Brautin - 30.11.1928, Blaðsíða 1

Ritstjórar:
Sigurbjörg Þorláksdóttir.
Sími 1385.
Marta Einarsdóttir.
Stmi 571.
Brautin.
Ötgefendur:
Nokkrar konur í Reykjavík.
Sfmi: 491.
Afgreiðslu annast
Sigurborg Jónsdóttir.
1. árgangur.
Föstudaginn 30. nóvember 1928.
23. tölublað.
Mveptiir og siiiia taia.

©
©
©
Enginn kaupir betra í
en það besta.
Best verð og gæði á allskonar ávöxtum, svo sem eplum,
appelsínum, vínberjum og bjúgaldinum fáið þér í tóbaks-
og sælgætisversluninni Aðalstræti 9. — Að sjálf-
sögðu er þar eins og nafnið bendir til, einnig á boðstól-
um úrvals vörur af allskonar tóbaki
og sælgæti við hvers manns hæfi.
Að .athuga verð og vörur kostar ekki neitt.
Guölaugur Jóhannesson.
Tóbaks- ávaxta- og sælgætisverslun
Aðalstræti 9.
©
©
C'X'ö

Eins og bent hefir verið á
hér í blaðinu, hafa íslenskar
konur hrundið mörgum þjóð-
þrifamálum i framkvæmd og
þá sýnt hina mestu ósérplægni
og óþrjótandi áhuga. Allirþekkja
Landsspítalamálið ogþann dugn-
að, sem konur sýndu i þvi. Eng-
ar hinna framtakssömu kvenna
hafa nokkru sinni spurt, hvort
þær kæmu til að hafa nokkurn
persónulegan hagnað af fyrir-
tækinu eða hvort þær fengju
nokkrar »orður« eða opinberar
þjóðarþakkir fyrir starf sitt, En
nú er því máli svo langt kom-
ið, að þaö sýnist vera að kon-
ur ættu að mestu að geta dregið
sig í hlé og ríkið séð um af-
ganginn.
En konurnar eru ekki að-
gerðalausar, þær hafa hugsjóna-
mál engu síður en karimenn.
kað hlutverk, sam þær hafa nú
valið sér, er að reisa kvenna-
heimili, sem helga á minningu
fyrstu húsinóður á íslandi —
Hallveigu, konu Ingólfs land-
námsmanns Arnarsonar — og
heita hennar nafni — Hallveigar-
staðir.
Pað er hugmynd kvennanna,
að heimili þetta verði aðsetur
fyrir konur, bæði utan og innan
bæjar, veröi samkomustaður til
fundarhalda, hvar þær ræði á-
hugamál sin, og lestrarstofa á
þar að vera fyrir þær, sem vilja
í næði — sem oft skortir á
heimilunum — aíla sér eins
eður annars fróðleiks.
í gegn um samlífið á Hall-
veigarstöðum ætti svo að geta
komið gleggri skilningur og
meira samstarf meðal kvenna
um land alt. Karlmennirnir
hafa með sér margvíslegan fé-
lagsskap pólitískan. Konur hafa
einnig ýmsan félagsskap með
sér, en í þann félagsskap vant-
ar oft nægilega góða samvinnu,
verður oft minna um fram-
kvæmdir heldur en ef konur
gleymdu öllum persónulegum
rig og missætti. Ég á hér aðal-
lega við pólitiskan félagsskap,
sem konum er mikil nauðsyn á
að hafa. Kvenréltindafélag er þó
bér, en saman stendur af til-
tölulega fáum konum, svo, því
miður, er sjaldan sýnilegur á-
rangur af starfi þess. En þetta
ætti að vera reglulega öflugur
félagsskapur, hvar úlfúð ætti
sér ekkert friðland. þar sem
eldri og reyndari konurnar upp-
fræddu unga kvenfólkið um
stjórnarfar landsins. Þvi hví-
lík voðaleg fásinna er það ekki,
sem margir halda fram, að
kvenfólkinu komi ekkert við
hvernig stjórnarskipulagið er í
landinu, og hvað ætli þurfi
marga áratugi til að kenna
konum, að þeim beri engar
undirlægjur að vera fyrir valda-
fíkn og ágirnd karlmanna. —
Og að þær geti, ef vilji og sam-
starf er gott meðal þeirra, orð-
ið mjög áhrifamiklar á pólitíska
sviðinu og hrundið mörgum
þjóðþrifa- og mannúðarmálum
í framkvæmd. Pær hafa sýnt
það svo oft, að þær hafa gleggst-
an skilning á kjörum hinna
sjúku og efnalausu. Konum
myndi til dæmis aldrei detta í
hug að pina efnalausa fólkið
til að nota sérstaka lækna eða
ljósmæður, þegar um lífið getur
verið að tefla. Konur myndu
skilja að fátæki og munaðar-
lausi einstaklingurinn á raun-
