Brautin - 25.01.1929, Page 1

Ritstjórar:
Sigurbjörg Þorláksdóttir.
Simi 1385.
Marta Einarsdóttir.
Símí 571.
Brautin
Útgefendur:
Nokkrar konur í Reykjavík.
Simi: 491.
Afgreiðslu annast
Sigurborg Jónsdóttir.
1. árgangur.
Föstudaginn 25. janúar 1929.
30. tölublað.
m
m
s
m
a
Verð aðeins °|75.
m
B »Aö jólum B
■»» sng
2 (Stjarna stjörnum fegri stráir geislum jörð). 2
Hið gullfallega lag eftir söngstjóra Sigurð jff:
m §|
jjgjj Þórðarson, sérprentun úr Brautinni. |£j
Fæst hjá öllum hljóðfæraverslunum í Reykjavík.
m
m
m
m
& Söngmenn þurfa að eignast þetta lag. m
Druknanir
1928.
Eftir þvf, sem skýrslnr herma
hafa alls farist í sjó á þessu
ári 42 menn og konur.
þann 15. mai druknaði stúlka
á Norðfirði af hlöðnum bát, er
sökk þar við landsteinana í
góðu veðri.
Hve lengi ætlar þjóðin að
trassa það að láta börn sin
læra að synda?
Hversu mörgum mannslífum
hefði hún ekki getað bjargað, ef
hún helði haft forsjálni og á-
huga á. að koma á skyldunámi
í sundiþiótt fyrir börn eða ungl-
inga bæði til sveitar og sjávar?
En það er afturhaldið og tóm-
lætið um alla skapaða hluti,
sem er hennar mesta mein. Og
það kann aldrei góðri lukku
að stýra.
Það er einkennilegt það kven-
fólk, sem þykist aldrei mega
koma nærri neinum þjóðþiifa-
málum, telur það beinlinis
hneyxlisvert eins og sumir karl-
mennirnir. En getur ekki verið
að þetta niikla tómlæti sumra
kvenna, þessi misskilningur
þeirra, að þær eigi aldrei að
skifta sér af neinu góðu máli,
getur ekki verið að hann eigi
sinn mikla þátt i áhugaleysi
þjóðarinnar á augsýnilegnm
framfaramálum. Konur verða að
gá að því, að þœr eru hvað sem
karlmennirnir segja, meiri hluti
allrar þjóðarinnar.
En ef meiri hluti allrar þjóð-
arinnar er með öllu sinnulaus,
skilningslaus og þekkingarlaus
um öll þau mál, sem þjóðinni
má til mests gagns og þrifa verða,
þá er ekki von að þjóðin sé á
þeirri framfarabraut, sem hún
gœti verið, ef allir legðust á eitt
nm að vinna af kappi að fram-
förum hennar á öllum sviðum.
Pað er heimska af karlmönn-
um að standa af alefli á móti
þvf, að konur leggi fram krafta
sfna og vit, til viðreisnar þjóð
vorri, en hitt er þó enn þá fá-
víslegra þegar sumar konur eru
jafnvel að hrósa sér af fáfræði
sinni og áhugaleysi unr þau
mál, sem þjóðinni má til gagns
verða. Slíkt er ófyrirgefanleg
blindni. Og hver veit hvemiklu
tjóni þessi misskilningur hefir
valdið þjóðinni. Hver veit hversu
mörg maunslíf hann hefir kost-
að hana ? Hver veit hvort jafn-
margir hefðu druknað hér á
landi, ef konur vorar hefðu
sýnt góðan áhuga og skilning
á að koma á almennu sund-
námi, í stað þess að þegja alt
af eins og steinar, og þykjast
hvergi vilja koma neinstaðar
nærri, svo þær fái ekki þetta
voðalega orð á sig, að vera »ó-
kvenlegar«.
f*að er gott að gráta yfir
dauða druknaðra ungra og
hraustra manna; það þykir
sjálfsagt að klæðast svörtum
klæðum og sýna sorg sína sem
átakanlegast og augljósast, en
væri hitt ekki líka gott, að vér
létum hverja druknun verða
oss hvöt til að vinna gegn einu
þyngsta og sárasta böli þjóðar-
innar, að minsta kosti þeim
hluta þess, sem er beint sjálf-
skaparviti.
Þjóðaratkvæði
um
gerðardóm i kaupdeilumálum.
Mikilverðasta tillagan og þýð-
ingarmesta, sem fram hefir
komið enn til lausnar kaup-
deilumálanna, er tillaga sú,
sem birtist i næstsfðasta blaði.
Hún er sú; að þjóðin sjálf skeri
úr því með atkvæðagreiðsiu,
hvort skipa skuli gerðardóm í
kaupdeilumálum, eða ekki.
