Brautin - 23.11.1928, Page 1

Ritstjórar:
Sigurbjörg Þorláksdóttir.
Sími 1385.
Marta Einarsdóttir.
Sími 571.
Brautin.
Útgefendur:
Nokkrar konur
í Reykjavík.
Sfmi:
491. \
1. árgangur.
Föstudaginn 23. nóvember 1928.
22. tölublað.
Jafnrétti kvenna!
Batmagismæliring 1
yðar sýnir ekki hve mörg kertaljós þér
notið, heldur hve mörg Watt þér notið. Þér
borgið fyrir Watta-fjölda, en ekki kerta-
fjölda. Þess vegna er áríðandi að nota gló-
lampa (perur), sem eyða sem minstu raf-
manni. Eyðsla Philips sparlampa er 3—4
watt. Eyðsla venjulegs 10 kerta lampa er
15—17 watt. Það er auðsær, ótvíræður sparnaður að nota
Philips sparlampa alls staðar þar, sem því verður við komið.
JÚLtUS BJORNSSON,
Raftækjaverslun.
Austurstræti 12.
Það er álit Brautarinnar, að
$>að sé alveg óviðunardi, að is-
lenzka kvenþjóðin, sem er meiri
hluti allra landsmanna, skuli
aðeins eiga einn kvenfulllrúa á
þingi, en minni hlutinn, karl-
mennirnir, 41 — fjörutíu og
einn — fulltrúa.
Konum finst það einnig óvið-
unandi ranglæti, að karlmenn
einir séu lálnir sitja fyrir flest-
öllum embættaveitiDgnm og for-
stjórastöðum.
Skuli einir hafa öll peninga-
ráð þjóðarinnar í hendi sér, en
konur fái þar alls engu að ráða,
en eiga að vinna fyrir rikis-
álögunum möglunarlaust.
Jafnvel miljónasóun lánstofn-
ananna og miljónaálögur ríkis-
stjórnarinnar er þeim þvingað
til að bera og þræla fyrir, hversu
fátækar sem þær eru og hversu
lágt sem þær eru launaðar, og
fá svo aðeins fyrirlitningar- og
hæðiyrði, ef blað þeirra geiist
svo djarft að vilja láta tryggja
þeim nokkurn beinan íhlutun-
arrjett og meðráðarétt í þeim
málum, sem þær og heimili
þeirra varðar svo miklu. Hvað
myndu karlmennirnir segja, ef
konurnar gerðust alt í einu eins
heimtufrekar og þeir og spyrntu
af alefli gegn því, að nokkur
karlmaður fengi sæti á þingi
eða nokkurt embælli eða nefnd-
arslarf, eða nokkura stjórn yíir
fjármalastofnunum, eða forstjóra-
stöðu, eða nokkurt sæli í land-
stjórninni?
Hvort myndi ekki karlmönn-
unum þykja þetta óþolandi
rangindi og yfirgangur?
Ekki er ósennilegt að þeim
þætti það og það með léttu.
En þvf eiga þeir þá að hafa
leyfi til að beita kvenþjóðina
þessum órélti og þessu ranglæti?
Vér sjáum það ekki.
Vér sjáum ekki neilt »fárán-
legt« I þvf, þó konur vilji vinna
sér fult jafnrétti við karlmenn,
ef þær fara að því með hóg-
værð og slillingu. Sækja mál
sitt með rökum og festu. Og
Brautiu er sannfæið um, að
þegar konurnar fara að sækja
eftir þeim rétti og þeim völd-
um, sem þeim ber, hávaðalaust
en einarðlega, jafnframt því
sem þær venjast við að þroska
hugsun sina og skilning á lands-
malutn, þá mun ranglætið og
forfkið veiða að lúta í lægra
haldi fyiir ié tlælinu. Og kon-
urnar — sem margir karlmenn
nú fyrirlíta, ef þær vilja ljá
góðu máli lið sitt — munu smám
saman vinna sér það álit, að
einnig þeirra tillögur verði tekn-
ar til greina,
íslenzkar konur hafa borið
hita og þunga dagsins með
karlmönnunum öld eftir öld.
Pær hafa barist við hlið þeim
með ást og einlægni. Þær hafa
sýnt að þær kunnu og vildu
vinna fyrir litið og voru reiðu-
búnar að fórna sér íyrir heimili
sín og þjóðina sina, hvenær sem
á þurfti að halda.
Þær hafa verið ósé plægnar
og borið mörg rangindi og yfir-
gang möglunarlaust og bera
margar hverjar enn þann dag í
dag.
En nú er frelsis- og sjálf-
stæðisandinn einnig farinn að
hrífa þær með sér. Þær langar
eitinig til að þroskast og vaxa
og helga kraíta sína og hugsun
framþróunarstarfi þjóðarinnar.
