Brautin - 04.01.1929, Blaðsíða 1

Ritstjórar:
Sigurbjörg Þorláksdóttir.
Sími 1385.
Marta Einarsdóttir.
Sími 571.
Brautin
Otgefendur:
Nokkrar konur í Reykjavík.
Sími: 491.
Afgreiðslu annast
Sigurborg Jónsdóttir.
1. árgangur.
Föstudaginn 4. janúar 1928.
26. tölublað.
Brautin óskar öllum lesendum sínum
gleðilegs nýárs,
— með þökk fyrir gamla árið. —
Ekkert sýnir betur hver
nauðsyn ber til þess, að kon-
ur fái meiri bein áhrif á lög-
gjafarstarf þjóðarinnar, en sú
miskunarlausa meðferð, sem
fátækar ekkjur og munaðar-
leysingjar enn verða að þola í
þjóðl'élagi voru.
Að hugsa sér þau ósköp, að
karlmennirnir skuli ekki sár-
skammast sín fyrir, að vera
að búa til handa sjálfum sér
al-ónýtar tildursstöður, sem að
launaðar eru með 30 þúsund-
um og 60 þúsundum króna
árlega, en láta svo bláfátækar
barnaekkjur vera. styrklausar
með öllu, að þræla sér út við
að ala upp og vinna fyrir
barnahópnum iöðurlausa.
Er hægt að hugsa sér öllu
niðingslegra framferði en þetta
af löggjafarsamkomu, sem tel-
ur sig og vill láta telja sig vörð
réttlætis mannúðar og laga.
Hvaða réttlæti og mannúð
er í því, að ausa peningum í
tuga þúsunda tali árlega í ó-
þarfa embætli til karlmanns,
sem er fullfær um, að sjá sér
farborða með því, að vinna
nauðsynlega vinnu, en svelta
og þraut-pína ekkjur og mun-
aðarleysinpja og þræla þeim
út langt fyrir aldur fram með
erfiði og áhygpjum?
Hvaða réttlæti og mannúð
er í því, að stjórn og þing
veitir bitlinga i tuga þúsunda-
tali árlega handa fullfrískum
vinnufærum mönnum, sum-
um með háar árstekjur, »en
lætur ekkjurnar styrklausar
með öllu, hversu bágar, sem
kringumstæður þeirra eru«?
Hvaða mannúð og réttlæti
er það, að þingmennirnir skuli
miskunarlaust hækka innflutn-
ingstolla á vörum og það al-
gerðum nauðsynjavörum um
helming á síðasta þingi, vit-
andi það, að slíkir tollar koma
langþyngst niður á efnalausu
ekkjunum með stóra heimílið
íyrirvinnulausa ?
Og þó tekur út yfir allan
þjól'abálk, að einmitt þeir þing-
menn, sem einkum voru kosnir
á þing til að gæta réltar lítil-
magnans, skyldu hvað fyrstir
verða til að flytja þessi svívirði-
legu og ranglátu tollalög, þar
sem einhleypi efnamaðurinn
þarf lítið að greiða, en fátæka
barna-ekkjan tiltölulega mest.
Og hvernig er svo farið með
þetta ránsfé ekknanna?
Á að verja þessum tollaálög-
um þeim til góðs og öðrum
sem bágt eiga?
Fjarri fer þvi.
Það á að nota það í orður
og prjál, það á að nota það
til að kaupa stjórninni fylgi
með bitlingum og óþarfa em-
bættatjölgun. Það á að ala upp
stjórnarskríl, sem ekkert ær-
legt handtak nennir að vinna,
en hugsar að eins um það að
snikja sér, sem feitastan bita úr
kjötpotti landsins. Það á að
nota það i dýrindis snattbíla
og rándýrar veisluferðir með
hermensku sniði, svo óhófleg-
ar, að hverjum alþýðumanni
blöskrar.
En ekkjurnar fáfæku og
tötralegu með horuðu og fölu
börnin sín, tærð af lélegu við-
urværi, algerðu mjólkurleysi
og heilsuspillandi kjallaralofti,
þær mega bíða styrklausar og
hjálparlausar, því þær eru bara
konur.
l3ær eru bara vesalings fá-
tæklingar, sem engin stjórn og
ekkert þing þarf að taka neitt
tillit til.
Þess vegna gerir ekkert til
með réttlætið og mannúðina
gagnvart þeim.
En Brautin mun ekki láta
hér við sitja.
Hún mun berjast af alefli
fyrír því að konur fylki sér
sem einn maður um málstað
ekknanna og munaðarleysingj-
anna.
Og hún vill ekki hætta fyrr
en konur hafa fengið það mikil
völd, að þær geta sagt við
sljórnina og þingið: Þið skul-
uð fyrst sjá urn að ekkjurnar
og munaðarlausu börnin fái
þann styrk, sem þau þurfa, til
sæmilegs heilbrigðs lífsfram-
færis.
