Brautin - 26.10.1928, Qupperneq 1

Ritstjórar:
Sigurbjörg Þorláksdóttir.
Stmi 138S.
Marta Einarsdóttir.
Sími 571.
Brautin.
Útgefendur:
Nokkrar konur
í Reykjavík.
Afgreiöslusími:
437.
1. árgangur.
Föstudaginn 26. oktober 1928.
18. tolublað.
Til ritstjóra »Tímans“.
m
itti
m
itti
m
itti
itti
itti
itti
itti
m
m
Itti
m
itti
Ítti
itti
m
itti
itti
itti
itti
itti
itti
itti
Islenskar húsmæður
ættu eingöngu að nota inn-
lenda framleiðslu, svo sem:
Kristalsápu,
Grænsápu,
Hreinshvítt (þvottaduft),
„Gull“-fægilög,
Gljávax (gólfáburður),
Skósvertu,
Skógulu,
Kerti, mislit og hvít,
Handsápu o. fl.
Allar þessar vörur, jafngilda hinum bestu
útlendu vörum bæði að verði og gæðum.
Mð högfast, að fielta er íslensk fromteiðJa
rfl»•flla111.I¥l*
itti
m
itti
Ítti
itti
itti
itti
itti
m
itti
m
tttt
m
tttt
m
m
m
m
itti
m
tttt
m
itti
itti
itti
Ritstjóri »Tímans« hefir enn
birt framhalds-fyrirspurn í sið-
asta blaði »Tímans«, út af til-
lögu »Brautarinnar« i kjör-
dæmaskipunarmálinu: Að öllu
landinu skuli skift i jafn fjöl-
inenn tvimennings-kjördæmi, og
skal annar þingmaðurinn ávalt
vera kona.
Merkilegt er að i öll skiflin
sem »Timinn« nefnir tillöguna,
sleppir hann altaf úr orðunum:
»jafn fjölmenn«. — Fyrri fyrir-
spurnin var, hvernig þetta mætti
ske, án þess að ríkið yrði klofið
i tvent, og að eins konur kysu
konur, eða karlmenn kysu karl-
menn, eða öfugt.
Vér sýndum fram á það í síð-
asta blaði, greinilega, að enginn
rikisklofningur gæti af því staf-
að þó t. d. Framsókn Jéti i tví-
menningskjördæmi Framsóknar-
karlmann og Framsóknar-konu
vera í kjöri, og hver Fram-
sóknar-kjósandi setti kjörmerki
framan við nafn kven-þingfull-
trúans og karl-þingfulltrúans.
Ætti nú aö vera oröið ljóst
mál fyrir »Tíma«-ritstjóranum,
að þetta þurfi engum rikisklofn-
ingi að valda, og er það þegar
góð byrjun, og sýnir að málið
virðist dálítið skýrara fyrir hon-
uin eftír svar okkar. En þó
heldur ritsijórinn áfram: »Tök-
um nú fyrst þetta afmarkaða
dæmi um kosningu, þar sem
Framsókn ætti ráð á báðum
þingsætum. Til þess að það
væri trygt að annar þingmaður-
inn yrði ávalt kona, þyrfti vit-
anlega að lögbjóða það, að
flokkurinn hefði ávalt konu i
kjöri i hverju tvimenningskjör-
dæmi, og ennfremur að hver
kjósandi merkti krossinn fram-
.an við nafn kven-þingfulltrú-
ans«. Og síðau spyr ritstjórinn:
Hvort ritstjóra »Brautarinnar«
virðist þetta vera frambærileg
tillaga? Og enn spyr hann:
Ef gert er ráð fyrir því, að
íhaldsflokkurinn, eða einhver
annar flokkur, gæti átt ráð á
öðru þingsætinu í tvímennings-
kjördæminu: Hvernig yrði þá
trygt að annar þingmaðurinn
yrði ávalt kona?«
Viðvíkjandi fyrri spurning-
unni má því svara, að vér telj-
um ekki beinlínis nauðsynlegt
að lögbjóða, að hver flokkur
hafi bæði karl og konu í kjöri
:í hverjn kjördæmi, því það ligg-
ur i hlutarins eöli að þar, sem
hver flokkur á að eins að geta
komið að einum karlmanni og
einni konu í hverju kjördæmi,
þá reynir hann að gera sitt
ítrasta til að ná í bæði þing-
sætin, með þvi að bjóða fram
með karlmanninum þá konu,
sem hann álítur besta og mest
álit hefir, til þess að missa ekki
af neínu þingsæti. Svo hefir það
reynst til þessa, og svo mun
það enn reynast. Hér mun því
vart þurfa nokkurt valdboð.
það mun nægilegt aðhald að
Iögboðið er að annar þingmað-
ur skal ávalt vera kona.
Auk þess myndu konur sjá
um aö minst ein kona væri
jafnan í kjöri i hverju kjördæmi,
ef fiokkarnir fengjust ómögulega
til að sinna þvi.
