Alþýðumaðurinn - 09.12.1987, Side 1

10. tölublað - 9. desember 1987
Ábyrgðarmaður: Gunnar Berg.
Afgreiðsla: Strandgótu 9 - Sími 24399.
Setning og prentun: Dagsprent hf. Akureyri.
Mesta skattkerfis-
breyting í áratugi
Tollar lækka og fjölmörg gjöld falla niður. Bætt skattskil og
öruggari tekjuöflun ríkissjóðs. Einhverjar innfluttar vörur
hækka þó í verði. Hverjar?
Á fundi ríkisstjórnarinnar í
síðustu viku voru teknar
ákvarðanir um veigamestu
skattbreytingar, sem komið
hafa til framkvæmda á íslandi í
áratugi. Tollar verða lækkaðir
verulega og alls sex tegundir
vörugjalda felldar niður. Sölu-
skattsundanþágum verður enn
fækkað og samræming sölu-
skattskerfisins bætt. Af þessut á
að leiða öruggari tekjuöflun
ríkissjóðs, stórbætt skattskil og
síðast en ekki síst lækkun verð-
bólgu. Breytingar þessar eiga
að ganga í gildi um áramót.
Hæstu tollar munu um áramót-
in lækka úr 80% í 30% og er að
því stefnt með þessum breyting-
um að vöruverð á íslandi standist
betur samjöfnuð við vöruverð í
ýmsum nálægum löndum.
Samkvæmt þessu frumvarpi að
nýjum tollalögfum, nái það fram
að ganga á Alþingi, munu 5000
tollnúmer verða tollfrjáls af alls
um 6000 tollnúmerum í toll-
skránni, en nú eru í gildi 40 mis-
munandi tollstig og munu þau
falla niður en í staðinn verða tek-
in upp sjö ný tollþrep, frá 0%
upp í 30%.
Fjöimargar vörutegundir, sem
fram að þessu hafa verið skil-
greindar sem lúxusvörur, og þar
af leiðandi lent í hæsta tollflokki,
munu lækka mjög í verði, margar
vörutegundir um 20-40%.
Söluskattur verður áfram 25%
og kemur það nokkuð á óvart,
þar sem fram að þessu hefur ver-
ið gert ráð fyrir að skattprósenta
myndi lækka frá því sem nú er,
við fækkun undanþága frá
skattinum, en ástæða þessa er, að
niðurgreiðsur á matvörur, sem
fyrirhugaðar eru, munu kosta
ríkissjóð sem svarar þessum
mismun.
Vegna þessara auknu niður-
greiðslna munu mikilvægustu
neysluvörur heimilanna ekki
hækka í verði. Þetta gildir um
algengustu mjólkurvörur og
dilkakjöt ásamt svína- og ali-
fuglakjöti. Tvær síðasttöldu
kjöttegundirnar verða þó ekki
niðurgreiddar, en kjarnfóður-
skattar verða lækkaðir til að ná
fram samsvarandi verðáhrifum. I
niðurgreiðslur til að koma í veg
fyrir hækkun algengustu land-
búnaðarafurða verður varið 1250
milljónum króna, sem koma til
viðbótar þeim niðurgreiðslum sem
fyrir eru.
Þegar á heildina er litið er
stefnt að því að framfærsluvísi-
talan hvorki hækki né lækki
vegna þessara aðgerða, en bygg-
ingavísitala lækki um 2,3%.
Lánskjaravísitalan, sem er sam-
bland hinna tveggja fyrrnefndu,
mun lækka um 0,8%.
HVERNIG BREYTIST VÖRUVERD?
Mjólk, tkyr, tmjör og dllkakjöl hatkkar akki i varöl
Áætlað hlutlall tolla,
vörugjalda og
tölutkallt al töluvrðl
önnur matvara ýmitt laakkar, hækkar aða ttandur i
Alilugla- og svlnakjöt hækkar um 5-10V.
Nautakjút hækkar um 10-15%
Fískur hækkar um 25%
Nýtt grænmeti hækkar um 15-25%
Kalli hækkar um 2-3%
Sykur hækkar um 13%
Gosdrykkir standa I staö
Brauð, ostar og egg hækka um 25%
Nýir ávextir hækka um 15-25%
Þurrkaðir ávextir lækka um 35V.
Krydd lækkar um 35%
Morgunverðarkorn (Cheerios) lækkar um 12%
Hralnlætlavðrur lækka varulaga
Sjampó um 25%
Tannburslar um 45V.
Tannkrem um 25V.
