Alþýðumaðurinn - 16.12.1987, Blaðsíða 8

ALÞÝÐUMAÐURINN
Útgefandi: Alþýðuflokksfélag Akureyrar
Blaðstjórn:
Oskar Altreðsson.
Haraldur Helgason,
Jorunn Sæmundsdottir
Hreinn Pálsson:
Blettur á þjóðinni
Nýlega heyrðist sú frétt, að nokk-
ur fjöldi japanskra bifreiða af
Mitsubishi og Subaru gerð, sem
lent höfðu í sjávarflóði í Noregi
hefðu verið keyptar til landsins.
Fylgdi fréttinni, að umboð það,
sem flytur inn Mitsubishi bifreið-
arnar, Hekla hf., hefði fest kaup
á þeirri tegund bíla úr flóðinu og
ætlaði að selja þær á hálfvirði
ýmsum starfsmönnum og/eða
eigendum fyrirtækisins, en Ingv-
ar Helgason hf., sem hefur um-
boð fyrir Subaru bíla mundi ekki
kaupa tjónsbíla af þeirri tegund
til landsins, enda væru þeir
úrskurðaðir ónýtir af framleið-
andanum.
Rúsínan í pylsuendanum var
þó sú, að gegnum tryggingafélag,
sem bætt hefði bílana og þar með
eignast þá og freistað að koma
þeim aftur í verð og selt þá fyrir-
tæki vestanhafs, hefðu einhverjir
íslendingar keypt a.m.k. ein-
hverjar af þeim bifreiðum og ætl-
uðu þær til sölu hérlendis.
Spurningin, sem ég velti fyrir
mér, er sú, hvort engin takmörk
séu fyrir því, hvað við íslending-
ar getum gert okkur að miklum
fíflum í augum annarra þjóða.
Þetta þykir kannski einhverj-
um sterkt til orða tekið, en hing-
að til hefur maður oft heyrt, að
við séum þó vandfýsnir og látum
ekki bjóða okkur hvað sem er, en
alltaf skýtur þó jafnframt upp
þessum útsöluhugsunarhætti,
sem margir eru haldnir, að þarna
sé eitthvað til að kaupa á lágu
verði og græða síðan á auðtrúa
viðsemjendum hér.
Fáein ár eru síðan bifreiðar,
sem keyptar höfðu verið (eða
fluttar) til Noregs og gengu ekki
út sökum verulega hækkaðs
verðs, hefðu íslendingar einir
þjóða keypt á einu bretti og
runnu víst út hér. Virtumst við
einir þjóða hafa efni á svo dýrum
bílum. Þessir bílar voru þó
óskemmdir, en gott ef þeir voru
ekki l-2ja ára, höfðu staðið svo
lengi óseldir.
Þetta gefur þá mynd af þjóð-
inni, að hún kaupi hvað sem er
fyrir hvað sem er og kannski hafa
fjarskyldir frændur okkar, Finn-
ar, talið ómaksins vert að selja
okkur ónýtar kartöflur forðum,
altént mætti reyna slíkt. Að vísu
rak almenningur upp ramakvein !
og lét ekki bjóða sér þetta og
velti m.a.s. um koll gamalli ríkis-'
einokun á garðávaxtasölu og
þótti engum mikið, þó að fólk
vildi ekki leggja sér þennan
óþverra til munns.
Ég ætla hér ekki að fara að
hæla Ingvari Helgasyni hf., ég
hef ekki átt við það viðskipti og
get því ekkert um slíkt sagt, en
það gladdi mig þó, að fyrirtækið
hafði þessa sjálfsvirðingu til að
bera að kaupa ekki ónýta vöru til
að pranga inn á almenning. Eitt
enn í þessu sambandi. Það verð-
ur að teljast hart, að seljendur
bílanna og framleiðendur, Japan-
ir sem áreiðanlega eru slungnir
kaupmenn, eins og frændur
þeirra Kínverjar eru taldir, þurfi
að leggja sig í líma við að fá
íslendinga ofan af því að kaupa
ónýtar bifreiðar, en slíkt mátti
skilja af fréttum dagana eftir að
fyrsta fréttin um þessi ósköp
barst.
Sem betur fer tók Bifreiðaeft-
irlit ríkisins á sig rögg og kvaðst
ekki mundu skrá Subaru bifreið-
arnar, kæmu þær til landsins,
enda hefðu þeir aflað sér verk-
smiðjunúmera á þeim og því
hægurinn hjá að koma í veg fyrir
skráningu.
