Alþýðumaðurinn - 19.12.1995, Blaðsíða 7

ALÞÝÐUMAfiURIHH
7
Hjónaband mitt var gott. Maðurinn minn og ég
nutum í sameiningu þess að verða gömul og lifa í
friði og ró. En ég gat ekki hugsað þá hugsun til
enda, að þurfa að yfírgefa húsið, sem í svo mörg ár
hafði verið umgjörð um líf okkar - og hér höfðu
börnin okkar alist upp. - En einn dag stóðum við
frammi fyrir þeim vanda, að við vorum orðin of
máttvana til að geta haldið áfram. Við fluttum
stuttu fyrir jól og áttum ekki von á því að eiga
neina jólagleði. Þó fór allt á annan veg. - Svo kom
augnablikið, sem ég var viss um að ég myndi ekki
lifa af, að flytja og yfírgefa gamla, góða húsið
okkar, sem við höfðum búið í síðan börnin voru
lítU.
Við höfðum verið gift í fimm ár, þegar við keyptum
húsið og nú voru 52 ár síðan.
Á fyrstu árunum var það án allra þæginda, en smám
saman endurbættum við og endurnýjuðum heimilið
J það mikið að nú var eiginlega ekkert sem minnti á það
upprunalega, nema fallegi garðurinn með epla-, peru-
i og sýrenutrjám og stóru blómabeðunum með alls kon-
ar blómum, sem stóðu í blóma langt fram á haust.
j Líf okkar Erlings hefur alltaf meira og minna snúist
um þetta hús. Hér höfum við barist saman, verið ham-
ingjusöm og óhamingjusöm, grátið og hlegið, elskast
og rifist og nú hin síðari ár höfum við búið saman í friði
og ró. Ég óskaði, að ég mætti búa við þennan frið til
æviloka. - En svo veiktist ég og gat því ekki lengur
búið í yndislega húsinu okkar. Erling, sem alltaf hafði
verið hraustur, varð fyrir því slysi að lærbrotna síðast-
liðinn vetur. Hann var lengi að komast á fætur aftur og
nær sér aldrei til fulls. Ég sjálf fékk slæma inflúensu og
allt þetta lamaði þrek mitt.
1 Það var þá, sem börnin fóru að brydda á því að við
j ættum að flytja í verndaðar íbúðir fyrir aldraða. Ég var
j 79 ára og Érling 80. Dvalarheimili hafði aldrei verið
j talað um, því börnin vissu að við gátum ekki hugsað
j okkur það. Við gátum fengið góða íbúð í kjarnahúsi
j með sameiginlegri borðstofu og dagstofu. Þarna gátum
j við fengið læknishjálp og húshjálp. Samt sem áður gát-
j um við haft okkar eigin íbúð og muni. Það var sama
j þótt börnin sýndu okkur fram á ágæti alls þessa, við
j slógum þessu öllu á frest.
j Það leið fram á haust. Þá tók elsta dóttir okkar upp
j þráðinn að nýju, sagði að ekki aðeins hún og hennar
fjölskylda, heldur líka sonur okkar og hans fjölskylda,
fyndist við ættum að selja og fá okkur eina af þessum
vernduðu íbúðum. Þessar umræður voru teknar upp
aftur og aftur. Ég fann líka, að þetta var ekki eingöngu
í okkar þágu, heldur var það dótturdóttir okkar, elsta
barnabarnið, Jonna. Mér hefur alltaf þótt vænt um
j Jonnu, sem nú er 21 árs. Nú átti hún von á barni í
apríl. Hún og hinn verðandi faðir ætluðu að gifta sig ef
þau gætu fengið íbúð. Það var ekki auðvelt, en dóttir
okkar hafði einmitt augastað á okkar húsi. Húsið
myndi henta ungu hjónunum ágætlega. Eiríkur vann á
bílaverkstæði, sem var hér rétt hjá, og hún á dagheim-
ili, sem einnig var í nágrenninu. Foreldrar Eiríks ætl-
uðu að hjálpa þeim, ef þau fengju húsið. - Allt var nú
þegar skipulagt, án þess að við hefðum nokkra hug-
!mynd um hvað var á seyði.