En þó þetta væri lögboðið,
að annað þingfulltrúaefni hvers
flokks væri jafnan kona, þá
gæti það í sjálfu sér aldrei
valdið neinum rikisklofningi,
Væri því alveg óhætt að lög-
tryggja þetta, ef þörf þætti.
Fá komum vér að annari
spurningunni: Ef gert er ráð
fyrir því að lhaldsflokkurinn,
eða einhver annar flokkur, gæti
átt ráð á öðru þingsætinu í
tvímennings-kjördæmi, hvernig
yrði þá trygt að annar þing-
maður yrði ávalt kona?
Petta er röng spurning að
því leyti, að þpgar lög mæla
svo fyrir, að annar þingmaður
kjördæmisins skuli vera kona,
og karlmaöur er búinn að fá
fulla atkvæðatöln til þingsetu,
þá getur enginn ált ráð á öðru
þingsæti kjördæmisins nema sú
kona, sem flest atkvæði heflr
fengið af þeim konum, sem í
kjöri eru, þvi annars er ekki
þeim ákvæðum hlýtt, sem lögin
fyrirskipa, sem sé, að annar
þingfulltrúinn sé kona; og er
því kosningin ógild, ef þetta á-
kvæði er ekki uppfylt, Og kjör-
dæmið má þá útiloka frá þátt-
töku í löggjafarstarfinu næsta
kjörtímabil.
Hvernig yröi þá trygt að
annar þingmaðurinn yrði ávalt
kona?
þeirri spurningu er svarað
með þvf, sem að framan segir:
En ef »Tima«-ritstjórinn vill
skýrara ákvæði, má setja það
í lög, að hver atkvæðaseðill
sé ógildur, þar sem kjörmerki
er ekki sett framan við nafn
einhvers kvenn-frambjóðandans,
og að sá kvenn-fnlltrúi sem
hæsta atkvæðalölu hlýtur, skuli
ávalt hljóta annað þingsæti.
Myndi það útiloka þá hræðslu
»Tíma«-ritstjórans, að nauðsyn-
legt væri að konur kysu konur
eða karlmenn karlmenn, eða
öfugt, eins og hann orðar það
svo spaklega í fyrirspurn sinni.
En engin þessi ákvæði geta
hatt nokkurn rikisklofning í för
með sér, að því er vér sjáum.
þvert á móti gæti smám samau
skapast náið og heilbrigl sam-
starf, jafnt meðal kvenna sem
karla, um úrlausn helstu þjóð-
þrifamála. því fjöldi mála er
það, sem karlmenn bera lítið
skyn á, og eru áhugalausir um
með öllu, en sem konur myndu
telja skyldu sína að berjast
fyrir og reyna að hrinda í fram-
kvæmd. Hér er því svo langt
frá að um rikisklofning sé
að ræða, að hér getur langtum
fremur verið að ræða um nán-
ari og betri samvinnu, jafnt
milli karla sem kvenna, bæði
innan hvers flokks og jafnvel
flokka á milli. því konur myndu
frekar bera sáttarorð milli flokka
en sundrungar- og hatursorð.
Og væri slíkt þingi voru mikil
þörf.
Hér hefir ljóst og greinilega
verið svarað fyrirspurnum
»Tíma«-ritstjórans.
Vér héldum að þess væri ekki
þörf að rita svo nákvæmlega
um mál, sem vér álitum að
öllum sæmilega gefnum mönn-
um værl alveg augljóst.
En þar sem ritstjóri »Tímans«
virðist ekki hafa skilið þetta,
töldum vér sjálfsagt að skýra
það fyrir honum rólega og
ádeilulaust, svo hann gæti áltað
sig sem best á þessu.
Fari nú svo að hann, þrátt
fyrir þetta, treysti sér ekki lil
að skilja þetta mál, og losast
þannig við hræðsluna um rikis-
klofning, sem virðist hafa gagn-
tekið hann svo mjög, vill
»Brautin« gjarna i sameiningu
við hann, bera þetta deiluatriði
undir dóm sérfróðra mánna i
þessum efnum, svo sem Hæsta-
réttardómaranna eða Lagaskóla-
prófessoranna, og fá úrskurð
um þetta mál, því ekki er vert,
hvorki fyrir »Brautina« eða
»Tímann«, að vera að eyða
dálkurn sínum i að rita um
mál, sem strax er hægt að fá
útkljáð af sérfróðum mönnum.
Spurning sú, sem lögð yrði
fyrir þessa sérfræðinga væri þá
þannig:
Er hægt að semja lög um
kjördæmaskipun, þar sem land-
inu sé skift í jafn fjölmenn tví-
mennings-kjördæmi, og annar
þingmaður hvers kjördæmis
skuli jafnan vera kona, án þess
að ríkið yrði kloflð i tvent, og
að eins konur kysu konur og
karlmenn karlmenn eða öfugl?
»Brautin« efast ekki um, að
vér eigurn þá lögspekinga, að