Þetta leiðir aftur hugann að
því, hversu farið hefði, ef slíkt
eftirlit á vegum ríkisins hefði
ekki verið fyrir hendi, en talað er
um að leggja stofnunina niður og
fá tilteknum verkstæðum eða
samtökum á sviði bílaverslunar
eftirlitið og a.m.k. skráninguna í
hendur. Ég efa ekki að ýmis þau
verkstæði, sem tækju slíkt hlut-
verk yfir, mundu vanda til verka
en kannski ekki öll og ef slíkt
sem þetta kæmi upp, gæti verið
hætta á að slíkar bifreiðar slyppu
í gegn.
Afleiðingar af slíkum innflutn-
ingi gætu orðið ýmsum leiðar, því
að engin trygging er fyrir því að
fyrsti eigandi slíkrar bifreiðar
geti þess við sölu til annars, að
um slíkt tjón hefði verið að ræða
í upphafi vega. Þarna gætu því
hafist málaferli sem ekki er séð
fyrir, hversu færu, en í heild væri
þó eigendum bifreiða af viðkom-
andi tegund valdið skaða, því að
slíkir útsölubílar í umferð, sem
væru þá ekki, hvað verð snertir,
lengur neinir útsölubílar gætu
komið óorði á tegundina og vald-
ið sölutregðu. Hafa forsvars-
menn Heklu hf. nokkuð hugleitt
þetta?
Ég minntist á, að okkur íslend-
ingum. væri gjarnt að kaupa
margt meir af kappsemi en fyrir-
hyggju. Vart er sá hlutur til í
víðri veröld, sem fundinn hefur
verið upp, að hann hafi ekki von
bráðar flust hingað og þá gjarnan
í miklum mæli og við leikum okk-
ur að því að setja höfðatölumet
við kaup á hverri vörutegundinni
eftir aðra.
Nægir hér að nefna fræg fóta-
nuddtæki, vélsleða, farsíma og
fjórhjól.
Hér í okkar góða bæ er hópur
góðra drengja, sem sífellt fá ein-
hvern glaðning uppfinninga-
mannsins af þess konar tagi upp í
hendurnar, eru fljótir til að
kaupa og hafa enda góð efni á því
og geta ræktað með sér smá-
strákaeðlið ævina á enda með því
að fá hvert leikfangið af öðru og
síðan metist um, hver eigi það
stærsta og besta.
Þó að mörg þessi tæki geti
reynst gagnleg einhverjum, t.d.
bændum, er ekki sjáanleg rík
þörf fyrir þau í eigu þéttbýlisbúa,
en það er víst eitthvert brot af
bónda í okkur flestum, sem t.d.
veldur því að við þurfum svo
mjög á fjórhjólum að halda í
þessum bæ þó að nánast hvergi
megi nota þau.
Menn segja gjarnan. Hvers
vegna er alltaf þessi halli á þjóð-
arbúskapnum, halli á viðskipta-
og vöruskiptajöfnuði þrátt fyrir
mikinn sjávarafla oft og tíðum?
Er það ekki þetta óstöðvandi
kaupæði og nýjungagirni og það
að halda alltaf, að nú sé fólk að
missa af einhverju tækifæri,
gengisfellingarhræðsla o.s.frv.?
Þetta er allavega hluti vand-
ans.
Væri ekki umhugsunarefni
okkur þegar streitan af jólainn-
kaupum er liðin hjá og hátíðin
gengin í garð, að hugleiða, hvort
ekki væri jafngott að fara sér
nokkuð hægar á næsta ári, reyna
fremur að safna í þjóðarsarpinn,
þvf að ýmis teikn eru á lofti um,
að þjóðarhagur kunni að þrengj-
ast á komandi ári.
Kaldbakur:
Aumingja Leifur
Svo segja fornar heimildir, að
Leifur Eiríksson hafi fundið
land eitt í vestri, er hann kall-
aði Vínland, sem líkur benda
til, að hafi verið eyja sú sem í
dag kallast Nýfundnaland.
Hlaut hann af fundi sínum
viðurnefnið „hinn heppni" og
hefur það viðurnefni ætíð fylgt
honum gegnum aldirnar, þó
svo hann eða eftirkomendur
hans hafi nú týnt Vínlandinu
eða verið strádrepnir af inn-
fæddum.
Viðurnefnið „hinn heppni“
virkar þannig eins og einhvers
konar brandari eða aulafyndni,
og segja má að þessi aula-
fyndni endurtaki sig í dag,
þegar nafni téðs Leifs er klínt á
nýju flugstöðina sem búið er
að reisa suður á Miðnesheiði.