í fyrstu varð ég reið, mér fannst næstum eins og okk-
ur væri fleygt út úr okkar eigin húsi. Erling tók þessu
með ró, hann sagði að þetta væri í lagi, þau ungu tækju
við því, sem við gætum ekki klárað. Við myndum hafa
það gott í nýju íbúðinni.
Þau hefðu nú getað talað við okkur áður en þau fóru
að skoða þessa íbúð í kjarnahúsinu án þess að láta
okkur vita eða spyrja hvort við gætum hugsað okkur
að flytja þangað.
Þau vilja okkur það besta, sagði Erling.
Það liðu nokkrir dagar, án þess að nokkur úr fjöl-
skyldunni kæmi. Erling var lasinn og var feginn að
sleppa frá þessum erfiðleikum með húsið.
Ég get ekki hirt garðinn eitt sumarið enn. eða einn
vetur hér í viðbót ef það snjóar mikiö og ég þarf að
moka, sagði hann.
Ég get gert þetta sjálf, sagði ég, án þess að vita
hverju ég var að lofa.
Ég var ekki heima eftirmiðdaginn, sem Birgitta dótt-
ir okkar kom í hcimsókn til að heyra hvað við ætluöum
að gera. Pabbi hennar tók á móti henni. þau drukku
kaffi í eldhúsinu og hann sagðist ekki hafa neitt á móti
því að selja húsið og fjytja í þessa vernduðu íbúð. Þá
færðist Birgitta öll í aukana. sagði að við skvldum
endilega flytja fyrir jól, svo við gætum notið hátíðar-
innar í nýju íbúðinni. Þá gætu Jonna og Eiríkur komið
sér fyrir og það væri gaman fyrir þau ungu að halda jól-
in í sínu eigin húsi. Ennþá hafði málið verið rökrætt án
þess að við Erling værum höfð með í ráðum.
Birgitta var á förum, þegar ég kom heim, hún kyssti
mig á kinnina og sagði:
Nú erum við pabbi sammála, þetta verður fínt fyrir
þig, mamma. Við komum á laugardaginn og ræðum
kaupin.
Ég sá, að Erling var þreyttur, hann sat og kinkaði
kolli við öllu, sem Birgitta sagði.
Þegar hún var farin sagði Erling mér, að hún vildi að
við færum út fyrir jólin. Ég brast í grát, ég var lömuð,
mér fannst ég ekki geta tekið til matinn.
Næsta morgunn var ég úti í garði. Ég týndi upp
nokkrar visnaðar greinar, sem höfðu dottið af
trjánum. Þá kom Jonna hjólandi. Hún stoppaði við
hliðið og veifaði til mín. Þegar ég veifaði á móti kom
hún. Mér þótti alltaf vænt um þegar Jonna kom og það
var líka svo nú. Ég gleymdi því, að raunverulega var
það hún, sem var sökudólgurinn í þessu öllu. Hún varð
vandræðaleg. - Ætli það sé út af húsinu okkar. hugsaði
ég. Ég breiddi út faðminn á móti henni, hún kom til
mín. Hún var með nýþvegið hárið, ég fann hvernig
hún angaði og lífsorkan geislaði af henni er ég faðmaði
hana að mér. Það var þá, sem ég bráðnaði. Auðvitað
áttu börnin hennar Jonnu að búa og alast upp í elsku
besta húsinu hennar ömmu.
Hvað segir þú um þetta, amma? spurði hún.
Skiptir það nokkru máli, hvað mér finnst, sagði ég
dálítið bitur.
Þið hafið nú þegar ákveðið. hvernig þið viljið hafa
hlutina.
Það eruð, jú, þið afi sem eigið að segja já eða nei,
sagði hún og strauk hárlokk frá andlitinu.
Ég fann, hversu taugaóstyrk hún var. Hún beit á
vörina. Ég hugsaði um þetta litla, nýja líf, sem hún bar
undir belti og beið eftir því að komast út í þessa hörðu
og erfiðu veröld. - Hér í okkar gamla húsi var öryggi
og hlýja handa þessu litla barni. Ég greip í handegginn
á Jonnu og stundi upp. - Þér er velkomið að kaupa
húsið, Jonna. Við komumst að samkomulagi um það.
