Brautin - 05.04.1929, Page 1
Ritstjórar:
Sigurbjörg Þorláksdóttir.
Sími 1385.
Marta Einarsdóttir.
Sími 571.
Brautin.
Útgefendur:
Nokkrar konur í Reykjavík.
Sími: 491.
Afgreiðslan er á Lokastfg 19.
Sfmi 1385.
1. árgangur.
Föstudaginn 5. apríl 1929.
39. tölublað.
lárnbrautarmálið.
Brautin gefur 300.000 krónur yfir árið upp f vexti
þegar á 10. ári, samsvarar það 5°/o af stofnkostnaði
Brautin Befiir Jtegar á 10. ári
300 þúsund krónur yfir árið upp
i vexti.
Áætlun fræðimanna sýnir þann
mikia hag þessa þjóðþrifafyrir-
tækis, að þegar á 10. ári gefur
hún mörg hundruð þúsund kr.
upp í vexti af kostnaðarupp-
hæð brautarlagningarinnar. Er
það mjög glæsilegt, þar sem
kunnugt er, að flestar aðrar
samgöngubætur hjer á landi og
kringum land, gefa lítinn arð
upp i kostnaðinn. Mest alveg
bein útgjöld. Og þó er það allra
viturra manna mál, að sam-
göngubæturnar séu samt sjálf-
sagðar.
Hér er sú bót í máli, að
vænta má hins besta af braut-
inni í framtíðinui, því eftir því
sem flutningar aukast og ræktun
vex, eftir því fer brautin að
borga sig betur.
Petta hafa járnbrautaróvinir
séö. Og þetta óttast þeir mest
að fólk korni auga á, þvi þetta
eru hin mestu meðmæli með
brautinni. Þess vegna hækka
þeir f sifellu lagningarkostnað-
inn til að fela sem rækilegast
árlegan reksturshagnað brautar-
innar, því hann verður auðvit-
að að áætlast þeim mun minni,
sem stofnkostnaðaráætlunin er
höfð hærri.
Fölsun kostnaðaráætlunar-
innar hlýtur því einnig að vera
fölsun rekstrar- og viðhalds-
áætlunarinnar.
En auk þessa beina hagnaðar,
sem brautin hefir f (ör með sér,
er hinn óbeini hagnaður, þó
laugt um meiri. Hann skiftir
ekki tugum þúsunda. Hann
skiftir miljónum króna.
Með brautinni er alt Suður-
landsundirlendið, ræktanlegustu
sveitir landsins, komnar í traust
og örugt samband við fullkomn-
ustu höfn á landiuu, allan tlma
árs og jafnframt eru þær orðnar
samkeppnisfærar við keppinauta
bænda vorra á helstu laudbún-
aðarmörkuðum í Englaudi. Viku
tii hálfsmánaðarlega geta bændur
sent afurðir sínar nýjar og ó-
skemdar til úllanda og fengið
það verð fyrir, sem best er greitt
á aðalheimsmarkaðnum. Smjör
bændanna, kjöt, ostar, egg, kart-
öflur, mjólk niðursoðin o. s. frv.
Alt þetta eiga þeir að geta fram-
leitt og sent út jafnóðum og þeir
afla þess. Auk þess, sem þeir
geta selt mikið af því hér i
bæaum með góðu verði.
Að þetta sé ekki þjóðarhagu-
aður, er tæplega hægl að efast
um. Og hann svo mikill, að
jafnvel bjartsýnustu framfara-
menu, geta vart hugsað sér hve
breytingarnar verða miklar írá
því sem nú er.
En við stórræktunina og ó-
dýru járnbrautargjöldin bætist
enn einn kosturinn, sem Reyk-
víkingar munu fyrstir allra fá
að njóta. Framleiðslan verður
mikið ódýrari en áður.
Sveitirnar geta framleitt mikið
meira og alt vinnuafl verður þar
af leiðandi miklu ódýrara. Véla-
vinna kemur víða í stað hin
dýra og nær ófáanlega mann-
afls, þar sem hægt er aö koma
því við.