Þessi flugstöð er nefnilega,
ekki síst eftir nýbirta skýrslu
Ríkisendurskoðunar, orðin í
vitund alls almennings minnis-
merki um ekki aðeins víta-
verða sóun íslensks jafnt sem
bandarísks almannafjár, held-
ur einnig um flottræfilshátt
sem orðið hefur öðrum þjóð-
um drjúgt aðhlátursefni.
Kaldbakur hefur undanfarna
mánuði gert eins konar óform-
lega skoðanakönnun meðal
fólks, sem hann hefur hitt á
förnum vegi, og átt hefur leið
um þessa frægu „flugstöð",
og svörin hafa verið nokkuð á
eina lund, „lítil og léleg
fríhöfn, seinagangur, skipu-
lagsleysi, glundroði og
prump“. Og auðvitað vaknar
hér spurningin um það hver sé
ábyrgur fyrir allri vitleysunni.
Um þetta hefur að sönnu verið
margt rætt og ritað, og tillögur
fluttar á sjálfu Alþingi. Þó er
eins og menn hafi ekki náð inn
að því, sem ef til.vill er kjarni
þessa máls, nefnilega þeirra
hagsmunatengsla sem ýmis-
legt bendir til að fyrir hendi
hafi verið milli stjórnmála-
manna og þeirra sem í fram-
kvæmdunum stóðu. Þannig á
fyrirtæki tengt Geir Hallgrí ns-
syni, sem var utanríkisráð-
herra hluta byggingartímans,
þrjátíu og sjö prósent hlut í
Aðalverktökum, og annað
verktakafyrirtæki, sem þarna
kom mikið við sögu, er Hag-
virki, sem bækistöðvar hefur í
heimabæ Matthíasar Á. Mathi-
esen, Hafnarfirði, og ekki er
Hafnarfjörður stærri bær en
það að ráðherra hlýtur að hafa
þekkt forráðamenn þessa
fyrirtækis.
Hagsmunatengsl af því tagi
sem hér hefur verið lýst eru að
sönnu ekkert einsdæmi, og
menn hafa oft í krafti þeirra
komist upp með að vasast
með almannafé, þó tæpast
eins stórfenglega og í þessu
tilviki. Þess vegna verður
tafarlaust að fara fram opinber
rannsókn, því séu þeir menn
sem þarna áttu hagsmuna að
gæta saklausir af misferli, er
það þeim mest í hag að nöfn
þeirra verði hreinsuð af
virtum, utanaðkomandi aðil-
um, jafnvel erlendum. Og áður
en slík rannsókn fer fram er
innheimta hins svokallaða
Leifsskatts, sem reyndar er nú
kapituli útaf fyrir sig, algjör-
lega siðlaus. Og úr því minnst
er á Leifsskattinn, þá spyr
maður nú í sakleysi sínu,
hvort flugfélög séu farin að
stjórna samgönguráðuneyt-
inu, þar sem þau fá einhverra
hluta vegna að innheimta hann
í einhverri gervimynt sem köll-
uð er lATA-dollarar, og er
þeirrar náttúru að fara alltaf
hækkandi gagnvart krónunni og
svo sannarlega var nú ekki á
fargjaldaokrið bætandi.
Flugstöðvarhneykslið kom
reyndar eins og sannkölluð
himnasending fyrir flugfélög-
in, þar sem út á það hefur verið
hægt að kría út fargjaldahækk-
anir, þó ekki fyrir fína fólkið á
Saga Class, heldur fyrst og
fremst blankt námsfólk eða
sjúklinga, og svo auðvitað allt
venjulega fólkið. Fargjöldin í
millilandaflugi eru þó hátíð
miðað við það okur sem við-
gengst í innanlandsfluginu, og
þýðir þar ekkert að koma með
einhverjar samanburðartölur
frá útlöndum. Það flýgur nefni-
lega enginn breskur meðal-
john eða meðaljane frá
London til Liverpool. í Bret-
landi er til fyrirtæki er nefnist
British Rail, og sem járnfrú
Margaret Thatcher hefur ekki
ennþá náð að einkavæða.
Lestarferð frá London til
Liverpool tekur um það bil tvo
og hálfan tíma og það er farið
oft á dag. Flug milli þessara
staða taka aðeins kaupsýslu-
menn sem vilja sýnast flottir á
því, og svo fólk sem er að
koma með flugvélum lengra
frá, og vill spara sér fyrirhöfn-
ina við að þvælast inn í mið-
borgina. Flug á íslandi er allt
annar hlutur, og á því á bein-
línis enginn að græða nema
farþegarnir.