verulega sama rétt á sér og
hinn, sem einkis þarf að biðja.
Þá myndu konur skilja manna
best, hversu það hlýtur að særa
tilfinningar efnalausa sjúka
mannsius, að þurfa fyrst að
biðja um efnalega aðstoð og
síðan að hafa enga heimild til
að velja sér þá hjálp, sem hann
treystir best.
En núna á 20. öldinni, á öld
frelsis og mannúðar, hefir þessi
leikur verið leikinn bæði af
bæjarstjórn R^ykjavíkur og rik-
isstjórninni. Bæjarstjórn Rvikur
gekk á undan með þetta ómann-
úðlega eftirdæmi fyrir nokkrum
árum, að setja þau þvingunar-
lög fyrir þurfalinga bæjarins,
að þeir mættu að eins vitja
vissra lækna og Ijósmæðra.
Vitjuðu þeir annara, þá fengju
þeir læknar og ljósmæður enga
þóknun fyrir starf sitt.
Getur nokkur maður ímynd-
að sér að slik lög eða bæjar-
samþykt hefði orðið til í Rvík,
ef við hefðum haft eins margar
konur í bæjarstjórn, sem okkur
ber og sem við þurfum að
hafa, til þess að réttur hins
veika og snauða sé ekki fótum
troðinn. Nei, vissulega myndi
það ekki hafa orðið. En ekki
er nóg með það að bæjarstjórn
yrði, vægast talað, þessi tilfinn-
ingarlausa skyssa á, heldur
gengur rikisstjórn sú, er nú sit-
ur að völdum, sömu leiðina, og
fyrirskipar samskonar ómannúð-
legu ráðstafanirnar fyrir berkla-
veika sjúklinga, sem fá fram-
færi sitt af ríkinu.
Myndu konur hafa getað
misskilið svona starf sitt, eins
og þessir mepn hafa gert? Nei,
áreiðanlega ekki. Þess vegna
þurfa konur að sameina sig i
öflugum félagsskap, þar, sem
þær starfa að mannúðarmálum
öllum, þar, sem þær leitast við
að vernda einstaklinginn efna-
lausa gegn yfirgangi pólitiskra
angurgapa. Þar, sem þær aldrei
gleyma að þessar manneskjur
hafa veikari likama og við-
kvæmari sál heldur en hrausti
maðurinn. Og þær þurfa að
skilja að öll þvingunarlög, ekki
sfst þessu lik, eru siðferðisleg
og andleg morðlilraun á ein-
staklingnum.
Það er því alveg áreiðanlegt
að nægilegt verkefni biður kven-
fólksins. Og að vilji og þróttur
þeirra þarf alment að losna úr
þeim læðingi, sem hann nú
dvelur í. Og konurnar þurfa að
hefjast handa og mynda með
sér óeigingjarnt og þróttmikið
samstarf, og vinna ötult og ó-
skeikult að þvi, að hreinsa and-
rúmsloftið pólitíska af þeim
ófrjóvu og óheilbrigðu efnum,
sem nú gagnsýrir það.
Og þetta ættu Hallveigarstaðir,
meðal annars, að aðstoða við.
Þar ættu nýju hugsanirnar að
fæðast og þroskast meðal bestu
kvenna landsins, og þaðan ætti
svo að renna sú alda, sem
göfgar, þroskar og bætir þennan
gagnsýrða eininhagsmuna hugs-
unarhátt, ^em nú ríkir með
þjóðinni.
Það er ósk og von forstöðu-
kvennanna, að heimili þetta
verði komið upp fyrir alþingis-
hátíðina 1930. Og það ætti að
vera metnaðarmál allra íslenskra
kvenna, að svo gæti orðið.
Eins og eðlilegt er, vantar enn
þá mikið fé til byggingarinnar.
En ef allar konur landsins vildu
sameina sig um þetta sérmál
kvenna, og kaupa hluti i fyrir-
tækinu eða styrkja það á ann-
an hátt, myndi sá draumur ræt-
ast, án verulegra erfiðleika, og
Hallveigarstaðir standa tígulegir
og íslensku kvenþjóðinni til
stórsóma árið 1930.
XXX
Sjómannaheimili
í Reykjavik.
I aprilmánuði árið 1898 setti
Hjálpræðisherinn á íslandi hæli
fyrir terðamenn á stofn í húsi
sínu, Kirkjustræti 2 i Reykjavík.
Þáverandi forstjóri starfsem-
innar hjer, adjúnt H. C. Bojesen,
var forgöngumaður þessa fyrir-
tækis, studdur af almennings-
þörf og vilja, ásamt opinberum
meðmælum ýmsra fremstu
manna þjóðarinnar, en meðal
þeirra má nefna þá Magnús
Stephensen landshöfðingja, Hall-
grim Sveinsson biskup, J. Hav-