Mjólkin verður ódýrari. Út-
lendu kartöflurnar og niður-
soðna mjólkin hverfur. Inn-
lendur matur i stað útleuds
matar.
Það er takmarkið.
Sveitirnar munu aftur sýna, afi
par drýpur smjör af hverju strái.
Ausiausveitiniar og- aOrir
landslilutar.
Ein af aðal mótbárunum gegn
járnbrautarmálinu og sú laug
skæðasta, þó ólíklegt mætti virð-
ast, er sú, að aðrar sveitir lands-
ins, en Suðurlandsundirlendið
hafl ekki gagn af brautinni, og
þvi megi ekki og eigi ekki að
leggja hana.
Petta er ekki rétt. Hagur og
góð afkoma jafn stórs landbún-
aðarsvæðis og Suðurlandsundir-
lendisins hlýtur að hafa í för
sér gagu og beill einnig fyrir
aðra landshluta. Þvf það hlýtur
að lélta hinum sameigiulegu
byrðum, sem allir landsmenn
verða að bera.
En auk þess, hvaða gagn er
að því að bæudur á Suðurlands-
undirlendi séu í skulda og fá-
tæktarbasli? Hver heflr gagn af
því? Hverjum er það til góðs?
Þvert á móti hlýtur það flest-
um að verða hagur að þeir rétti
við aftur. Það er þvi helber öf-
und og rötarskapur ef aðrir iands-
hlutar geia ekki unt Suðurlands-
undirlendi nú að komast sem fyrst
úr hlípunni. En auk þess er þetta
öfundarhjal alls ekki réttmætt.
t*ví aðrir landshlutar hafa feugið
mörg og mikil fríðindi, sem
Suðurlandsundirlendið heflr orð-
ið að bera eins og aðrir lands-
hlutar, án þess að þvi hafi verið
það til nokkurs gagus heinlínis.
Sem dæmi má nefna strand-
ferðaskipin, sem heimta mörg
hundruð þúsund króna tillög úr
rikissjóði á ári, en Suðurland
hefir ekkert gagn af. Til hafnar-
bóta hafa aðrir landshlutar feng-
ið mikinn ríkisstyrk en Suður-
land mjög lítinn.
Bankaútibúin á Austurlandi og
Vesturlandi hafa gefið eflir margar
miljónir króna til þessara fjórð-
unga á sifiusfu árum. Suðurlands-
undirlendið hefir enga uppgjöf
skulda fengið enn, svo teljandi
sé. Svona mætti lengi halda á-
fram, og alt bendir það á það,
að með réttu á Suðurlandsund-
irlendið fulla heimtiugu á styrk
ríkisins til brautarlagDÍngarinnar.
Enda mun hún beint og óbeint
verða rfkinu til gagns og gengis,
eins og þegar hefir veiið marg
sýnt fram á.
Pað er þvi óviturlegt og rangt
af fulltrúum annara landshluta
að láta ö/und og lúalegan smá-
sálarskap verða til að seinka þvi
að austanbœndur fái þá sam-
göngubót, sem þeir þurfa að fá
og sem þeim að réltu lagi ber að
fá möglunar- og mótþróalaust.
Áveiíurnar og brautin.
Nú þegar hafa hinir fram-
sæknn austanbændur ráðist í
voldugustu áveitufyrirtæki, sem
enn þekkjast hér á landi. Þetta
hefir kostað þá mikið fé og
verði ekki hægt að notfæra sér
þessi áveitusvæði að verulegum
mun, þegar í nánustu framtið,
má búast við að þessi stóru
framfarafyrirtæki verði þeim að
eins byrði og þeirri fjárfúlgu,
sem til þeirra hefir verið varið,
að mestu á glæ kastað.
Framfaraóvinir hafa mjög nítt
austanbændur fyrir hve stórhuga
þeir eru og mundu glaðir sjá þá
kikna undir hinni mikiu fjár-
hagslegu byrði, sem þeir hafa
lagt sér á herðar í þeirri öruggu