr.
Heimilt er ríkisstjórn að ákvarða
mismunandi vexti innan hvers
lánaflokks eða að endurgreiða
vexti, hvort tveggja eftir nánari
reglum er settar verði í reglu-
gerð.
5. gr.
Akvæði 1. gr. tekur gildi 21. okt-
óber 1987. Ákvæði 2. og 3. gr.
gilda um umsóknir sem borist
hafa Húsnæðisstofnun ríkisins frá
13. mars 1987. Ákvæði 4. gr. öðl-
ast gildi þegar í stað.
Markmið frumvarpsins
1. Að tryggja betur en nú er for-
gang þeirra, sem eru í brýnni
þörf fyrir lánafyrirgreiðslu vegna
kaupa á íbúðarhúsnæði.
2. Að draga úr þenslu á fast-
eignamarkaði og koma í veg fyrir
óeðlilega hækkun á verði íbúð-
arhúsnæðis.
3. Að takmarka sjálfvirkni í
útlánum og draga úr fjárþörf
húsnæðiskerfisins.
4. Að gera Ráðgjafarstöð
Húsnæðisstofnunar kleift að
gegna betur en hingað til því
veigamikla hlutverki að láta
umsækjendum í té leiðbeiningar
og fara yfir kostnaðar- og
greiðsluáætlanir með þeim, áður
en þeir ráðast í húsnæðiskaup til
að reyna að forða greiðsluerfið-
leikum.
Á móti hverju?
Andstæðingar frumvarpsins eru
fyrst og fremst á móti 1. og 4.
grein. Það er auðvitað skiljanlegt
með Sjálfstæðisflokkinn að hann
sé á móti 1. greininni, því sá
flokkur hefur alltaf barist fyrir þá
efnameiri í þjóðfélaginu og hann
er því einungis að þjóna lund
sinni að vera á móti greininni.
Hitt er undarlegt, að 4. greinin
skuli fara fyrir brjóstið á íhald-
inu, því hún er sett inn í frum-
varpið að kröfu varaformanns
Sjálfstæðisflokksins, Friðriks
Zophussonar. Félagsmálaráð-
herra hefur lýst því á Alþingi, að
það sé henni að meinalausu þó 4.
greinin fari út því hún hafi alls
ekki verið í fyrstu gerð frum-
varpsins.
Það er hins vegar miklu merki-
legra við andstöðu framsóknar-
manna, því sá flokkur hefur
a.m.k. fyrir kosningar talið sig
vera umbótaflokk. En Fram-
sóknarflokkurinn er nú einu sinni
opinn f báða enda og þess vegna
ekki alltaf auðvelt að átta sig á
honum. Vonandi er hér einungis
um að ræða afbýðisemi Alexand-
ers, sem þingflokksformaðurinn
frá Höllustöðum reynir að styðja
með sínu „smekklega“ tungu-
taki.
Jóhanna hefur
mikinn stuðning
Frá því að Jóhanna Sigurðardótt-
ir lagði fram frumvarpið á Al-
þingi hefur hún fengið mikinn
fjölda stuðningsyfirlýsinga. Al-
menningur og félagasamtök hafa
bæði sent henni tugi skeyta og
mikinn fjölda samþykkta, þar
sem hún er hvött til að standa sig
í baráttunni við andstæðinga
frumvarpsins. Það skiptir Jó-
hönnu geysilega miklu máli að
finna það, að hún hefur almenn-
an stuðning með þjóðinni í þessu
máli, því hér er um mikið rétt-
lætismál að ræða, sem verður að
nást fram. G.O.
ÞENSLA - ÞENSLA - ÞENSLA
Undanfarna mánuði hefur ríkt
mikil þensla í íslensku þjóðlífi,
þensla sem að verulegu leyti
má rekja til einstaklega hag-
stæðra ytri skilyrða svo sem
hagstæðs verðlags á helstu
mörkuðum okkar, lágs olíu-
verðs og hófsemdar í kjara-
samningum. Þessari miklu
þenslu hafa að vanda fylgt
þessi venjulegu einkenni, eins
og skortur á vinnuafli sem leitt
hefur til yfirborgana í engum
takti við raunverulega kjara-
samninga meðal vissra starfs-
stétta og á vissum lands-
svæðum, hömlulauss innflutn-
ingsæðis, meðal annars vegna
hins landlæga gengisfellingar-
ótta, sem leitt hefur af sér vax-
andi viðskiptahalla, svo og
verðbólgu sem farið hefur vax-
andi síðustu vikurnar.
Mörg teikn eru nú á lofti,
sem benda til þessa að hið
marglofaða góðæri sé á enda.
Allir þekkja fall dollarans og
þær afleiðingar sem það hefur
fyrir útflutningsatvinnuvegina,
ofan á það bætist fyrirsjáan-
legur samdráttur í sjávarút-
vegi og vaxandi verðbólga.
Þessir þættir þrýsta óneitan-
lega á gengi krónunnar.
Gengisfelling verður þó að
teljast gervilausn í stöðunni,
þar sem hún myndi aðeins
verða til að magna vandann
sem er ærinn fyrir, ekki síst í
Ijósi komandi kjarasamninga.
Verkamannasambandinu er í
rauninni nokkur vorkunn þó
það hafi kosið að slíta við-
ræðunum við vinnuveitendur.
Staðreyndin er nefnilega sú,
að það eru ennþá talsvert stór-
ir hlutar launafólks sem lítinn
hlut hefur borið frá borði í
góðærinu, og dæmi eru til um
láglaunafólk sem jafnvel hefur
orðið fyrir kjaraskerðingu á
síðustu mánuðum. Það eru
ennþá til á vinnumarkaðinum,
til að mynda hér á Akureyri,
starfsstéttir sem eftir áratuga
erfiða vinnu í verksmiðjum og
fiskvinnslu, bera ekki úr býtum
nema þrjátíu þúsund króna lág
mánaðarlaun fyrir dagvinnu, á
sama tíma og lesa má í
blöðum, að tilteknir menn hafi
keypt laxveiðisprænu eina á
Snæfellsnesi fyrir litlar hundr-
að milljónir sem borgist á ári.
Þessa endaleysu verður vitan-
lega að afmá hvað sem líður
öllum nauðsynlegum aðhalds-
aðgerðum. En eins og það er
vitaskuld fásinna, að afhenda
atvinnuvegunum fleiri verð-
bólgukrónur með ótímabærri
gengisfellingu, þá er það vit-
anlega einnig fásinna að
verkalýðshreyfingin fari nú á
ný að semja um fleiri verð-
bólgukrónur í launaumsiögin.
Það sem semja verður um, er
ný og réttlát skipting þess
samdráttar sem fyrirsjáanleg-
ur er, sem kann að þýða ein-
hverja tímabundna kjaraskerð-
ingu fyrir einhverjar stéttir og
einhver byggðarlög, jafnvægi
fyrir aðra, og jafnvel allnokkrar
réttarbætur til handa þeim er
skarðan hlut báru í þenslunni.