Brautin - 19.10.1928, Qupperneq 1

Ritstjórar:
Sigurbjörg Þorláksdóttir.
Sími 1385.
Marta Einarsdóttir.
Sími 571.
Brautin
(Jtgefendur:
Nokkrar konur
í Reykjavík.
Afgreiðslusími:
437.
1. árgangur.
Föstudaginn 19. oktober 1928.
17. tölublað.
J árnbrautarmálið.
Ný tillaga.
®)
©
m
m
m
m
m
m
m
m
m
m
m
Söðlasmíðabúðin Sleipnir
Laugaveg 74.
Sími 646.
Hnakkar, söðlar, kliftöskur, hnakktöskur, handtöskur,
skólatöskur, bakpokar, seðlaveski, skjalatöskur, peninga-
buddur, axlabönd, Iegghlífar, handkofort — stór og smá
— Allskonar ólar, og allir varahlutir til söðla og aktygja- -
smíðis. Beislisstangir, ístöð, svipur, keyri, járnmél o. m. fl.
Sérstaklega er mælt með spaðahnökkum, með ensku lagi.
Bíladúkur og bílagler í heildsölu. Ágætir erfiðisvagnar,
mjög ódýrir, útvegaðir með tiltölulega skömmum fyrirvara.
— Fyrir söðlasmiði: Leður og skinn hnakk og söðul-
virki, dýnustrigi, hringjur og alt
efni til akfygja ásamt mörgu fl.
Aðgerðir afgreiddar fljótt og vel. Fyrsta flokks efni og
vinna. Pantanir afgreidar um land alt.
SOÐLASMIÐABUÐIN
Laugaveg 74.
SLEIPNIR
Sími 646.
Heildsala. E. KRISTJANSSON Smásala.
m
m
m
m
m
m
m
m
m
m
m
m
m
m
m
m
m
m
m
m
Samskota-tillasra
stjórnarinnar.
í »Tímanum« 30. júní þ. á.
er geið grein fyrir aðstöðu
stjórnarinnar í járnbrautarmál-
inu. Að vísu er þar að eins
einn úr stjórninni sem ritar
undir nafni. En þar sem grein-
arhöfundur er einn aðal-maður
stjórnarinnar má ganga að því
sem vtsu, að hann hefir, eins og
vera bar, borið fyrst og fremst
tillögu sina undir meðstjórnend-
ur sína og fengið samþykki
þeirra um stuðning við hana.
Pví það er talin sjálfsögð kur-
teisis-skylda ráðherra, að gripa
ekki fram fyrir hendur með-
ráöherra sinna í stórmálum,
sem stjórnina getur varðað
miklu að viturlega sé á haldið.
I*að verður því að ganga út
frá því sem gefnu, að hjer sé
mörkuð aðstaða stjórnarinnar
1 málinu í stórum dráttum.
Enda dytti engum í hug að
ræða tillögu þessa í alvöru, ef
ekki væri álitið að stjórnin öll
stæði hér á bak við.
Það, sem tillagan fer fram á,
er sem hér segir: Stofna skal
járnbrautarfélag, til að fræða
menn yfirleitt um þörf og þýð-
ingu járnbrautarinnar, með því
að eyða hleypidómum og
ástæðulausum mótþróa. í öðru
lagi að Sunnlendingar sýni trú
sina í verkinu, með því að safna
með frjálsum samskotum l1/*—
2 miljón króna framlagi, og tel-
ur stjórnin að þegar slík frjáls
samskota-upphæð sé fengin,
»muni þjóðfélagið alt væntan-
lega telja sér skylt að láta falla
niður gamla hleypídóma og sér-
gæðingsskap í málinu, 0g því
mundi skjótt hrundið f fram-
kvæmd«.
Svo mörg eru þau óviturlegu
orð stjórnarinnar í stærsta sam-
göngubótamáli Sunnlendinga, og
mundu flestir telja þessa tillögu
fullkomið rothögg á málið fyrstu
30—50 árin, ef hér væri látið
staðar numið. Myndi varla
nokkur fjandmaður járnbrautar-
málsins hafa getað komið með
öllu banvænni tillögu í málinu,
þó allur hefði verið af vilja
gerður, en þessa samskota-
tillögu stjórnarinnar, svo hroða-
fengin er hún og óviturleg.
Stjóruin telur þetta fram-
kvæmanlegt og vfsar til Krist-
neshælis-byggingar Eyfirðinga,
og hve samskot til hennar hafi
gengið greiðlega. Það þarf auð-
vitað ekki fyrir greinda menn
að lýsa þeim mikla aðstöðumun
sem hér er, Hann er svo aug-
ljós. Annars vegar tiltölulega
smá upphæð, hins vegar meir
en miljónar upphæð. Annars
vegar mannúðarmál, sem eng-
inn hreyfir mótmælum gegn,
bins vegar stórmál, sem á sér
langa og erfiða þroskaleið, en
sem enn á við harðvítuga og
eitraða andstöðu að berjast.
