Brautin - 24.08.1928, Blaðsíða 1

Ritstjórar:
Sigubrjörg Þorláksdóttir.
Simi 1385.
Marta Einarsdóttir.
Simi 571.
Brautin.
Útgefendur:
Nokkrar konur
í Reykjavík.
Af greiöslusími:
437.
1. árgangur.
Föstudaginn 24. ágúst 1928.
9. tölublað.
Mentabanniö.
Unglingaskóli Á. M.
Bergstaðastræti 3, Reykjavík.
Skólinn byrjar fyrsta vetrardag og starfar í 6
mánuði.
Kenslan fer fram að kvöldinu eins og að undan-
förnu.
Námsgreinar: íslenska, danska, enska og reikningur.
Stúlkur fá til tilsögn í útsaum ef þær viija.
Nemendur verða að hafa heilbrigðisvottorð.
Inntökuskilyrði í yngri deild: að hafa lokið lög-
skipuðu barnaskólanámi.
Ailar nánari upplýsingar gefur undirritaður.
ísleifur Jónsson.
P. 0. Box 713. Simi 713.
Skilningur alþýðu á nauösyn
góðrar mentunar er stöðugt að
aukast.
Alþýða manna veit að ekkert
þroskar mann meira, en ment-
un og lærdómur. Hún veit að
þeir sem þessa verða aðnjótandi
hafa að mörgu leyti betri að-
stöðu í lífsbaráttunni og gerir
naenn færari um að neyta með-
fæddra hæfileika sinna. Hún
veit að mentun er máttur.
Allar þjóðir telja sér skylt að
reyna af alefli að hvetja fólk til
að mentast sem best og ríkin
reyna að gera alt, sem í þeirra
valdi stendur, til að veita mönn-
um tækifæri til að afla sér þeirr-
ar mentunar bóklegrar og verk-
legrar, sem best á við hvers
hæfi.
Hingað til hefir þetta verið
stetna íslensku þjóðarinnar og
hún oft lagt mjög að sér til að
reyna að koma henni í fram-
kvæmd og virðist eftir efnum og
ástæðum ekki hafa staðið þar
neitt að baki öðrum menningar-
þjóðum.
En nú hefir alt í einu komið
snöggur afturkippur í þessu
máli, þar sem stjórnin hefir nú
lagt blátt bann við því, að stór
hluti þeirra unglinga, sem inn-
tökupróf tóku í Mentaskólann
siðastliðið vor, fái að halda á-
fram námi í skólanum, eins og
hingað til hefir verið venja.
Af 42 nemendum vill stjórnin
að eins leyfa 25 að njóta gagn-
fræðamentunar, hinum 17 nem-
endunum, skal að svo miklu
leyti, sem stjórnin fær við ráð-
ið, algerlega bönnuð gagnfræða-
mentun, sú besta mentun, sem
hér á landi er völ á, fyrir lítt
þroskaða unglinga.
hetta stranga bann hefir, sem
knnnugt er, vakið megnustu
gremju, ekki að eins hjá for-
eldrum unglinganna og aðstand-
endum þeirra, heldur einnig
hjá allri alþýðu, konum sem
körlum, hvaða flokki sem menn
tilheyra.
Enda er hér stórt spor stigið
aftur á bak í mentamálum vor-
um, þar sem sjálf stjórnin, sem
að réttu lagi ber skylda til að
hvetja foreldra og aðstandendur
ungmenna, til að gera sitt ítr-
asta til að afla þeim, sem mestr-
ar og hollastrar mentunar, —
beinlínis leggur blátt bann við
þvi, að eípilegir unglingar megi
fá nauðsynlega og haldgóða
gagnfræðamentun, s\o þeir geti
búið sig sem bezt undir fram-
tíðailifsstarf sitt í þjóðfélaginu.
Petta mál er svo stórkostlegt
að um það verður ekki þagað.
Því að ef nokkuð er ábyrgðar-
hluti, þá er það það, að svifta
fjölda námfúsra og gáfaða ungl-
inga leyfi til að afla sér þeirrar
mentunar og lærdóms, sem þeim
er nauðsynlegur og sem fram-
tíðargæfa þeirra og gengi getur
oltið á. Þeir, sem slíkt ofbeldi
fremja, eru ekki að eins að
vinna tjón þeim unglingum, sem
hér eiga hlut að máli, heldur
eru þeir einnig að vinna þjóð
sinni tjón, því að þjóðinni hlýt-
ur að vera það skaði, að stöðva
mentun fjölda góðra og efni-
legra ungmenna og neyða þá
til að láta sér nægja litilfjörlega
barnaskólamentun, sem hverjum
fullþroska manni er algerlega
ónóg.
íslenskar mæður hafa það
mikið fyrir börnum sínum, að
ekki virðist rétt að stjórnin sé
að leggja þunga steina í götu
þeirra, sem fátækastar eru, þeg-
þær eru að reyna með miklum
erfiðismunum að afla börnum
sínum sæmiiegrar mentunar.
