Brautin - 04.10.1928, Blaðsíða 1

Ritsíjórar:
Sigurbjörg Þorláksdðttir.
Simi 1385.
Marta Einarsdóttir.
Stmi 571.
Brautin.
Útgef endur:
Nokkrar konur
í Reykjavík.
Af greiðsluslmi:
437.
1. árgangur.
Föstudaginn 4. oktober 1928.
15. tölublað.
Vakning og starf.
Á alþingi, er haldið var um
sumarið 1873 fékk Jón Sigurðs-
son forseti samþykt, að biðja
konung, að veita íslandi á hæsta
ári, Þjóðhátiðarárinu, stjórnar-
skrá svo lika tillögum Þingvalla-
fundarins, sem unt væri. Varð
konungurinn Kristján IX. við
þeirri bænaskrá, og gaf land-
inu stjórnarskrá, sem hann færði
landsmönnum sjálfur á Þjóð-
bátíðina 1874. Stjórnarskrá þess-
ari var i allmörgu ábótavant,
en þjóðin, sem var orðin ör-
þreytt af margra alda kúgun,
fagnaði þvi að hafa nú loksins
fengið »tröppu til að standa á«.
Skáldin sem eru jafnan and-
legir vitar og sjómerki þjóð-
annn, sendu sína furðuloga inn
yfir þjóðina, og kveiktu hlýjar
fagnaðaröldur í hugum manna
um land alt. — Austur á Fljóts-
dalshéraði, var Þjóðhátiðin hald-
in f Hallormsstaöaskógi við
Lagarfijót, þar kvað Páll Ólafs-
son meðal annars: »Alt tekur
nú eins til máis, ógn er gott að
vera frjáls. Fellur eitt um ann-
ars háls af unaöi til lands og
sjóar, nú er ísafoldin frjáls,
fjöll og dalir vötn og skógar«.
Konurnar tóku þessari réttar-
bót landsins á sinn venjulega
kyrláta hátt, og með því að
standa í skugganum eða þar
sem minst bar á þeim svo frels-
isröðullinn næði sem best að
glitra um karlmennina. En i
hugum þeirra endurómaði þjóð-
söngur Matthiasar Jochumsson-
ar. Og á einverastundum við
vinnu sina, og yfir vöggum
barna sinna rauluðu þær »ls-
lands þúsund ár. Verði gróandi
þjóðlif með þverrandi tár, sem
þroskast á guðsrfkisbraut«.
Aö vísu áttu konur í Reykja-
vik sinn drjúgan þátt i þvf, að
konungsmóttakan 1874, með
litlum efnum var með þeim
myndarbrag og svo snyrtileg,
að það vakti einrómalof og að-
dáun hinna útlendu gesta. Þaer
völdu hátiðarsvæðið suður á
öskjuhlið, þaðan sem úlsýnið
er fegurst yfir Reykjavikurbæ,
og fjallahringurinn tigulegastur.
Varð konungur mjög hriiiun af
landinu, og bar jafnan siðan
hlýjan hug til lands og þjóðar.
Má hiklaust telja, að það hafi
verið hans konunglegu áhrifum
að þakka, að Kaupmannahafn-
arbúar rúmu ári síðar, á aldar-
afmæli Alberts Thorvaldsens,
19. nóvémber 1875 gáfu Rvík-
urbæ mynd þá af listamannin-
um, sem prýðir Austurvöll. —
Rétt áður en þessi mynd var
afbjúpnð, voru nokkrar konur
samankomnar, að binda blóm-
sveiga úr íslensku lyngi, að
skreyta með Austurvöll. Frú
Þóra Pétursdóttir biskups Pét-
urssonar, kona Þorvaldar Thor-
oddsen hóf þá máls á þvi, að
þær mynduðu félag til almenn-
ingsheilla, tóku hinar vel undir
þetta, og var félagið stofnað
með 24 konum, og gefið nafn
Thorvaldsens. Mun það verá
fyrsta kvennfélag á Suðurlandi
og elsta starfandi kvennfélag
hér á landi nú rúmlega 50 ára.
Af stofnendum þess er að eins
ein kona á líii, landshöfðingja-
frú Elín Stephensen.
Fyrsta stjórn var kosin Þóra
Thoroddsen. Jarðþrúður Jóns-
dóttir og Þórunn Jónassen for-
inaður. — Strax á fyrsta fundi
greiddu félagskonur árstillagið
2 kr. hver, og er það árstillag
óbreytt í félaginu enn. Einnig
lofuðu þær á fyrsta fundinnm
efni i föt, og notuðum fötum
að sauma úr föt handa fátæk-
lingum fyrir jólin. Saumuðu þær
100 tlikur, og útbýttu á rúm20
heimili fyrír jólin 1875.
Ári síðar stofnuðu þær sunnu-
dagaskóla fyrir ungar stúlkur,
sem ekki áttu fri aðra daga.