Annars vegar mál, sem vekur
alstaðar hlýju og aðdáun, hins
vegar mál, sem getur vakið
megnustu öfund annara, og
jafnvel hatur. Annars vegar mál
sem öll blöð styðja af alefii,
hins vegar mál, sem að minsta
kosti sum útbreidd blöð reyna
að spilla fyrir af öllum mætti.
Og loks annars vegar mál, sem
»hviti dauði« hrindir á eftir
með óstöðvandi afli, hins vegar
mál, sem framfaramenn einir
skilja til hlítar.
En hér við bætist svo, að
þeir sem hvað mest not eiga að
hafa af járnbrautinni fyrsta kast-
ið, austanbændur, eru sokknir
á kaf í skuldir og fátækt flestir
hverjir. Og hvernig í ósköpun-
um ættu þeir að geta lagt fram
með frjálsum samskotum nú,
sem stendur, þessa upphæð eða
sinn hluta af henni. — Nei,
þessi tillaga stjórnarinnar er
ekki rétt og getur ekki náð
fram að ganga. Allir, sem til
almennra samskota þekkja, vita
að það kostar mikið erfiði að
ná saman, þó ekki sé nema
50—10000 krónum með frjálsum
samskotum. Auk þess sem það
tekur óra tíma. Nei, hér verður
að finna annað ráð, annars er
málið dauðadæmt að minsta
kosti um tugi ára, eftir þvi sem
best verður séð.
lý tlllag-a. Ekki samskot
lieldur samábyrgd.
En þó að samskota-tillaga
stjórnarinnar sé óframkvæman-
leg, er rétt að athuga vandlega,
hvað liggur á bak við þessa
tillögu stjórnarinnar og hvort
það eigi við rök að styðjast
eða ekki.
Það, sem mér skilst að liggi
á bak við tiliögu stjórnarinnar,
er þetta: Stjórnin treystir sér
ekki til að koma járnbrautar-
málinu fram, nema þeir, sem
mestan hag hafa af járnbraut-
inni, SunnlendÍDgar, komi með
framlag, sem svarar til 1 miljón
eða IV* miljón króna.
Sunnlendingar mega því ekki
vænta þess, að fá neina full-
komna samgöngubót austur á
Suðurlandsundirlendið, nema að
leggja fram eða útvega þessa
upphæð. Þeir eiga því það við
sjálfa sig, hvort þeir fá nokkuð
eða ekki neitt.
Ég hygg að stjórnin hafi
mikið til síns máls, að það
verður erfitt að fá meiri hluta
þingmanna til þess að sam-
þykkja járnbrautar-lagninguna,
og að ríkið kosti hana að öllu
leyti, þó það sé að réttu lagi
skylda þess og Sunnlendinga-
fjórðungur ætt þetta fyililega
skilið, þar sem hann hefir lagt
langdrýgstan skerf til ríkissjóðs
um alllangt skeið.
Einkum er þetta erfitt, þar
sem stjórnin virðist ekki vilja
eða ekki treysta sér, að nota
áhrifavald sitt i þinginu til að
knýja þetta áfram með rögg-
semi og skörungsskap.
En þá er að finna leið, sem
gerir Sunnlendingum fært, að
leggja fram þetta fé eða útvega
það þegar í stað, svo hægt sé
að byrja á brautinni sem fyrst.
Og því vil ég bera fram þá til-
lögu, sem hér segir:
Framlagið — 1 miljón eða
l1/* miljón krónur — skal feng-
ið hjá bönkunum eða fyrir til-
stilli þeirra, gegn trgggingu í
forgangshlutum járnbrautarinnar
sem þessari upphœð nemur, og
gegn samábgrgð allra ibúa
Sunnlendingafjórðungs. — Þessi
trygging ætti að vera svo mikil,
að það ætti að vera leikur einn
að fá þegar í stað það fé að
láni, sem stjórnin krefst að lagt
sé fram, hvort sem það er
1 miljón eða 1VS miljón.
Ef einhver halli yrði af þess-
um forgangshlutum, ætti að
vera heimild til að bæta hann
upp, fyrst og fremst með ólagi
á þær jarðir eða sveitarhluta,
sem mestu notin hefðu af járn-
brautinni, eða með verðhækk-
unarskatti á þeim löndum og
jörðum, í sveitum og kaupstöð-
um, sem járnbrautin einkum
kæmi að gagni. Því það er
allra álit, sem til þekkja, að
járnbrautin myndi hækka stór-
kostlega verðmæti þeirra eigna
og lóða, sem næst lægju braut-
inni.
Samábyrgðin hefði þann mikla
kost, að með henni er óbata-
vænlegur rekstur brautarinnar
orðinn beint hagsmunamál allra
Sunnlendinga, og gæti það mjög
ýtt undir það, að þeir notuðu
sem mest járnbrautina til flutn-
inga, þar sem hægt væri að
koma því við, að öðru jöfnu.
En með því er áhættan á ríkis-
rekstri járnbrautarinnar stórum
minni.
Samábyrgðar-tillagan hefir
þann höfuðkost fram yfir sam-
skota-tillöguna, að með henni
má útvega nauðsynlegt fjár-
magn strax. Og þar með hefja
framkvæmdir í málinu þegar á