En slíkt bann, sem hér hefir
verið sett, kemur auðvitað Iang-
harðast niður á fátækustu sveita-
og kaupstaða unglingunum, því
ríkismannabörnunum mun auð-
vitað, eftir sem áður, séð fyrir
hinni fullkomnustu mentun.
Mentabannið nær því að eins
fullkomnum tilgangi sínum þar
sem allra fátækustu foreldrarnir
eiga í hlut, þess vegna er það
enn ranglátara og hættulegra
en ella.
Stjórnin hefir gefið i skyn að
orsök mentabannsins sé rúm-
leysi í Mentaskólanum.
En nú hefir Alþýðublaöið fyrir
nokkru bent á, að vel mætti
breyta íbúð rektors í skólanum
I kenslustofur, án mikils kostn-
aðar og bæta þannig úr hús-
næðisvandræðunum. Er þetta
góð tillaga og að því er virðist
vel framkvæmanleg.
Er þess því að vænta, að
þar sem aðalástæðan fyrir bann-
inu er nú fallin, muni stjórnin
fyrir atbeina allrar alþýðu, láta
aflétta þessu óvinsæla og rang-
láta banni þegar i stað.
Væri það allri alþýðu til mikils
sóma að hjálpast að til að kippa
þessu í lag, og stjórninni til
góðs, því þetta óheillabann mun
frekar rýra en auka vinsældir
hennar.
EYðibýlið.
Eftir Ingveldi Einarsdóttur.
Frh.
Engjarnar liggja út frá tún-
inu á þrjá vegu, og eru víðast
greiðfærar og fremur grasgefnar.
Þær voru aðal stoðin, sem bú-
skapurinn hvíldi á. Bóndinn var
sjálfur afbragðs heyskaparmað-
ur, og notaði oft með sér lið-
léttinga, svo sem börn sln, þeg-
ar þeim óx fiskur um hrygg.
Hann var nærgætinn við þau
og rak þau aldrei áfram með
blindum ákafa, eins og sumum
áhugamönnum mun hafa hætt
við, en hann hafði lag á að
koma inn vinnumetnaði hjá
börnunum, svo hvert þeirra þótt-
ist mest sem bezt gat hjálpað
til. Þau, sem voru hraust og
þrekmikil, undu því slættinum
hið bezta, en hin miður. Móðir
þeirra gekk að heyskapnum
milli mála, hvern veðurfæran
dag, nema á miðvikudögum.
Hún hafði þá reglu, að taka
þann dag, auk sunnudagsins, til
þess að færa ýmislegt í lag í
bænum, svo sem þvo þvott, elda
graut, þvo askana, gjöra við það
sem nauðsynlegast var af fatnaði
barnanna, og þvo þeim og kemba
hár þeirra; það gjörði hún altaf
tvisvar í viku, en ekki oftar að
undanteknum smábörnunum.
Öll heimilisverk vann hún á á-
kveðnum tímum og dögum, ef
mögulegt var, og miðvikudag-
arnir voru hennar dagar, eins
þótt heyþurkur væri, ef ekki
var sérlega mikið hey undir.
Maður hennar lét hana alfrjálsa
um þetta, og latti hana heldur
að vera lengi á engjum, einkum
þegar smábarn var heima hjá
hálfgerðum óvitum, eða þá að
veltast með þeim úti í slægj-
unni. Sagt var mér, að bóndi
hefði verið skemtinn og glaður
í verki, og mjög voru þau þakk-
lát bæði, þegar vel gekk, hefi
ég ekki þekt slikt síðan, eins og
ég man eftir á því heimili. Eft-
ir að þau voru hætt að geta
fylgt fólki sinu að verki, tóku
þau einkar glaðlega á móti því,
þegar það kom heim á kvöldin,
og ef hirðingar-dagar voru þökk-
uðu þau sérstaklega, og voru
þá vön að segja: »þakka ykk-
ur nú kærlega fyrir daginn, börn,
eða, hafið þið nú sæl unnið í
dag, börn, þetta hefir gengið vek.
Ef kepst var við að þurka hey,
en kom svo ofan i, sögðu þau
oft: »Mikið eruð þið nú búin
að hafa fyrir, og söm er ykkar
gerð. Guð gefur aftur þurka.
Eftir sláttinn voru ótal störf.
Þá og þegar gat skollið yfir
snjór og frost, svo nú varð að
hafa hraðan við að ditta að
húsum og bæta við þau eftir
þörfum. Jafnframt voru fjallskil
og önnur ferðalög, og svo þurfti
að hafa féð vist. Ef vel viðraði
var igripaverkið að laga til tún-
ið og hlaða garð kringum það,
bæði vetur, vor og haust. Hús-
freyja lá heldur ekki á liði sínu
i bænum og lét dætur hjálpa