í*ar sem vér byggjum alla
löggjöf vora og stjórn á þjóð-
ræði, er það rétt og eðlilegt að
í því stórmáli, sem mest varðar
hag og farsæld þjóðarinnar, fái
hún með atkvæðagreiðslu að
segja um hvaða leið hún telur
heppilegasta: dómsleiðina, þar
sem reynt er að gæta sem mest
réttlætis og óhlutdrægni, eða
styrjaldarleiðina, þar sem hver
deiluaðili reynir að neyta alira
bragða til að koma hinum á
kné og leika hann sem grálegast.
Pelta er auðveld spurning og
blátt áfram og henni á þjóðin
að svara: Já eða nei.
Vilji þjóðin ekki gerðardóm,
verður atleiðingin sú, að sama
ástandið heldur áfram, nema
hvað það verður æstara og
tryltara, eftir því sem lengra
líður og hatrið og úlfúðin fær
að grafa dýpra inn. Jafnframt
verður þjóðarhagurinn bágborn-
ari, því báðir aðdjar fara að
reyna að búa sig sem best und-
ir verkföllin og verkbönnin. Á
þann hált verða vinnustyrjald-
irnar ægilegri og grimmari,
þjóðartapið voðalegra.
Þetta er önnur leiðin.
Hin er sú, ef þjóðin samþgkkir
gerðardóminn, þá er þar með
ákveðið að allar kaupdeilur
skutu útkljáðar með samkomu-
lagi og dómi góðra óvilhallra
manna, e/tir þeim gögnum og
skilrikjum, sem best má fá. Hér
eru leiðirnar tvœr annarsvegar
ófriðar- haturs og sveltiaðferðin,
sem öllu spillir og altaf er iil
bölvunar, hins vegar friðar-sátta
og samningsleiðin, sem vill úlkljá
málin með réttsýni og viturleik,
svo sem þroskuðum og góðum
mönnum er samboðið,
Krafa Brautarinnar er þetta:
Berið málið undir atkvæði þjóð-
arinnar, því h°nnar er að bera
þær byrðir, sem af vinnu-
styrjöldunum leiðir.
Kosningaréttur
og kjörgengi kyenna
í 14. tbl. Brautarinnar, er
grein um kjördæmaskipunina,
er þar farið fram á, að öllu
landinu sé skift i jafn fjölmenn
tvímenningskjöidæmi, og skuli
annar þingmaður hvers kjör-
dæmis jafnan vera kona. Varð
ýmsum karlmönnum mjög bilt
við er þeir lásu þetta. Vörður,
blað fhaldsmanna, gefur yfirlýs-
ingu um, að íhaldsflokkurinn
eigi engan þátt i hinni faránlegu
tillögu f kjördæmaskipunarmál-
inu, sem Tfminn hafi eftir mál-
gagni kvenna bér f bænum.
Stjórnaibiaðið Timinn verður
mjög æfur yfir þvf að eiga von
á að konur komi á Alþing, og
hrópar eins og Stigvélaði kött-
urinn hjálp! hjálp!
Konum var veittur kosningar-
réttur og kjörgengi með sama
hætti og þegar börnum eru
gefnir koparskildingar, að lá
þau til að þegja. Karlmenn
héldu eftir sem aðnr með knýlt-
um hnefum og valdi venjunn-
ar f öll verðmætin, trúnaðar-
stöður og fjárinálastjórn lands-
ins. Breiða þeir yfir þetta ráð-
ríki með þvf að láta lita svo út,
að karlmenn sjái fyrir konum,
er þeirri fyrirsjón þannig varið,
að vert er að gefa þvi nokkurn
gaum. — Umkomulausar stúlk-
ur flækjast manna á milli, að
leita sér atvinnu með börn sin
á höndum sér. Meðlag frá barns-
föðurnum tá þessar stúlkur ýinist
ekkert eða með úrskuiði lógeta,
og er sú lögregluhjálp alt antiað
en aðgengileg. Réttur fráskilinna
kvenna, er mjög oft boiinn fyrir
borð.
Giftar konur eru venjulega
alls ekki fjárs síns ráðandi.
Leggja eiginmenn oft með sparn-
aði fé til heimilisins, en eyða
konum sfnum óafvitandi og forn-
spurðum stórlé af eigum bús-
ins f fjárglæfrafyrirtæki og fjar-
hættuspil. Svo bundnar eru flest-
ar konur við heimilisstörf, að
þær mega sjaldan unna sér
fijálsra stunda til andlegrar iðju.
Viki húsfreyja að heiman um
stund og beri gest að gaiði á
meðan, lendir alt í handaskol-
um fyiir húsbóndanum, að veita
gestinum greiða. — En svo
litils eru störf kvenna metin, að
þegar íslenska rikið ætlar að
taka á móti gestum á þúsund