Brautin - 31.08.1928, Blaðsíða 2

i
BRAUTIN
OIOIO
MeO siflistn slipðm
höfum við fengið heim miklar '
birgðir af alls konar vörum, t. d.:
Sportbuxur margar teg., reiðjakka, karlmannafatn-
^ að, golftreyjur og peysur, mjög mikið úrval, alls
konar sokka á börn og fullorðna, gardínur misl.
0 og hvítar, rúmteppi margar tegundir, gólfteppi, borð-
|| teppi, dívanteppi, veggteppi, vatt-teppi og ullarteppi.
Komið og athugið vörur bg
verð og gerið góð kaup!
Q
^fförufíúsið.
m
m
Isl
IsS
m
2
gocHsooðooaaaoooooooðooois
BRAUTIN
* kemur út á föstudögum. — O
O Mánaðargjald fyrir fasta á- g
ö skrifendur er 50 aura; einstök ö
| blöð kosta 15 aura. §
§ Afgreiðsla blaðsins er. í liúsi §
g K. F. U. M. Opin kl. 4—7 dagl. g
Ö Ö
oooooooooooooooooooooooo
treystir Brautin þeim til að vinda
bráðan bug að því, að gera
þennan loftkastala að vernleik,
og það áður mjög langt er liðið.
Hér hefir verið bent á það
helsta, sem Brautin leggur til
þessara mála.
3. Breyting á Kvennaskólan-
um í Reykjavík. Hann er, sem
kunnugt er, sá kvennaskóli hér
á landi, sem mest hefir verið
aðsókn að og þrátt fyrir ýmsa
örðugleika, hefir fyrir ötula stjórn
duglegra kvenna stöðugt aukið
álit sitt meðal landsmanna.
í framtíðinni á hann að verða
aðal mentastöð ísl. kvenna og
þess vegna þarf kvenþjóðin, ísl.
ríkið og Alþingi að leggja alveg
sérstaka rækt við hann. Það
þarf að stækka hann og auka
að miklum mun. Hann á að
verða fyrirmynd hinna skólanna,
að öllum útbúnaði og kenslu-
fyrirkomulagi.
En það, sem Brautin vill leggja
sérstaka áherslu á er að komið
verði upp við hann »Kvöld-
skóla« fyrir stúlkur, þar sem þær
stúlkur gætu sótt hann, sem eru
að meira eða minna leyti fastar
vinnu á daginn, því vér vitum við
að það er fjöldi fátækra stúlkna,
sem verða að vinna á daginn,
en sem vel gætu notað kvöld-
stundir sinar, tíma og tíma, til
að menta sig og sem mundu
fegins hendi sækja slikan kvöld-
skóla kvenna, ef hann gæti veitt
þeim kenslu á þeim tíma, sem
hentaði fyrir þær. Sumar vildu
læra eitthvert tungumál, aðrar
handavinnu, enn aðrar mat-
reiðslu o. s. frv.
Ætti kvöldskólinn að sjá um
að stúlkur gætu fengið aðgang
að ýmsum námsskeiðum, sem
skólinn héldi, eftir því sem hver
æskti helst. Slik námsskeið eru
holl og örfa fólk til að taka
sem mestum framförum í ýmsri
kunnáttu, sem heimilin þarfnast.
í*að, sem Brautin hefir bent
hér á: Þekking á mentun kvenna
hjá aðalmenningaþjóðunum og
aö taka upp hér það, sem best
væri hjá þeim, fjölgun kvenna-
skóla, stækkun og umbætur að-
alkvennaskólans í Rvlk er einn
þátturinn í þvi starfi hennar að
auka mentun og ^roskun ís-
lenskra kvenna, svo þær þurfi
að engu að standa að baki kon-
um annara þjóða að þekkingu
og lærdómi, hvorki verklegri né
bókiegri. Hún álítur að íslensku
þjóðinni sé það fyrir bestu, að
vér konurnar keppumst að þvl
að efla reglusemi og hreinlæti á
heimilum vorum jafnframt þvi,
sem vér öflum oss þess fróðleiks og
mentunar, sem timinn heimtar
og sem er talin undirstaða allra
framfara og umbóta hjá menn-
ingarþjóðunum.
Vér erum sannfærðar um, að
ísl. konur eru ekki ver gefnar
en aðrar konur, það ætti því að
vera metnaðarmál allra íslend-
inga, að þær væru ekki ver
mentaðar en konur annara þjóða.
Og að því takmarki verðum vér
allar að vinna.
ísl. konum er trúað fyrir miklu
og vandasömu starfi. Ríkið á
þvf að hafa vit á því að undir-
búa þær undir það, svo vel sem
unt er.
Jón Eiríksson
1728—1928.
í dag eru liðin 200 ár frá
fæðingu Jóns Eiríkssonar, eins
hins merkasta Islendings er uppi
hefir verið. Æfiferill hans var
einkennilegur og merkilegur að
furðu gegnir, því mun ekki
hafa verið spáð yfir vöggu hans
að hinn fátæki íslenski bónda-
sonur mundi komast til meiri
vegs og valda í Danmörku, en
nokkur annar íslendingur að
fornu og nýju.
Jón Elríksson fæddist 31. ág.
1728 á Skálafelli í Hornafirði.