Öld kvennanna er ad risa upp,
fögur og björt. Áhrif þeirra á
þjóðlifið og þjóðmálin eru að
verða meiri og meiri xneð öllum
meuningaiþjóöum heimsins.
Og hver veit nema þær eigi
eftir að leggja það til þjóðmál-
anna, sem heiminn vantar hvað
mest. Meðaumkun með þeim,
sem bágast eiga. Sterkari Sið-
ferðiskröfur. Samvizkusemi og
ósérplægni. Bindindissemi. Hat-
ur á stríðum og styrjöldum.
Eldheitan ahuga fyrir friði, göfgi
og sannleiksást.
Hver veit, hverju góðu kon-
urnar geta koinið til leiðar í
heiminum, ef þeim eru fengin
nokkur völd i hendur? Enginn
gelur sagt það með vissu. En
hitt er víst. Þær hafa margar
verið trúar yfir litlu. Hver veit
nema þeiin sé einnig trúandi
fyrir meiiu. Vel væri það, ef
íslenzka þjóðin væri svo hleypi-
dómalaus, að húu yrði fyrst til
að hagnýta sér hlutíallslega á
þjóðarheimilinu þá miklu krafta,
sem bezt hafa reynst henni við
stjórn smærri heimilanna.
x. x. x.
Dulbúnir fjendur!
Dagblað eitt hér í bænum,
sem venjulega er dauft og á-
hugalaust um öll mál, hefir
undanfarna daga flutt rætna
níðgrein um austanbændur og
framfaraviðleitni þeirra, sem
þeir, þrátt fyrir nær óbærilega
samgönguerfiðleika allmikinn
tíma árs, hafa reynt að sýna í
verkinu með því að leggja í
einhverjar stórkostlegustu rækt-
unarframkvæmdir, sem enu
þekkjast hér á landi.
Inn f þessa nlðgrein er fléltað
lastmælum um þá menn, sem
hafa hvatt til verklegra fram-
kvæmda austanfjalls, en einkum
fléttar höfundurinn inn í grein-
ina röngum og villandi frásögn-
utn um járnbrautarmálið og niun
leitun á jafn fráleituin ósantiind-
um og þeim, sem þar eru flutt
um það mál.
Gengur þessi greinarhöfundur
svo langt f ýkjum sfnum, að
hann leyfir sér að kalla allra
voldugasta og öruggasta sam-
göngutæki á landi, sem heim-
urinn enn þekkir, úrelt sam-
göngutæki, — það samgöngu-
tækið, sem engin menningarþjóð
telur sig geta án \erið. Sam-j
göngutæki, sem mun flytja lang-
mestan flutning á landi, allra
þeirra samgöngutækja, sem meun
enn þekkja.
Og það, sem mestu varðar,
flytur langódýrast, einkum ef
um langar og erfiðar flutninga-
leiðir er að ræða. Samgöngu-
tæki, sem getur víðast staðist
samkeppni við önnur tæki, þó
þeim sé lagður nær ókeypis til
allur aðalkostuaðurinn, sem sé
vegalagningarnar. Því víða í
útlöndum hagar svo til, að full-
komnir vegir vorn til, þegar
bilarnir komu í umferð, og var
því ekki lagður á þá sá kostn-
aður, sem vegalagningunni nam.
En þrátt fyrir þetta geta járn-
brantirnar, þegar tekið er tillit
til allra aðstæðna, viðast staðist
samkeppnina og það auðveld-
lega á löngum og erfiðum fjalla-
leiðum.
Aðrar þjóöir horfa ekki í að
leggja tugi miljóna eftir tugi
miljóna í þelta stórkosllega sam-
göngutæki, og alstaðar færa þær
nýtt fjör, nýjar framfarir og
aukna velmegun til allra, sem
fá að njóla þeirra, og því nær
sem einhver staður er járn-
brautinui, þeim mun verðmæt-
ari er hann talinn.
Allar sveitajarðir, sem járn-
brautin nær til, hækka gífurlega
í verði.
Til dæmis má taka það, að
gagnið af brautinni á Jaðrinum
í Noregi var auk alls annars
það, að eignir sveitarinnar eru
taldar að hafa ferfaldast á að
eins 25 árum. Með öðrum orð-
um: jarðir, sem áður voru taldar
25 þúsund króna virði, voru
orðnar 100 þúsund kióna virði
og svo framvegis. Svona er saga
júrnbrautanna um allan heitn.
Þær eru alstaðar afl$>jafi nýrra
framkvæmda og endurreisnar á
öllum sviðum, fjárhagslega og
menningarlega.
Sveitirnar gjörbreytast.
Þar sem áður var aðgeröa-
leysi og deytð, rís nýtt starf og
nýtt fjör.
Þar sem áður var alt í kalda
koli, lifnar all við eins og slegið
helði verið með töfrasprota.
Þar sem áður var auðn og
óbygð, spretta upp ræktaðar
ekrur og gióiu tún, viða skipað