- Ó, amma! hrópaði hún, og ennþá gagntók hún mig
með sinni æsku, er hún faðmaði mig. Svo kinkaði hún
kolli í áttina að húsinu og sagði:
Megum við flytja inn fyrir jól?
Ég stóðst hana ekki, ég gat ekki sagt nei. Ein jól enn
skiptu ekki svo miklu rnáli fyrir okkur Erling, en það
gerði það fyrir Jonnu. Ég hneigði höfuðið til samþykk-
is. Hún tók um hálsinn á mér og flýtti sér af stað á hjól-
inu.
Ég var hamingjusöm það sem eftir var dagsins,
vegna þess að hamingja Jonnu hafði tekið sér bólfestu
í mér. En þegar húmið færðist yfir trjátoppana og
krákurnar skræktu fyrir utan, varð ég angurvær. Hugsa
sér, að ganga ekki aftur um stofurnar og kveikja á
lömpunum til þess að halda myrkrinu í skefjum. í
þessu stóra og ópersónulega kjarnahúsi, frá vegg til
veggjar með ókunnugu fólki, yrði ekkert eins og áður.
Ekkert snerti mann lengur, ekkert eins og væri verið
að fara inn í helgisiðabók.
inu, en kassinn fannst ekki og flutningabíllinn fór.
- Við getum haldið gleöileg jól. þó þetta gamla drasl
sé ekki, sagði Erling og reyndi að hughreysta mig.
- Drasl! hrópaði ég. - Hvernig gctur þú sagt þetta?
Við erum ekki orðin það gömul að við getum ekki haft
ánægiu af svolítilli hátíöarstemmningu. Bara af því að
við flytjum í hentugara húsnæði, get ég ekki séð að
okkar jólavenjur séu bannaðar.
Kökkurinn stóð í hálsinum á mér. Erling tók utan
um mig og sagði:
- Vertu róleg, vinan, jólaenglarnir þínir koma í
leitirnar, vertu viss!
Já - og það gerðu þeir! Stóri kassinn minn fannst.
Birgitta hafði látið hann til hliðar, þegar hún tók til á
loftinu áður en við fluttum. Hún hafði opnað kassann,
séð innihaldið og ákvað að Jonna hefði gaman af að
nota þetta gamla jóladót einmitt í því húsi sem það átti
raunverulega heima. Við Erling þurflum ekki á því að
halda, því það var allt skreytt í þessu stóra húsi, sem
við vorum að flytja í. Birgitta sagði þetta á þann hátt,
að ég hálfskammaðist mín, ég gat ekki mótmælt og
ekki batnaði það þegar .lonna skýrði frá því hvað hún
var glöð yfir jólaskrautinu, sjálf átti hún ekkert. Ég gat
ekki sagt, að ég vildi fá englana mína aftur. Þess vegna
þagði ég.
Jólin nálguðust. Það var allt svo framandi í þessu
nýja umhverfi. Ég tók ekki eftir því að það var fallega
skreytt í matsalnum og dagstofunni. Ég saknaði gamla
jólatrésins og gamla jólaskrautsins. Annars ætluðum
við ekki að vera heima, hvorki á aðfangadagskvöld né
jóladag. Samt sem áður ætlaði ég að skreyta, þetta var
nú okkar hcimili.
Þegar ég sagði Erling frá því, að ég ætlaði að kaupa
svolítið jólaskraut og prófa að búa til engla eins og
móðursystir mín hafði gert, þá brosti hann raunalega
og ég vissi að hann fann sig ekki sem heima í þessu
nýja umhverfi.
Ég fór í bæinn og keypti jólaskraut og efni til að búa
til engla. Þar sem ég sat og dundaði við englana með
mínum stirðu fingrum, kom Erling og settist hjá mér.
Hann fór að brjóta saman gylltan pappír og sneri sam-
an stálþráð og setti englana saman. Þarna sátum við
eins og tvö börn og urðum undrandi þegar það heppn-
aðist að klambra sarnan einhverju sem líktist englum.