Sápur og þvottælni standa I stað
Snyrtivörur lækka
llmvötn um 45%
Raksplrar um 45
Varalitlr um 47%
Bútáhöld lækka
Borðbúnaöur um 40V.
Hnllapör um 50%
Halmlllttækl ýmltt lækka aða hækka
Þvottaválar hækka um 15%
Þurrkarar lækka'um 5%
Sjónvörp og myndbandstæki lækka um 11%
Saumavélar hækka um 16%
Hljömllutningstækl lækka um 15%
Kælitkápar hækka um 16%
Frystikistur iækka um 5%
iþrótta- ofl tómstundavörur lækka
Bilraiðavarahlutlr lækka um 20%
HJólbarðar lækka um 20%
Hreinlætlstæki lækka um 40%
Blöndunartæki lækka um 30%
Ratlagnavörur lækka um 30%
Góltteppl og dúkar lækka um 20%
Steypustyrktarjám lækkar um 5%
Rekttrarvörur og ýmit hráalni atvinnuvaganna lækka
Halramjöl og heilhveiti lækka um 9%
Nióursoðnlr ávextlr lækka um 35%
Fryst og niöursoóið grænmeti tækkar um 15%
Kaldbakur:
Ber er hver að baki....
Davíð konungur af Reykjavík
eignaðist óvæntan banda-
mann á dögunum. Á síðasta
degi nóvembermánaðar birtist
í Degi leiðari, þar sem lýst var
yfir stuðningi við fyrirhugaða
og umdeiida ráðhúsbyggingu
hans við eða öllu heldur út í
Tjörninni. Og meira en það. í
þessum leiðara kemur fram
gagnrýni á staðarblöð Sjálf-
stæðismanna í Reykjavík fyrir
það að styðja ekki nægilega
vel við bakið á konungi sínum
í þessu máli. Þegar krosstrén
hafa brugðist, þá er vissulega
gott að eiga einhvern vin, og
hér sannast vel hið forn-
kveðna, að „ber er hver að
baki nema sér bróður eigi“.
Nú eru skoðanir manna
vissulega skiptar um þessa
ráðhúsbyggingu. Af myndum
sem oftlega hafa birst á skjám
sjónvarpsstöðvanna að
dæma, virðist þetta hin allra
lögulegasta bygging, þó reist
sé hún út í þennan drullupoll
eins og virtur líffræðingur kall-
aði Tjörnina í sjónvarpsviðtali
nýverið. Hins vegar verður því
nú ekki neitað, að kóngur hef-
ur sótt mál þetta með tals-
verðu offorsi, og ekki laust við
að á stundum gæti hjá honum
dálítils valdahroka og tillits-
leysis gagnvart tilfinningum
þegna sinna. Og einhvernveg-
inn hefur maður það nú á til-
finningunni, að ekki sé svo
brýn þörf á að keyra fram
byggingu þessa með hraði í
allri þeirri þenslu sem óneitan-
lega ríkir í byggingariðnaði á
Reykjavíkursvæðinu. í þessu
sambandi er vert að vekja
athygli á tillögum fjármálaráð-
herra, sem jafnframt er vel að
merkja, þingmaður Reykvík-
inga, þess efnis að byggingu
ráðhúsins svo og viðbyggingu
Alþingis verði slegið á frest að
minnsta kosti meðan á núver-
andi þensluástandi stendur.
Og talandi um Alþingi, þá er
sjálf staðsetning þess í
Reykjavík í rauninni ekki jafn
heilagt mál og oft áður. Margt
gæti nefnilega bent til þess að
virðing þess og starfsfriður
yrði meiri ef það væri háð á
einhverjum kyrrlátari stað. Það
er til að mynda álit þeirra sem
mikið þurfa að stunda ráð-
stefnur, að þær vinni mun bet-
ur séu þær haldnar utan
skarkalans í Reykjavík.
En hvað ráðhúsdeiluna
varðar, þá er nú kjarni hennar
sá, að hún er fyrst og fremst
innanríkismál Reykvíkinga
sjáifra, mál sem þeir verða að
leysa sjálfir. Því ekki í al-
mennri atkvæðagreiðslu? Það
getur ekki talist í verkahring
okkar Akureyringa að leið-
beina þeim í þessu efni, enda
við sjálfir gert stórar skyssur í
umhverfismálum, og hvað
myndum við eiginlega segja
við því ef Reykvíkingar færu
að leggja það til að við þurrk-
uðum upp Andapollinn? En
einn lærdóm getum við dregið
af fyrrnefndum Ráðhúsleiðara
Dags. Bæjarmálum hér á Akur-
eyri hlýtur að vera einstaklega
vel borgið í höndum núverandi
meirihluta, en höfuðmálgagn
andstæðinganna þarf að fara
að leita til annarra landshluta
þegar það vill helga leiðara
sína sveitarstjórnarmálum.