Svo má fyrst prjálið, bitling-
arnir og óþarfa embættafjölg-
anirnar koma á eftir.
Hér eftir verður engri stjórn
á íslandi leyft óátalið að fót-
umtroða lög mannúðar og rétt-
lætis, svo lengi, sem Brautin
lifir og fær að starfa.
Hún mun aldrei þagna fyrr
en málstaður fátæku, fyrirlitnu
ekknanna og vesalings munað-
aðarlausu barnanna verður jafn
rétthár og tíldrið, bitlingarnir
og óhófsveislurnar.
Hallveigarstaðir
( Reykjavík.
Iværu ritstj. Brautarinnar!
Þér hafið nokkrum sinnum í
heiðr. hlaði yðar minst með
hlýju og áhuga hinnar fyrir-
huguðu kvennabýggingar hér í
höfuðstaðnum, Hallveigarstaða.
Kann eg yður bestu þakkir
fyrir.
Eins og þér réttilega tókuð
fram í blaði yðar nú nýlega, er
þetta ekki í fyrsta sinni, að
kvenfólkið hefst handa til að
koma í framkvæmd því, er til
framfara má verða, og svo hef-
ir farið þótt hugsjónirnar hafi
í fyrstu mætt tómlæti og jafn-
vel óvild, hafa þær í fylling
tímans orðið að framkvæmd-
um. Svo var það með háskól-
ann, hann kom, og nú höfum
við á annan tug ára, séð hann
þroskasl og verða svo samgró-
inn lífi þjóðarinnar, að við gæt-
um ekki til þess hugsað að
vera án hans — það mundi öll-
um finnast, hversú ósammála
sem þeir eru um aðra hluti, það
væri að skera á lífæð íslensku
þjóðarinnar að svifta oss hon-
um. Stúdentagarðurinn er fram-
hald af stofnun háskólans. Við
vonuin að sjá hann rísa næsta
sumar, og enn sem framhald
af hvorutveggju, er uppástungu
um stúdentalnigarð, þannig vex
og þroskast eitt af öðru.
Landspítali var fyrir rúmum
13 árum aðeins orð, að vísu
gamalt. Nokkrir af fremstu
mönnum þjóðarinnar svo sem
Bjarni Pálsson landlæknir og
Jón Sigurðsson forseti, höfðu
hugshð það upphátt. En einn
tugur ára eftir annan leið, jafn-
vel öld, svo að ekki varð af
framkvæmdum þessa nauð-
synja máls, þar til konurnar
höfðust handa, og þótt við
ramman reip hafi verið að
draga, vonum við að nú liði
ekki á löngu áður en hann geti
tekið til starfa, og þar með
verði bætt úr einni af allra
brýnustu þörfum landsmanna.
Þá hefir þvi verið viðbrugð-
ið, hversu djörf sú hugmynd
var, þegar konur norðanlands
hófust handa til að vinna að
stofnun herklahælis. Það var
Samband Kvennfélaga hér
syðra, Bandalag kvenna, sem
fyrst studdi það mál hér í höf-
uðstaðnuin. Þá var málið cnn
í reifum. Margir aðrir fetuðu í
fótspor þess þegar nær dróg
markinu. Ótal margt fleira
mætti nefna, því ferðist menn
uin landið verður hið sama al-
staðar upp á tcningnum, jafn-
vel í strjálbygðum sveitum hafa
konurnar eitt eða annað fé-
lagsstarf með höndum til líkn-
ar eða framfara.
Eg vona að margir af lesend-
umum Brautarinnar hafi lesið
endurminningar Ólafiu Jó-
hannesdóttur: „Frá myrkri til
ljóss“. Þar er lýst skýrt og
skorinort erfiðleikunum, sem
samfara voru Laugaferðunum
hér í Reykjavík í æsku hennar.
Þegar inneftir kom, var ekki
fremur skjól en upp á regin
fjöllum. Þessu hætti Thorvald-
sens-félagið úr með byggingu
Laugaliússins gamla 1888.
Það er ekki undarlegt að
konur i landi og í bæ þar sem
jafn margt er ógert og liér,
finni hjá sér livöt til fram-
kvæmda.
Breytingarnar — framfarirn-
ar hafa á síðasta aldarfjórð-
ungi orðið svo stórkostlegar, að
engum, nema ef vera kynni
skáldunum — ' spámönnuin
þjóðanna, hefði getað dreymt
um slíkt. Við vonum að næstu
25 árin opni enn nýjar atvinnu-
lindir og breyti meðal annars
svo háttum þess atvinnuvegar,
landbúnaðarins, sem lengst hef-
ir verið undirstaða þjóðlífsins