Voru það eingöngu vinnukonur,
sem sóttu skólann. Námsgrein-
ar voru islenska, danska, reikn-
ingur, og allskonar saumaskap-
ur og prjón. 1877 stofnuðu þær
einnig saumaskóla fyrir fátæk
stúlkubörn. Stóð sá skóli með
hinuiu mesta blóma til 1906,
að byrjað var á handavinnu-
kcnslu i barnaskólanum. ÖU
Þessi ár héldu félagskonur þvi
áfram, að saurna og útbýta föt-
um til fátæklinga fyrir jólin. —
Einnig höfðu þær jólatré og
jólagleði fyrir fátæk börn og
gamalmenni. Lögðu þær fyrst
til allan mat og bökuðu kök-
urnar með kaffinu. Seinna var
því breytt, og ákveðin npphæð
lckin úr félagssjóði, og skift á
milli fátækra fyrir jólin. Fyrsta
þvottahúsið við Laugaroar lét
Thorvaldsensfélagið byggja árið
1888 og kostaði það um 2 þús.
krónur. Gáfu þær bænum það
seinna. Mörg konan hefði mátt
r
Sjí Ý KOMIí)
Mikið úrval af Gardínutauum aldrei eins ódýr,
Handklæðum, Káputauum og
svartir og misllitir Silkisokkar.
"Veri«»liii» Ounnþórnnnar & Oo.
Eimskipafélagshúsínu. — Sími 491.
Vörur sendar gegn póstkröfu hvert á land sem er.
J
hugsa með hlýjum hug og þakk-
Iátuni til Thorvaldsensfélagsins,
sem með framtakssemi sinni
hafði veitt þeim þak yfir höf-
uðið, meðan þær þvoðu þvott- *
ana inn i Laugum. Félagið gekst
einnig fyrir því, að farið var
að keyra þvott í Laugar, áður
var jafnan allur þvottur borinn
á bakinu, eða þegar best lét,
keyrður i hjólbörum.
I allmörg ár héldu félagskonur
uppi sjónleikjum á vetrum, var»
þá ekki eins niikið um skemt-
anir í Reykjavik og nú er, og
þóttu þessir sjónleikar því góð
tilbreytni enda voru leikirnir
vel valdir, og leiknir af blóma-
rósum bæjarins. Árin 1896 og
1897 var hér mikil fátækt,
stofnaði Thorvaldsensfélagið þá
til matgjafa handa fátækum.
Varð félagið þannig fyrst allra
til að koma hér á fót slikri
starfsemi sem Samverjinn hafði
sfðar.
Með björtum vonum og dimm-
um vonbrigðum, rnnnu árin í
aldanna skaut, og svo kom að
þvf að 19. öldin hafði einnig
tætnt timaglasið. Voröld íslands
rann í timans haf, 20. öldin
gekk i garð. — Og enn sendu
skáldin sterkar ljósbvlgjur yíir
þjóðina, »Vaknið íslands óska-
synir«. Enn stóðu konurnar í
skugganum eða þar sem lílið
bar á þeim, skúruðu á heimil-
unum, og sópuðu og prýddu í
kringnm þau. Strituðu frá morgni
til kvölds við matartilbúntng,
þvotta og að halda öllu i röð
og reglu. En eftir críiði dagsins
— sátu þær langt fram á nótt
við fatasaum og hannyrðir til
að prýða heimilin með. Það er
annars ekkert smáræði, sem
konur geta vakað við heimilis-
annriki og yfir börnum og sjúkl-
ingum. Við vinnuna hljómuðu
¦ aldamótaljóðin i hugum þeirra,
og nú raulnðu þær f einrúmi:
»Við öfundum soninn, sem
a þig 'að krýna, Við elskum
hvern gimstein, sem þar á að
skina. Fram á timanna kvöld,
Raðist öld eftir öld. Gamla Is-
>0O000O0OOOO0OOOO0OO00
Nýkomiö
Undirkjólaléreft þríbreitt kr.
3,60 í lakið. Fiðurhelt léreft
kr. 1,70 m. Bleijuð Iéreft ein-
breið og tvíbreið frá kr. 0,75
m. — Hvít flónel. Picket. —
Saengurveraefni, hvítt og mis-
g litt frá 1,00 m. — Kjólasilki
margar teg. — Telpukápur
og kjölar. — Kvenkápur o.fl.
8
Verslun
KRISTÍNA.R SI&DRDnRDÓTTOR
o
Laugaveg 20 A. Sfmi 571. O
ooooooooooooooooooooooS
land, sem glitrandi perlur f
krónuna þfnatc.
Aldamótaárið komu fram ýms-
ar raddir f Thorvaldsensfélag-
inu, að meira þyrfti að hafast
að en gleðja fátæka eingðngu
fyrir jólin. Var borin upp til-
laga á aðalfundi félagsins, að
stofna útsölu á heimilisiðnaði,
var tillagan samþykt, og'Thor-
valdsens-bazarinn opnaður 1.
júni 1900. Félagskonur hafa
lagt á sig mikla vinnu við þessa
bazar-verslun, þar sem þær hafa
jafnan seit þar vissa daga i
mánuði til skiftis, endurgjalds-
laust. Fyrsta árið seldist á baz-
arnum heimilisiðnaður fyrir
3380 kr., 1920 fyrir 53 þús. 535
kr. Alls hafði verið selt þar
1925 fyrir rúma hálfa miljón.
Að visu er þetta allmikil upp-
hæð, en þegar þess er gætt, að
árið 1926, aðeins á því eina ári,
voru flultir inn sokkar fyrir
340 þúsund krónur, verður
furðulegt til þess að vita, að í-
búar þessa kalda lands skuli
nær eingöngu nota hálfgagn-
sæja garnsokka. Fyrir óeigingirni
félagskvenna safnaðist þeim
nokkurt fé, þar sem þær tóku
10°/« í sölulaun, sem smátt og
smátt myndaði sjóð, og varð
þá að hugsa um eitthvert tak-
mark fyrir þann sjóð. Félags-
konur höfðu jafnan hugsað mik-
ið um fátæku börnin, gefið þeim