Var orð á því gert hve námfús
hann var í æsku og þrátt fyrir
fjárskort og aðra erfiðleika komst
hann í Skálholtsskóla og þar
kyntist hann Harboe biskupi
og var það upphaf gæfu hans.
Harboe geðjaðist svo vel að
Jóni að hann tók hann að sér
og lét hann fara með sér utan
1745 og kostaði hann til náms
við Latinuskólann í Niðarósi.
Lauk Jón þar orófi 1748 með
miklu Iofi og fór síðan til há-
skólans í Kaupmannahöfn og
las fyrst málfræði og heimspeki,
en síðan lögfræði, og tók próf
í þeirri vísindagrein og var síð-
an lengi kennari i lögfræði við
Sóreyjaskóla. Fór svo mikið orð
af gáfum hans og lærdómi, að
hann var árið 1761 kvaddur
til Kaupmannahafnar til þess
að taka sæti í hinni nýstofn-
uðu stjórnardeild fyrir Noreg.
1777 varð hann einn af stjórn-
arherrunum i Rentukammerinu
og 1779 dómari í hæstarétti. —
Jafnframt þessu gegndi hann
mörgum öðram trúnaðarstörf-
um og átti sæti í ótal mikil-
vægum nefndum og frá 1781
var hann einnig bókavörður
konunglega bókasafnsins.
I Danmörku var Jón i inikl-
um metum, sem duglegur og
samviskusamur embættismaður,
en sérstaklega eiga þó íslend-
ingar honum mikið að þakka,
því um alllangt skeið réði hann
mestu hjá stjórninni um af-
greiðslu íslenskra mála. Má ó-
hætt segja að flest það, sem
gert var íslandi til gagns á
þeim tímum, hafi verið honum
að þakka fyrst og fremst. Hann
var aldavinur Skúla fógeta og
studdi hann drengilega í mörg-
um málum. Jón var sammála
Skúla um það, að mest riði á
að bæta atvinnuvegi og versl-
unarmál Islendinga. Pegar hann
lók við stjórn Lærdómslistafé-
lagsins fékk hann það samþykt
að félagiö skyldi starfa að því,
að útbreiða þekkingu á hagnýt-
um málum. Hann samdi sjálfur
ritgerðir um saltbrenslu, lax-
veiðar, fiskverkun og meðferð
hálfdruknaðra og kalinna manna.
Að tilhlutun hans gaf stjórnin
út ótal tilskipanir, sem miðuðu
að því að bæta atvinnuvegi ís-
lendinga. Margar þeirra báru
lítinn árangur, eins og oft viH
verða meö valdboð, sem koma
frá hærri stöðum, meðan þjóð-
in er ekki nægilega mentuð til
þess að skilja gildi þeirra. Þó
bar sumt af þessu góðan árang-
ur. Til dæmis hófust þá jarða-
bætur á landi hér. Frægust eru
þó afskifti hans af verslunar-
málunum. Hann hafði megna
ótrú á einokunarversluninni
dönsku, en hann vildi fara hægt
í sakirnar og hafði ekki trú á
að íslendingar væru sjálfir fær-
ir um áð reka verslunina nema
þeir fengju til þess nokkurn
undirbúning. í þessu voru þeir
Skúli alveg sammála. Jón átti
mestan þátt í að almenna versl-
unarfélagið varð að sleppa ís-
lensku versluninni 1774 og að
konungur tók hana að sér. —
Hann var skipaður í stjórn
verslunarinnar og sat þar til
dauðadags. Fyrir tilstilli hans
var gefinn út taxtinn 1776, sem
var íslendingum miklu hagstæð-
ari, en hinir fyrri taxtar.
Jón sá.þó brátt að með þessu
var ekki fenginn endanleg lausn
á málinu. Hann sannfærðist
betur og betur um að verslun-
arfrelsi væri nauðsynlegt fyrir
lsland. í ritgerð er hann skrif-
aði 1782 heldur hann því fram,
að einokunarverslun geti aldrei
orðið landinu til annars en ó-
bætanlegs tjóns, þvi henni fylgi
of mörg óeðlileg bönd og skorð-
ur á báðar hliðar. Telur hanu
því frjálsa verslun við alla
þegna Danakonungs heppileg-
asta, en vill ekki leggja til, aö
aðrar þjóðir fái að reka hér
verslun að svo stöddu. Hann
vill láta mæla hafnir og stofna
kauptún og fá iðnaðarmenn til
að setjast þar að, og yfirleitt
bæta atvinnuvegi til lands og
sjávar.
Nú var kominn skriður á
verslunarmálið, en Jóni auðn-
aðist ekki að sjá úrslitin. Hann
var orðinn þreyttur og slitinn
af taumlausu erfiði og farið var
að bera hjá honum á geðbilun,
sem talin var arfgeng í ætt hans.
Hann var orðinn óánægður með
stöðu sina i stjórninni, þvi hon-
um fanst hann ekki ráða eins
miklu og áður og hinir yngri
menn vera farnir að bera sig
ofurliði, en hann var ráðrikur
að eölisfari og kappsmaður
mikill. Hann var farinn að ör~
vænta um framgang verslunar-
frelsisins, og alt þetta kom hon-
um til að stytta séi1 aldur 29.
mars 1787. Þegar Skúli fógeti