Leiðari:
Á valdi
hagsmunanna
Við samningu stjórnarfrumvarpa síðustu daga og
vikna, hefur það komið afar skýrt fram, hverjir telja sig
eiga auðlindir íslands og stjórna landinu í raun. Bæði
við gerð frumvarpa um fiskveiðistefnu og fjárlög hafa
hinir sterku þrýstihópar og hagsmunasamtök landsins
lagst á alþingismenn og ríkisstjórn og heimtað sitt fram.
Hagsmunatogstreitan er orðin slík, að ríkisvaldið hefur
orðið lítið svigrúm til sjálfstæðra ákvarðana og póli-
tískrar forystu. Afleiðingin er auðvitað sú að bæði þing-
ræðið og lýðræðið er komið í mikla hættu. Sömu sögu
er að segja af flokkapólitík. Stjórnmálaflokkar lofa
ákveðnum aðgerðum fyrir kosningar, hljóti þeir stuðn-
ing kjósenda. Komist flokkur að loknuni kosningum til
áhrifa í ríkisstjórn, þurfa kjosendur hans oft að horfa
upp á bjagaðar efndir í framkvæmd. Þetta er kallað að
svíkja kosningaloforðin. Svikin kosningaloforð verða
til í málamiðlun samsteypustjórna og þau verða til þeg-
ar ráðherrar eru á valdi hagsmunahópanna sem hóta
annað hvort efnahagslegum eða pólitískum limlesting-
um ef ekki er látið undan vilja þeirra.
Alþýðuflokkurinn hefur skilgreint þennan vanda
best allra íslenskra stjórnmálaflokka. Alþýðuflokk-
urinn hefur ennfremur barist gegn ofurefli hagsmuna-
hópanna og bent á þær hættur sem felast í undanslætti
og undirlægjuhætti gagnvart hagsmunaaðilum þjóðfé-
lagsins. Alþýðuflokkurinn hefur sagt að það þurfi að
skilgreina hlutverk ríkisins upp á nýtt. Jón Baldvin
Hannibalsson fjármálaráðherra víkur að þessu máli í
viðtali sem birtist við hann í Alþýðumanninum í dag.
Þar segir hann meðal annars: „Það þarf að breyta for-
gangsröð útgjalda. Það þarf að endurskoða tekjuöflun
arkerfið...Reglurnar verða að vera eins einfaldar og
hugsast getur og menn verða að vera jafnir fyrir þessum
lögum og reglum...Þaö sem er umfram er í stórum stíl
einhvers konar millifærslur af skattpeningi almennings
til viðtakenda. Og hverjir eru þessir viðtakendur? Það
eru hagsmunasamtök, atvinnuvegir, stofnanir byggðar
upp í kringum atvinnuvegj. Sama á við lánafyrir-
greiðslu, fjárfestingarlánasjóöi, sem ríkið á og á að
stjórna. Hvernig ávaxta þeir sitt fé og í þágu hverra?
Hvers vegna er þessi gríðarlega ásókn í fyrirgreiðslu?
Við erum að reyna að koma því í það horf að draga úr
styrkjum, millifærslum, gjöfum, fyrirgreiðsluin til
atvinnuvega og fyrirtækja þar sem mismununin er
óskapleg“.
Alþýðuflokkurinn er í stjórnarsamstarfi ineð tveimur
stærstu hagsmunagæsluflokkum landsins, Sjálfstæðis-
flokknum og Framsóknarflokknum. Sjálfstæðisflokkur-
inn hefur sýnt að hann er viljugur að ganga þvert á eigin
stefnuskrá ef hagsmunum þrýstihópa floksins er ógnað
eins og í auknum söluleyfum á freðfiski á Bandaríkja-
markaði. Framsóknarflokkurinn er reiðubúinn að berj-
ast til þrautar í haugakjötsstefnunni í landbúnaðarmál-
um. Þetta eru aðeins tvö dæmi. Alþýðuflokkurinn
verður að gera sér grein fyrir því að hann berst einn í
ríkisstjórninni fyrir því að skilgreina hlutverk ríkisins
upp á nýtt. Hann getur ekki búist við að hinir flokkarn-
ir tveir lyfti því grettistaki með sér. Þeir eru fyrst og
fremst á valdi hagsmunanna.
Sjá opnuviðtal við Jón Baldvin