Við gleymdum stund og stað, klukkan var meira en tvö
um nóttina þegar við höfðunt lokið við 10 engla. Ég
var ekki ánægð fyrr en ég hafði þrætt þá upp á spotta
og hengt þá upp undir loft í eldhúsinu. Meðan ég stóð
uppi á stólnum og hann vaggaði fram og aftur, var Erl-
ing dauðhræddur, en ég var svo hamingjusöm að ég
hló. Með hjálp okkar heimatilbúnu engla vorum við
loksins flutt fyrir alvöru.
Ég flýtti mér fram í eldhúsið strax næsta morgunn til
að horfa á englana mína. Það var eins og ég hefði tekið
hluta af gamla heimilinu með. - Ég athugaði svalirnar
fyrir utan stofuna, þarna vildi ég fá jólatré, bara pínu-
lítið jólatré, og seríu var alls staðar hægt að kaupa.
Jonna myndi nota þá gömlu á grenitréð í garðinum
heima. Það fengum við að sjá á jóladag, þegar við
komum í heimsókn. Erlingur hjálpaði mér heim með
jólatréð og við bögsuðum með það út á svalirnar og
komum jólatrésseríunni fyrir. Strax og myrkrið
umvafði bæinn kveikti ég á trénu. Það leit næstum út
eins og það dinglaði í lausu lofti fyrir utan gluggann.
En þetta var jú okkar jólatré og tilheyrði okkar jólum
í hinu nýja umhverfi og ætti vonandi eftir að gera það
í mörg ár enn, eins og englarnir og jólasveinastjakinn
og hjörtun sem héngu í eldhúsglugganum og ég hafði
skrifað á: Erling og María.
Jonna kom og sótti okkur. Þegar hún sá jólatréð og
jólaskrautið á svölunum stóð hún lengi og horfði á með
ljómandi augum. - Svona fallegt er ekki hjá okkur.
jafnvel þó þið skilduð eftir allt jóladótið ykkar.
- Það er amma þín, skilurðu, sem býr til jólin, sagöi
Erling. - Þar sem hún er, er alltaf jólahátíð.
Ég sneri nú undan, ég var hamingjusöm eins og ung
‘-túlka. Ég leit í kringum mig á nýja heimilinu og mér
fannst allt í cinu það vera bæði öruggt og hlýtt. Það var
jólaglcði og friður í þessu húsi, af því við höfðum hvort
annaö, Erling og ég, af því við höfðum tekið með okk-
ur inn áhrif jólanna og hlýjuna. Við höfðum unnið og
varðveitt jólagleðintý - líka hér,
(Lauslega þýtt - ÁI7.)
Og svo jólin! Af hverju hafði ég gengist inn á að
flytja fyrir jól? Ég, sem elskaði að skreyta fyrir jólin og
hélt í allar gömlu jólavenjurnar. Hvernig myndi ég
finna sjálfa mig í þessu ókunnuga húsi og þessari litlu
íbúð? Og grenitréð í garðinum, sem alltaf var skreytt
með rafmagnsljósum fyrsta sunnudag í aðventu, hvað
ég myndi sakna þess. Meðan ég gekk um og hugsaði til
allra þeirra smáhluta, sem gerðu jólin svo sérstaklega
hátíðleg á okkar heimili, varð ég daprari og daprari.
Hugur minn flaug til móðursystur minnar, sem aldrei
giftist, en bjó heima hjá foreldrum sínum þegar ég var
barn. Hún hafði á sínum tíma búið til gyllta engla, sem
hún gaf mér, og í öll þessi ár tókst mér að varðveita þá,
:g gerði varlega við þá þegar þess þurfti. Þeir héngu
alltaf á spotta upp undir lofti í eldhúsinu um jólin. Nú
lágu gullenglarnir, ásamt öðru jólaskrauti, pakkaðir
niður í stóran kassa uppi á lofti.
Svo rann upp sá dagur, þegar ég ællaði að taka kass-
ann með mér í nýju íbúðina, en þá gat ég hvergi fundið
hann. Ég æddi fram og aftur og leitaði að kassanum og
rausaði um alla englana og kúlurnar og allt þetta ganila
dót, sem ekki fékkst lengur. Það voru margir hlutir
sem ég áttti og þótti vænt um í kassanum með jóladót-